Trochę teorii. Kluczowym zadaniem olejów silnikowych jest zapobieganie tarciu suchemu ruchomych części wewnątrz silnika, co może prowadzić do skrócenia jego żywotności. Smarowanie olejem pełni także rolę uszczelniacza w cylindrach. Wcześniej oleje silnikowe dzielono na letnie i zimowe. Teraz właściwości dobrego oleju silnikowego powinny być takie, aby zapewniał zimny rozruch silnika w zimne dni i pozostawał lepki w czasie upałów.

1. Rodzaje olejów silnikowych

Oleje silnikowe dzielą się na kilka kategorii:

  • mineralne – wytwarzane bezpośrednio z produktów naftowych; takie oleje mają najlepszą cenę, jednak okres zachowania korzystnych właściwości substancji podczas pracy jest na niskim poziomie;
  • syntetyczne – otrzymywane w drodze syntezy chemicznej w laboratoriach; „syntetyczny” jest przeznaczony do pracy w szerokim zakresie temperatur i nie traci swoich właściwości eksploatacyjnych po nagrzaniu lub ochłodzeniu silnika;
  • półsyntetyczny – swego rodzaju złoty środek – naturalna baza z dodatkiem sztucznie stworzonych związków.

Wyraźna różnica pomiędzy budową mineralnych i syntetycznych olejów silnikowych.

Baza olejowa jest bogato aromatyzowana pakietem dodatków spełniających różne zadania - od stabilizacji lepkości w określonych temperaturach po czyszczenie wewnętrznych części silnika. Na przykład grubość filmu olejowego zależy od dodatków. Jeśli okaże się, że jest większy niż luzy dozwolone przez producenta silnika, grupa tłoków będzie stale się przegrzewać; jeśli jest mniejsza, grozi to wypaleniem oleju powyżej normy. Dlatego dla konkretnego silnika odpowiednia jest odrębna grupa olejów silnikowych, oznaczona w atestach producenta samochodu. Ale o tym więcej poniżej, jednak najpierw porozmawiajmy o lepkości oleju.

Popularne syntetyczne oleje silnikowe

2. Lepkość

Biorąc pod uwagę właściwości oleju, który gęstnieje w niskich temperaturach i rozrzedza się po podgrzaniu, Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji SAE opracowało klasyfikację olejów silnikowych ze względu na poziom lepkości z podziałem na smary letnie i zimowe. A ponieważ tak zwane oleje całoroczne rządzą obecnie grzędą, oznaczenie nowoczesnych olejów silnikowych zawiera dwie liczby określające lepkość (na przykład SAE 5W-30 lub SAE 15W-60).

Klasy lepkości zimowe obejmują SAE 0W, 5W, 10W, 15W, 20W i 25W, a letnie klasy lepkości obejmują SAE 20, 30, 40, 50 i 60. Im wyższa liczba w kategorii letniej, tym lepiej olej utrzymuje swoją lepkość podczas długotrwałe narażenie na wysokie temperatury. I odwrotnie - im niższy wskaźnik W, tym olej lepiej znosi mróz i nie gęstnieje powyżej przepisanej normy.

Ogólnie przyjęta klasyfikacja lepkości oleju silnikowego według SAE, w oparciu o temperaturę zewnętrzną.

Dobierając olej ze względu na lepkość należy kierować się główną zasadą: producent wziął już pod uwagę wszystkie niezbędne tryby jazdy i zalecił dokładnie te parametry lepkości, które są najbardziej odpowiednie dla danego silnika.

Uwaga! Do silnika należy wlewać wyłącznie produkty zalecane przez producenta samochodu. Informacje na ich temat zawarte są zazwyczaj w książce serwisowej lub instrukcji obsługi maszyny.

Rozważmy sytuację z praktycznego punktu widzenia. Załóżmy, że producent samochodu zaleca całoroczne stosowanie w silniku oleju 5W-30. Całkowicie zachowuje swoje właściwości w temperaturach zewnętrznych od -25°C do +30°C. Powodem sezonowej wymiany oleju jest stałe odchylenie temperatury powietrza od podanej w charakterystyce oleju o więcej niż 10°C. Czyli w mroźnym klimacie można spokojnie przejść na olej 0W-30, który pozostaje płynny i dobrze przepompowywany przez układ nawet przy bardzo ujemnych temperaturach, a w lecie przy temperaturach +35°C olej silnikowy można zmienić na 5W- 40. W przeciwnym razie lepkość i utworzony film ochronny mogą nie wystarczyć.

Kolejnym czynnikiem przemawiającym za przejściem na inny olej jest stopień zużycia silnika. Z biegiem czasu zmieniają się jego wymagania dotyczące gęstości płynu smarującego, w związku z czym zaleca się stosowanie oleju o wyższym wskaźniku lepkości w wysokich temperaturach. Olej zbyt rzadki dla zużytych silników nie jest najlepszym wyborem, ponieważ ze względu na zwiększone szczeliny film olejowy po prostu będzie spływał z części. Aby zrekompensować te luki w silnikach o przebiegu powyżej 150 tys. km, konieczne jest dodanie bardziej lepkich olejów (na przykład 10W-40 zamiast 5W-30).

