Antologia procesorów AMD: od Athlona 64 X2 do Ryzena
K8, K10 i K10,5
W 2006 roku Advanced Micro Devices wypuściło nieco zaktualizowane procesory architektury K8 o nazwie Windsor (90nm, 125W). Dwurdzeniowy Athlon 64 X2 zdołał pokonać „psychologiczny próg” 3 GHz i dogonić wydajność konkurencyjnego Pentium D. Ale do tego czasu Intel wypuścił już zupełnie nowe chipy Core 2 Duo, które okazały się być mocniejszy i bardziej energooszczędny (65 nm, 65 W). I pojawiły się już plotki o czterordzeniowym Core 2 Quad. Dlatego AMD musiało pilnie podjąć wzajemny krok.
 |
W zaledwie rok opracowano nową architekturę K10 (zdecydowano się na pominięcie nazwy K9 ze względu na jej podobieństwo do angielskiego słowa „Canine”, które tłumaczy się jako „Dog”). W rezultacie AMD zdołało nawet wyprzedzić Intela, wypuszczając na rynek pierwszy prawdziwy czterordzeniowy procesor Phenom X4 Agena. Natomiast Core 2 Quad to dwa dwurdzeniowe układy na jednym podłożu.
Ale pośpiech okazał się fatalny. Wszystkie wczesne 65-nanometrowe układy AMD, w tym czterordzeniowy Phenom X4, trzyrdzeniowy Phenom X3 (Toliman), dwurdzeniowy Athlon 64 X2 (Brisbane), a nawet jednordzeniowy Sempron (Sparta), zostały dotknięte przez Błąd TLB. Producenci płyt głównych pospiesznie wydali aktualizację BIOS-u, która rozwiązuje problem, ale jednocześnie znacznie spowolniła wydajność. Tak więc nowy 65nm Athlon 64 X2 5200+ 2.7GHz okazał się nie szybszy niż stary 90nm 3800+ 2GHz. Problem TLB został całkowicie rozwiązany dopiero wraz z przeniesieniem produkcji procesorowej na nowy etap.
Aby przywrócić dobrą reputację firmy, wezwano układy drugiej generacji 45-nm Phenom. Druga próba była znacznie bardziej udana niż pierwsza. Hitem sprzedaży był nie tyle czterordzeniowy Phenom II X4 Deneb, co modele 3- i 2-rdzeniowe (odpowiednio Heka i Callisto). Faktem jest, że były to czterordzeniowe rdzenie z zablokowanymi rdzeniami, które z dużym prawdopodobieństwem można było aktywować. W cennikach sklepów pojawiły się nawet osobne pozycje towarowe, na przykład „Phenom II X2, odblokowany, zweryfikowany”.
Spychacz i kafar
W 2011 roku Intel przeszedł na energooszczędny proces 32 nm i wprowadził szeroką linię procesorów Core i3, i5 oraz i7 w wysokowydajnej architekturze Westmere. Odpowiedź AMD w obliczu sześciordzeniowego Phenom II X6 Thuban wyglądała nieprzekonująco: rdzenie były już wtedy słabe, nowoczesne instrukcje SSE 4.1 nie były obsługiwane, a one nagrzewały się jak piec.
Nowa rodzina 32-nm chipów AMD o nazwie FX(Zambezi) stała się pełnowartościowym konkurentem dla Intel Westmere. Modele podserii FX-4000 otrzymały cztery rdzenie Bulldozer, FX-6000 - sześć rdzeni, a FX-8000 - osiem. Należy jednak pamiętać, że rdzenie Bulldozer są sparowane po dwa i mają wspólną pamięć podręczną oraz jednostkę zmiennoprzecinkową. Mówiąc najprościej, wydajność jednego dwurdzeniowego bloku Bulldozer jest w przybliżeniu równa dwóm wirtualnym rdzeniom Intel Hyper-Threading.
 |
Zmodyfikowana architektura, która pojawiła się rok później, została nazwana Piledriver (Vishera). Linia FX została uzupełniona o serię 9000 - wyselekcjonowane ośmiordzeniowe procesory o częstotliwości do 5 GHz. Jednak wszystkie chipy FX mają odblokowany mnożnik, który pozwala na ręczne przetaktowanie do co najmniej 4,6 GHz.
