Ostrzałki do noży: specyfikacje, typy, rodzaje

- Kamień. Jest „osełką” lub „kamień probierczy”. Najprostszy rodzaj ostrzałek, stosowany od czasów prehistorycznych: blok materiału ściernego, wzdłuż którego podczas ostrzenia trzymany jest nóż przyłożony pod żądanym kątem. Nowoczesne kamienie do ostrzenia mogą być wyposażone w różne dodatkowe urządzenia: stojaki, osłony ochronne do przechowywania i transportu, komory na akcesoria pomocnicze itp. Niemniej jednak ostrzenie na takich urządzeniach odbywa się wyłącznie ręcznie, a kąt zazwyczaj również kontrolowany jest „na oko”. Z jednej strony wymaga to pewnych umiejętności, z drugiej pozwala wybrać kąt według własnego uznania, co może być szczególnie przydatne przy niektórych niestandardowych rodzajach ostrzenia. Ponadto ze względu na swoją prostotę kamienie są niedrogie, a ze względu na duży rozmiar służą dość długo.

- Ostrzałka do rąk. Urządzenia do ostrzenia noży, trzymane w rękach podczas pracy (jednak istnieją modele ze stojakami, które pozwalają na postawienie ich na stole lub innej odpowiedniej powierzchni). Cechą charakterystyczną wielu ostrzarek ręcznych jest charakterystyczny rowek, w który wkładany jest nóż podczas ostrzenia. Wewnątrz rowka znajduje się para wkładek ściernych ustawionych pod optymalnym kątem do ostrzenia. Wystarczy więc kilka razy przytrzymać nóż w rowku, trzymając ostrze pionowo - pożądany kąt obróbki zapewni sama konstrukcja ostrzałki. Wiele modeli tego typu ma kilka ro...wków różniących się chropowatością i innymi cechami przetwarzania. Istnieją również inne opcje - na przykład z systemem ostrzenia Lansky (patrz "System"). Tak czy inaczej, ręczna ostrzałka będzie najlepszym wyborem do rzadkiego użytku domowego - na przykład okazjonalnego ostrzenia noży kuchennych.

- Ostrzałka kieszonkowa. Jak sama nazwa wskazuje, ostrzałki kieszonkowe są niewielkich rozmiarów, dzięki czemu można je łatwo nosić przy sobie. Niektóre z nich wyposażone są również w dodatkowe akcesoria ułatwiające przenoszenie – na przykład łańcuszek do zawieszenia jako breloczek. Ale urządzenie modeli kieszonkowych może być inne. Na przykład niektóre z nich mają rowki do ostrzenia, podobne do temperówek ręcznych (patrz wyżej); inne otwierają się jak nóż motylkowy, tylko zamiast ostrza z rękojeści wyjmuje się mały blok do ostrzenia; jeszcze inne mają strukturę typu „psiej kości”, w postaci pręta wykonanego z materiału ściernego z nakładkami ochronnymi i dekoracyjnymi na końcach i tym podobnymi. W każdym razie model kieszonkowy będzie niezastąpiony, jeśli często musisz przebywać poza domem, a musisz mieć pod ręką ostrzałkę - na przykład na biwak lub wędkarstwo (wiele modeli nadaje się do ostrzenia haków, patrz niżej ). Oczywiście możliwości takich produktów są znacznie skromniejsze niż ich większych odpowiedników, a jakość pracy niższa; ale do ekspresowego wyostrzenia w terenie to w zupełności wystarczy.

- Maszyna. Najbardziej zaawansowany rodzaj nowoczesnych temperówek: wielofunkcyjne konstrukcje, które pozwalają dostosować wiele dodatkowych parametrów ostrzenia i/lub znacznie przyspieszyć proces. Jednak główną cechą wyróżniającą maszyny jest obecność podstawy do montażu na poziomej powierzchni - takie urządzenia nie nadają się do trzymania w rękach. Należy pamiętać, że maszyny obejmują zarówno konstrukcje mechaniczne z systemami ostrzenia, jak Lansky lub Apex (patrz „System”), jak i jednostki z napędem elektrycznym (patrz ibid.). Maszyny z reguły używają wymiennych kamieni do ostrzenia, mają regulowany kąt ostrzenia, a czasem specjalne tryby pracy. Takie modele nie są tanie, więc nie ma sensu kupować maszyny do zwykłego użytku domowego. Ale jeśli musisz ostrzyć często, w dużych ilościach i różnego rodzaju ostrzami (na przykład w warsztacie ostrzenia narzędzi), takie urządzenie będzie najlepszym wyborem.