Popularne półsyntetyczne oleje silnikowe

3. Tolerancje

Każdy kanister z olejem musi być oznaczony, aby mieć pewność, że olej przeszedł wewnętrzną certyfikację producenta pojazdu i jest przez niego dopuszczony do stosowania w silnikach. Idealny smar dla jednego silnika może okazać się katastrofalny dla innego – niektóre parametry oleju dla różnych silników wzajemnie się wykluczają. Jest to na przykład grubość omawianego powyżej filmu olejowego, jaki płyn smarujący tworzy „wewnątrz” silnika – najważniejsza cecha oleju silnikowego.

Tolerancje są potrzebne, ponieważ technologie produkcji silników różnią się w zależności od producenta. W związku z tym materiały użyte do produkcji wewnętrznych części silnika różnią się. W tym miejscu na scenę wchodzą wszelkiego rodzaju dodatki zawarte w oleju i zagadnienia ich interakcji z tymi samymi materiałami.

Uwaga! Homologację należy znaleźć w dokumentacji technicznej samochodu. Musisz bez wahania za nim podążać.

Każdy producent samochodów ma własne oznaczenia homologacji oleju silnikowego.

Specyfikacje i tolerancje na puszce z olejem są zwykle przedstawiane w ten sposób.

Tym samym koncern VAG dopuszcza stosowanie certyfikowanego oleju oznaczonego symbolami VW wskazującymi cyfrową kombinację kodów dla konkretnego zespołu napędowego. Samochody marki Mercedes można napełniać olejami, które uzyskały homologację MB w połączeniu z kombinacją numerów dla konkretnego silnika. Dopuszczalne jest wlewanie do silników Opla olejów posiadających certyfikaty GM-LL-A-025 lub GM-LL-B-025 itp. Aby wyszukać olej według tolerancji, rozszerzyliśmy filtry.

Popularne mineralne oleje silnikowe

4. Klasyfikacja olejów według norm

Najczęściej oleje silnikowe klasyfikowane są według dwóch kluczowych standardów branżowych: API (Amerykański Instytut Naftowy) i ACEA (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów).

Pierwsza litera w oznaczeniach API wskazuje typ silnika:

  • S (z angielskiego Service) - benzynowy;
  • C (z angielskiego Commercial) – diesla.

Druga litera wskazuje charakterystykę działania oleju. Każdej nowej specyfikacji przypisana jest litera, zgodnie z kolejnością alfabetyczną. Najnowszym obecnie standardem dla jednostek benzynowych jest API SP, dla silników Diesla - API CK-4. Według API oleje uniwersalne są zwykle oznaczane ułamkiem - na przykład API SL/CF.

Oznaczenia ACEA wykorzystują następujące oznaczenia:

  • A/B – do silników benzynowych/diesel samochodów osobowych;
  • C – oleje niskopopiołowe do pojazdów wyposażonych w układy neutralizacji spalin (katalizatory i filtry cząstek stałych);
  • E – dla obciążonych jednostek napędowych ciężkich samochodów ciężarowych i sprzętu specjalnego.

Liczba po literze wskazuje kategorię oleju silnikowego - im wyższa liczba, tym lepsze właściwości użytkowe produktu smarnego.

W przypadku amerykańskich i japońskich producentów olejów silnikowych istnieje również klasyfikacja zgodnie ze standardem ILSAC(Międzynarodowy Komitet Normalizacji i Aprobaty Smarów). Jego podejście jest podobne do API, jednak specyfikacja stawia bardziej rygorystyczne wymagania w zakresie oszczędzania energii i ograniczania szkodliwych emisji do atmosfery.

Klasyfikacje według następujących norm są mniej powszechne w olejach silnikowych:

  • ISO (Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna) to międzynarodowa norma dotycząca klasyfikacji lepkości płynów smarowych.
  • NMMA (National Marine Producents Association) to norma klasyfikacji smarów do silników zaburtowych chłodzonych wodą.
  • JASO (Japanese Automotive Standards Organisation) to jedna z głównych klasyfikacji olejów do benzynowych silników motocykli, jednak może być również stosowana do oznaczania smarów do silników benzynowych i wysokoprężnych pod maskami samochodów osobowych.
Popularne oleje do silników hybrydowych

5. Jak często należy wymieniać olej silnikowy?

Harmonogram rutynowych wymian oleju silnikowego jest zwykle określony w dołączonej dokumentacji technicznej samochodu. Ale w praktyce nie wszystko jest takie proste - smar ma pewien zasób, który zależy od wielu czynników. Okresy wymiany oleju mogą ulec skróceniu w zależności od stylu jazdy, prędkości jazdy, przebiegu pojazdu itp.