Początkowo Bulldozer i Piledriver nie były popularne ze względu na wysoką cenę. Sukces komercyjny przyszedł do nich dopiero trzy lata później, kiedy ich ceny znacznie spadły i, co najważniejsze, wyszły gry komputerowe, którym nie wystarczyły cztery strumienie. Tak więc ośmiordzeniowy FX-8300 kosztuje tyle samo, co czterordzeniowy Core i3-6100.
Fuzja APU
W 2006 roku AMD przejęło jednego z dwóch największych producentów kart graficznych, ATI Technologies. Od tego czasu mówi się o procesorach „hybrydowych” (APU) z potężną zintegrowaną grafiką Radeon. Projekt nosił nazwę Fusion (obecnie ten termin nie jest już używany), ale został wdrożony dopiero pięć lat później.
 |
Pierwszymi układami APU były Bobcat i Llano (nowe linie E i A). Młodsze Bobcats (znane również jako Brazos lub Zacate) miały być energooszczędną odpowiedzią na procesory Intel Atom, które królowały na popularnym wówczas rynku netbooków i transformatorów. Ale Bobcat okazał się znacznie bardziej energochłonny niż Atom i nie stał się powszechny.
Starsze Llano na architekturze K10.5 okazało się dość wyważone i umożliwiło wygodne granie w Dota 2 i Counter-Counter: Global Offensive na zintegrowanej grafice. Ale pech - mieli osobne gniazdo FM1, a nie AM3+, jak wielordzeniowe procesory Bulldozer. Nie pozwoliło to po raz pierwszy kupić Llano i usiąść na integracji, a następnie uaktualnić do FX i oddzielnej karty graficznej.
 |
A co najgorsze, zaledwie rok później Llano zostało zastąpione przez Trinity z bardziej nowoczesną architekturą Piledrivera i nowym gniazdem FM2. Następnie pojawiły się żetony Kaveri i Godavari, ale różnice w stosunku do Trinity były minimalne.
W rezultacie platforma AMD FM2 pozostała interesująca, ale ślepa uliczka pod względem aktualizacji. Najnowsze APU Stony Ridge i Bristol Ridge na architekturze Excavator (nieco ulepszony Bulldozer-Piledriver) różnią się jedynie obsługą nowoczesnego gniazda AM4 i pamięci RAM DDR. Ale Microsoft i Sony doceniły APU AMD i uczyniły z nich podstawę swoich konsol do gier Xbox One i Sony PlayStation 4.
Ryzen i Threadripper
Od pięciu długich lat oddani fani AMD czekali na naprawdę nową architekturę procesorów i wreszcie tak się stało. W 2017 roku do sprzedaży trafiły układy Ryzen z czterema do ośmiu rdzeniami architektury Zen i obsługą wątków wirtualnych SMT (podobnie jak Intel Hyper-Threading).
Nowe produkty okazały się półtora raza szybsze od starego AMD FX, ale o jedną trzecią słabsze od konkurencyjnych Intel Kaby Lake i Coffee Lake. Jednak w końcu nadszedł czas na oprogramowanie wielowątkowe, w tym gry, i wysoka wydajność na rdzeń przestała odgrywać ważną rolę. Aby to potwierdzić, AMD wypuściło 16-rdzeniowe, 32- wątkowe chipy Threadripper do profesjonalnej edycji wideo i modelowania 3D. Najważniejsze jest to, że stosunek ceny do liczby rdzeni wątków jest lepszy dla AMD niż dla Intela.
Nowy rok 2018 zapowiada się dla AMD jeszcze bardziej pomyślnie: zapowiedziano linię procesorów Ryzen 2000 Zen+ ze zwiększoną częstotliwością i opcjonalnie zintegrowaną grafiką Vega.
Dwunastoletnia historia Intela w jednym artykule.
Rywalizacja między AMD a Intelem, jak za starych dobrych czasów, rozgrzała się do czerwoności.
Niedrogie procesory AMD z serii 9000 z wydajną zintegrowaną grafiką.
16 rdzeni w komputerze domowym? Łatwe dzięki procesorom AMD Threadripper!
Optymalne procesory AMD do pracy biurowej, gier i edycji wideo.