- Musak. Ściśle mówiąc, musak nie jest temperówką w pełnym tego słowa znaczeniu. Jego zadaniem jest nie tyle usunięcie materiału z krawędzi noża, ile wyprostowanie go – wyeliminowanie nierówności i zadziorów. Ta procedura nie zastępuje pełnoprawnego ostrzenia, ale nadal pozwala na dłuższe utrzymanie ostrza w stanie roboczym: jakość pracy często pogarsza się nie tyle z powodu tępości noża, co z powodu deformacji ostrza nóż. Tak, a musata nadal ma działanie ścierne, spowalniając otępienie. Zewnętrznie musak wygląda jak pilnik z okrągłym lub owalnym prętem, który zwęża się od rączki do końca; podczas pracy z takim prętem wykonuje się go kilkakrotnie wzdłuż krawędzi tnącej. Zwróć uwagę, że musaki są przeznaczone głównie do stali w zakresie twardości 50 - 60 HRC: z miększego ostrza zostanie usunięte zbyt dużo materiału (łatwiej jest naostrzyć go w zwykły sposób), a twardsze po prostu nie zadziała .

- Kamień do systemu ostrzenia. Zamienne kamienie ostrzące przeznaczone do stosowania w ostrzarkach i obrabiarkach danego systemu (patrz niżej). Nie są przeznaczone do samodzielnego użytku (bez ostrzałki / maszyny): teoretycznie jest to możliwe, ale w praktyce ma sens uciekanie się do takich środków tylko w najbardziej wyjątkowych przypadkach.

- Lansky'ego Konfigurowalny system ręcznego ostrzenia opracowany przez firmę o tej samej nazwie i cieszący się dużą popularnością na całym świecie; stosowany zarówno w markowych ostrzałkach Lansky, jak i w produktach innych producentów. System ten opiera się na ułożonym na boku urządzeniu w kształcie litery „T”, które łączy w sobie zacisk do ostrzenia ostrza oraz prowadnice do osełek (kamień probierczych). W tym przypadku zacisk znajduje się w skierowanej poziomo „nodze” litery T, a w „poprzeczkach”, które pełnią rolę prowadnic, wykonane są otwory. System Lansky pozwala na wybór kąta ostrzenia – zależy to od tego, w który otwór prowadzący włożona zostanie osełka; a sam zestaw zwykle zawiera kilka osełek o różnej wielkości ziaren. Takie ostrzałki są na ogół bardzo wygodne, a szczególnie mogą przydać się w sytuacjach, gdy mamy do czynienia z różnego rodzaju narzędziami, które wymagają różnych kątów ostrzenia – jeśli np. posiadamy w kuchni zarówno noże do filetowania, jak i zwykłe noże szefa kuchni (pierwsze są ostrzone pod bardzo ostrym kątem, drugie - pod średnim).

- Apex. Kolejny zaawansowany system ręcznego ostrzenia, ogólnie podobny do Lansky'ego (patrz wyżej), ale stosowany wyłącznie w ostrzałkach promieniowych. Sama maszyna składa się z pochyłej płaszczyzny, na której dolnej krawędzi znajduje się pionowy pręt, do którego przymocowany jest obrotowy poziomy pręt. Podczas ostrzenia nóż umieszcza...się na górnej krawędzi płaszczyzny (w tym celu przewidziano specjalny ogranicznik), a osełkę mocuje się do zacisku na pręcie. W zestawie zwykle znajduje się kilka kamieni probierczych; Co więcej, w przeciwieństwie do Lansky'ego, systemy Apex są w stanie współpracować z „nienatywnymi” prętami o mniej lub bardziej odpowiednim rozmiarze. Zmiana kąta ostrzenia odbywa się poprzez zmianę wysokości pręta na pręcie pionowym. W tym przypadku, ponownie w przeciwieństwie do Lansky'ego, regulacja odbywa się najczęściej płynnie i nie ma stałych wartości kąta (chociaż mogą występować znaki ułatwiające ustawienie pewnych standardowych kątów). Ogólnie rzecz biorąc, systemy Apex są uważane za bardziej profesjonalne niż Lansky: zapewniają więcej możliwości, ale są bardziej złożone pod względem konstrukcji i użytkowania oraz są droższe.

Moc napędowa zainstalowana w szlifierce elektrycznej. Wskaźnik wyrażany jest w watach. Im większe i twardsze jest obrabiane narzędzie, tym mocniejsza jest ostrzałka elektryczna. Jednak do ostrzenia noży w domu wystarczy poziom mocy do około 450 W, a nawet mniej.