Najczęściej okresy między wymianami oleju silnikowego wyrażane są w przebiegu. Na przykład producent samochodu zaleca wymianę smaru silnika co 10–15 tys. km. Istnieją również liczby 25–30 tysięcy kilometrów, jednak niewiele mają one wspólnego z rzeczywistością – tak długie okresy między wymianami są uzasadnione tylko w przypadku nowych samochodów i idealnych warunków pracy.

Niektóre oleje silnikowe z ligi Long Life wymagają wymiany po 25 - 30 tysiącach kilometrów.
Jednak w rzeczywistości wskazane jest skrócenie tak długich okresów między wymianami serwisowymi przynajmniej o połowę.

Co innego, jeśli określony przebieg zostanie naliczony podczas jazdy autostradą, a co innego, jeśli nastąpi to podczas ciągłych postojów w gęstym ruchu miejskim. Autostradą w ciągu godziny bez problemu przejedziecie 100 km, a w korku nawet 20 km. Czy czujesz różnicę? Dlatego, aby poprawnie obliczyć termin wymiany oleju, warto wziąć pod uwagę liczbę przepracowanych godzin silnika.

Załóżmy, że w podróży mieszanej średnia prędkość wynosi 60 km/h. Po przejechaniu w tym rytmie 15 tysięcy kilometrów silnik przepracuje około 250 godzin (15 000/60 = 250). W cyklu jazdy miejskiej średnia prędkość będzie wynosić około 25 km/h, co oznacza, że jednostka napędowa przepracuje 600 godzin pracy silnika (15 000 / 25 = 600). W takim przypadku często przepisywane są następujące warunki wymiany smaru:

  • oleje mineralne - 150 godzin pracy;
  • półsyntetyczny - 250 godzin pracy silnika;
  • syntetyczny - 300 godzin pracy;
  • oleje Long Life - 400 godzin pracy.

Biorąc pod uwagę częste przestoje w korkach, bardzo pożądane jest skrócenie okresów między wymianami oleju o około połowę - do 7 - 8 tys. km zamiast zalecanych przez producenta 15 tys. km. W niektórych samochodach licznik godzin jest wbudowany w komputer pokładowy.

Przedwczesne „starzenie się” oleju może być spowodowane innymi czynnikami: częstym uruchamianiem „zimnego” silnika, ciągłą pracą silnika przy dużych prędkościach, przeciążeniami pojazdu, agresywnym stylem jazdy itp. Podobnie żywotność smaru ulega skróceniu w samochodach używanych – cały „bukiet” sadzy i szlamu ma czas na gromadzenie się w ich silnikach, powodując przyspieszoną utratę właściwości detergentowych i smarnych oleju.

Do głównych objawów wskazujących na konieczność wymiany oleju silnikowego zalicza się zwiększone zużycie oleju, trudności z uruchomieniem silnika, spadek mocy oraz znaczne ciemnienie smaru.

Przydatna rada! Aby jak najdokładniej ocenić poziom oleju w silniku, zaleca się dokonywanie pomiarów na płaskiej powierzchni po całkowitym nagrzaniu silnika, po odczekaniu kilku minut. W tym czasie olej ma czas spłynąć z powrotem do miski olejowej, a odczyty na bagnecie pozwalają na obiektywną ocenę.

Możesz wizualnie ocenić poziom oleju silnikowego za pomocą prętowego wskaźnika poziomu i serwetki.

Jeśli wiesz, że silnik samochodu ma tendencję do „pożerania” oleju, bierz go z zapasem – zamiast kanistra 4-litrowego kup 5-litrowy „do uzupełnienia”. Należy pamiętać, że zaleca się dodawanie olejów tego samego producenta na tej samej bazie (odpowiednio mineralnej, syntetycznej lub półsyntetycznej). Mieszanie różnych rodzajów olejów silnikowych jest wysoce niepożądane, ponieważ każdy z nich zawiera unikalny zestaw dodatków chemicznych, które mogą wchodzić w nieprzewidywalne interakcje i pogarszać osiągi silnika.

Popularne oleje do silników gazowych

6. Najczęstsze błędy przy wyborze oleju

W pogoni za oszczędnościami budżetowymi wiele osób woli alternatywne oleje obcych marek zamiast oryginalnych, które często są niewiarygodnie drogie. Główną zasadą jest to, że silnik należy uzupełniać olejami zalecanymi przez producenta samochodu. Jednocześnie istotne jest bezwzględne przestrzeganie tolerancji i ogólnie przyjętych standardów (API/ACEA).

Częstymi wadami przy wyborze olejów silnikowych są niewłaściwie dobrana lepkość produktu i niedbałość o tolerancje. Nie należy także kupować olejów silnikowych w podejrzanych sklepach, ponieważ w dzisiejszych czasach niezwykle trudno jest odróżnić produkty oryginalne od podróbek. Oleje niewiadomego pochodzenia mają cenę niższą od ceny rynkowej, jednak produkowane są w opakowaniach niskiej jakości i bez jakichkolwiek elementów zabezpieczających. Najbardziej niezawodnym sposobem zakupu dobrego oleju jest skontaktowanie się ze sklepem firmowym lub certyfikowanymi serwisami samochodowymi.