Głównym materiałem roboczym ostrzałki jest materiał tworzący powierzchnię ścierną, która zapewnia obróbkę.

- Diament (pylenie diamentowe). Diament jest najtwardszą z powszechnie znanych substancji, dlatego jego kluczowymi cechami są trwałość i wysoka intensywność ostrzenia. Jednocześnie taki materiał ścierny nie jest tani, a obróbka jest bardziej szorstka niż w przypadku wielu innych materiałów. Jednak powierzchnie diamentowe stosuje się głównie do obróbki zgrubnej i półwykańczającej, gdzie ta ostatnia nie jest wadą.

- Ceramika. Materiały ceramiczne, najczęściej na bazie korundu – tlenku glinu. Ten materiał jest bardziej miękki niż diament, ale nadal ma bardzo wysoką twardość (9 w skali Mohsa, powyżej tylko 10 dla tego samego diamentu). Wydajność ścierniw ceramicznych jest nieco niższa niż ścierniw diamentowych, jednak zapewniają one czystszą obróbkę i mogą być stosowane na wszystkich etapach pracy - od zgrubnego ostrzenia po docieranie - i są znacznie tańsze.

- Kamień naturalny. Kamień naturalny był używany do ostrzenia ostrzy od czasów prehistorycznych, ale nie stracił na aktualności do dnia dzisiejszego. Najpopularniejszymi odmianami tego materiału są „Arkansas” i japoński kamień wodny (oba nazwane od miejsca ich pochodzenia). Jednocześnie „Arkansas” to niezwykle drobnoziarnisty i bardzo czysty w składzie kwarc, a japoński kamień to krze...m ze względu na glinę. Wszystkie takie materiały są używane tylko w ostrzarkach typu „kamiennego” (patrz wyżej). Generalnie są w stanie zapewnić dość wysoką jakość ostrzenia, jednak kamień naturalny jest dość „kapryśny” – w szczególności skład nawet bardzo wysokiej jakości pręta może być nierówny, co może wpłynąć na jakość ostrzenia. Kamienie japońskie są również bardzo wymagające zarówno pod względem samego zabiegu, jak i dodatkowej konserwacji. Jednak ostrzałki z kamienia naturalnego mają swoich fanów; wielu używa takich produktów nie tylko ze względu na ich walory praktyczne, ale także jako hołd dla tradycji czy element pewnej „kultury nożowej”.

- Kamień syntetyczny. Różnorodne sztuczne ścierniwa i w pewnym stopniu imitują właściwości kamienia naturalnego. Skład i właściwości takich materiałów mogą być bardzo różne; z reguły ich jakość jest bezpośrednio związana z kategorią cenową temperówki. Tak czy inaczej, kamienie syntetyczne (zwłaszcza te wysokiej jakości) często przewyższają naturalne odpowiedniki pod względem praktycznych właściwości, a jednocześnie są znacznie tańsze. Jest to jeden z najpopularniejszych materiałów ściernych stosowanych w ostrzarkach o różnym poziomie i przeznaczeniu. Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach ceramika (patrz wyżej) jest również określana przez producentów jako kamienie syntetyczne; w takich modelach materiał ścierny jest wskazany dokładnie zgodnie z oficjalnymi danymi producenta.

- Stal nierdzewna. Stal, nawet ze specjalnymi dodatkami zwiększającymi twardość, jest dość miękkim materiałem i ma bardzo niskie właściwości ścierne. Dlatego zwykle używa się go do noży do obciągania, a większość modeli tego materiału należy do musatów (patrz „Typ”) lub do ostrzałek do rąk, które działają na tej samej zasadzie (te ostatnie to w rzeczywistości dwa musaty przymocowane pod kątem do siebie) .

Istnieje wiele modeli, które łączą w konstrukcji różne rodzaje materiałów ściernych - na przykład diament do obróbki zgrubnej i ceramikę do dokładnego szlifowania i docierania. Zauważ, że jeśli lista tych materiałów zawiera kamień (na przykład „diament i kamień”), mówimy wyłącznie o kamieniu syntetycznym, ponieważ naturalny z wielu powodów nie łączy się z innymi materiałami.

Liczba stopni ostrzenia i/lub szlifowania noży. W podstawowych modelach często jest ich niewiele - zgrubne ostrzenie, szlifowanie i polerowanie, nic więcej. Temperówki o dużej liczbie poziomów są mniej powszechne i często obejmują segment zaawansowany lub profesjonalny.

Najmniejszy rozmiar ziarna przewidziany w konstrukcji ostrzałki lub wśród kompletnych wymiennych osełek. W tym miejscu podana jest również standardowa wielkość ziarna dla modeli z tylko jednym rodzajem powierzchni ściernej.

Jednostką uniwersalną dla wielkości ziarna jest GRIT. W uproszczeniu wielkość ziarna GRIT można opisać jako najmniejszą liczbę otworów na cal kwadratowy sita, przy której pojedyncze ziarna ścierne nie mogą już przesypywać się przez sito. W związku z tym im wyższa liczba GRIT, tym drobniejsze ziarno i mniejsza ziarnistość.

Czystość i intensywność ostrzenia bezpośrednio zależy od tego wskaźnika. Im drobniejsze ziarno, tym drobniejsza obróbka i niższa wydajność ścierniwa i odwrotnie - gruboziarniste powierzchnie dobrze nadają się do wstępnego ostrzenia, obróbki zgrubnej i/lub usuwania dużej ilości materiału.

Oto przybliżona tabela zaleceń dotyczących optymalnego ziarna GRIT dla różnych zastosowań:

80 - 600 - Obróbka zgrubna (np. korekta grubości lub geometrii krawędzi tnącej lub całego ostrza).
600 - 3000 - prace przygotowawcze (usunięcie śladów obróbki zgrubnej), wstępne ostrzenie.
3000 - 6000 - półwykańczające i precyzyjne ostrzenie.
Ponad 6000 - wykańczanie, polerowanie, prostowanie krawędzi skrawających.

Należy pamiętać, że cechy obróbki zależą również od materiału ścierniwa (patrz wyżej). Na przykład powierzchnie ceramiczne o tej samej wielkośc...i ziarna pracują delikatniej i wolniej niż diamentowe. Bardziej szczegółowe zalecenia dotyczące optymalnej wielkości ziarna i specyfiki różnych materiałów można znaleźć w dedykowanych źródłach.

Największy rozmiar ziarna powierzchni ściernej przewidziany w konstrukcji ostrzałki (lub wśród wymiennych osełek dostarczanych w standardzie).

Całkowitą wartość ziarna patrz „Min. ziarnistość ”jest wyższa. Parametr ten jest wskazany tylko wtedy, gdy ostrzarka ma kilka powierzchni ściernych o różnych rozmiarach ziarna. Im większa różnica między minimalnym i maksymalnym rozmiarem ziarna, tym bardziej wszechstronny jest ten model, z reguły więcej wariantów w zakresie intensywności przetwarzania. Z drugiej strony, szeroka gama powierzchni ściernych ma odpowiedni wpływ na koszty.

Kąt ostrzenia zapewniany przez ostrzałkę. Jest wskazany tylko dla modeli, których konstrukcja zapewnia ostrzenie pod ściśle ustalonym kątem (najczęściej w tym celu stosuje się dwa elementy ścierne pod odpowiednim kątem względem siebie). W przypadku maszyn Lansky i Apex (patrz „System”), a także kamieni (patrz „Typ”) parametr ten nie jest podawany - w takich urządzeniach kąt można regulować samodzielnie.

Im mniejszy kąt ostrzenia, im ostrzejszy nóż, tym łatwiej wejść w cięty materiał i tym lepsze uzyskuje się cięcie, zwłaszcza przy pracy z delikatnymi materiałami. Z drugiej strony, wraz ze spadkiem kąta, krawędź tnąca staje się bardziej krucha, wymaga delikatnej obsługi i szybciej się tępi; dlatego w przypadku gęstych, twardych materiałów stosuje się noże o stosunkowo dużych kątach ostrzenia.

Jeśli chodzi o konkretne wartości, to we współczesnych temperkach znajdują się wskaźniki od 15 ° do 30 °. Dla porównania: japońskie noże kuchenne są na ogół ostrzone w temperaturze 10 - 20 °, klasyczne noże szefa kuchni - 25 - 30 °; a dla składanego scyzoryka 30 ° jest nadal uważane za mały kąt. Bardziej szczegółowe zalecenia dotyczące ostrzenia kątów można znaleźć w dedykowanych źródłach.

Możliwość użycia ząbkowanej ostrzałki do ostrzy.

Takie ostrza mają ząbkowaną krawędź tnącą, do której nie nadaje się klasyczna metoda ostrzenia na płaskiej powierzchni: taka procedura po prostu usunie zęby i co najwyżej zamieni ząbkowane ostrze w klasyczne gładkie. Dlatego do ostrzenia w tym przypadku stosuje się specjalne urządzenia: cienkie pręty materiału ściernego, nieco zwężające się ku końcowi. Za pomocą tego pręta każdy ząb jest ostrzony osobno; ta praca może być dość czasochłonna, ale przywraca pełną funkcjonalność ząbkowanego ostrza. Jednocześnie należy pamiętać, że w przypadku ostrzy z drobnymi zębami nawet tak specjalistyczna ostrzałka może być zbyt duża.

Możliwość użycia ostrzałki do ostrzenia nożyczek.

Technicznie rzecz biorąc, nożyczki można ostrzyć na prawie każdej ostrzałce - konstrukcja ich ostrzy nie różni się zbytnio od nożowych. Jednak w poszczególnych ostrzarkach można przewidzieć różne rozwiązania konstrukcyjne ułatwiające pracę nożyczkami – na przykład możliwość ustawienia optymalnego kąta ostrzenia lub specjalne mocowania do takiego narzędzia. Dlatego dla maksymalnej wygody podczas pracy z nożyczkami należy nadal wybierać modele, w których funkcja ta jest bezpośrednio podana.

Możliwość użycia ostrzałki do ostrzenia haczyków na ryby(i innych podobnych urządzeń).

Ta cecha jest wskazana tylko dla modeli z charakterystycznym rowkiem prowadzącym na powierzchni ściernej. W teorii hak można ostrzyć na zwykłej płaskiej powierzchni, ale rowek sprawia, że praca jest wygodniejsza, wydajniejsza i bezpieczniejsza.

Masa produktu wyrażona w gramach.

Niewielka waga jest wygodna w przypadku stosowania temperówek ręcznych i kieszonkowych (patrz „Typ”) – pozwala na trzymanie narzędzia w zawieszeniu przez długi czas bez zmęczenia, jeśli pozwala na to konstrukcja ostrzałki. Jednocześnie charakterystyczna dla urządzeń stacjonarnych jest duża waga, która musi zachować stabilność podczas szarpnięć podczas ostrzenia noży.

Stań. Specjalne urządzenie przeznaczone do montażu ostrzałki na stosunkowo płaskiej poziomej powierzchni. Teoretycznie na takiej powierzchni można oprzeć każdą temperówkę; jednak funkcja ta jest wskazana tylko dla tych modeli, które mogą stać na stojaku bezpośrednio podczas użytkowania. Jedynymi wyjątkami są maszyny (patrz „Typ”), dla których nie ma potrzeby oddzielnego wskazywania obecności stojaka – funkcja ta jest z definicji dostępna. A w pozostałych typach temperówek podstawka może mieć postać płaskiej powierzchni w dolnej części korpusu, osobnej rączki z szeroką podstawą, „łóżka”, w którym umieszcza się kamień do ostrzenia itp.

W zestawie znajduje się specjalna prowadnica umożliwiająca ustawienie wymaganego kąta ostrzenia ostrzy. Przyda się, jeśli masz do czynienia z różnego rodzaju narzędziami – na przykład nożami do filetowania i zwykłymi nożami szefa kuchni. Te pierwsze ostrzymy pod bardzo ostrym kątem, drugie pod średnim.

Etui / futerał. Akcesorium do przechowywania i transportu ostrzałki, które chroni produkt przed kontaktem z otaczającymi przedmiotami, kurzem, wilgocią i innymi niekorzystnymi czynnikami. Pokrowiec może oznaczać zarówno produkt wykonany z miękkich materiałów, jak i mały twardy pojemnik na kompaktowy model; skrzynka jest zwykle nazywana raczej dużymi pudełkami na zaawansowane zestawy, takie jak obrabiarki (patrz „Typ”) lub ostrzałki, takie jak Lansky (patrz „System”). W związku z tym cechy konstrukcyjne i stopień ochrony mogą się różnić, szczegóły należy wyjaśnić dla każdego modelu osobno. Jednak w każdym przypadku kompletne etui lub etui jest znacznie wygodniejsze niż zaimprowizowane opakowanie.

Olej. W procesie stosowany jest specjalny olej. Przy ostrzeniu „na sucho” cząstki metalu mogą zostać zatkane między ziarnami powierzchni ściernej, co znacznie zmniejsza wydajność pracy; smar nie pozwala wiórom „zatykać” ścierniwa. Do ostrzenia używaj tylko odpowiednich gatunków oleju; można je kupić osobno, ale najczęściej wygodniej jest od razu kupić temperówkę wraz z olejem. Ta konfiguracja jest dostępna w większości zestawów typu Lansky (patrz „System”).