Nożyce do metalu: specyfikacje, typy, rodzaje

- Do blachy. Klasyczne nożyczki ręczne do metalu, których główny format wynika z nazwy. W większości modeli grubość cięcia (patrz odpowiedni punkt) nie przekracza 1,5 mm, chociaż istnieją również mocniejsze narzędzia, które mogą pracować z arkuszami o grubości 2 mm i grubszymi. Nożyczki tego typu mogą być zaprojektowane do cięć zarówno prostych, jak i zakrzywionych, w zależności od kształtu ostrzy. Są one zwykle stosunkowo niewielkie i ważą.

- Przecinak do śrub (armaturowe). Nożyczki ręczne przeznaczone do cięcia grubych elementów metalowych. Grubość cięcia (patrz odpowiedni punkt) dla takich narzędzi może przekraczać 10 mm, co pozwala łatwo poradzić sobie ze śrubami, kablami, metalowymi prętami, szeklami kłódek itp. Zewnętrznie nożyce do śrub są bardzo długie - jest to konieczne w celu zapewnienia wystarczającej dźwigni i uzyskania pożądanego nacisku na materiał bez nadmiernego wysiłku ze strony użytkownika. Jednocześnie szerokość takich narzędzi jest stosunkowo niewielka i można je stosować nawet w dość ciasnych warunkach, do których nie można dotrzeć szlifierką lub innym urządzeniem tnącym.

- Szczelinowy (gryzący). Nożyczki z określoną metodą cięcia: nie tylko przecinają metal, ale wycinają z niego pasek o określonej szerokości (zwykle około 1,5 - 2,5 mm). Jedną z zalet takiego narzędzia jest to, że przy jego użyciu można bez większ...ych trudności rozpocząć cięcie nawet od środka arkusza. Między innymi nożyce wgryzające się dobrze nadają się do wycinania kształtów, m.in. w sytuacjach, w których wymagana jest wysoka precyzja: zapewniają gładkie, schludne cięcie bez zadziorów i nacięć.

- Dźwignia. Nożyczki tego typu mają konstrukcję stacjonarną: mocowane są do stołu warsztatowego lub innej powierzchni roboczej, a cięcie odbywa się poprzez naciśnięcie specjalnej dźwigni. Takie narzędzie jest cięższe i nieporęczne niż konwencjonalne ręczne nożyce do blachy, ale pozwala radzić sobie z grubszymi materiałami – w wielu modelach grubość cięcia przekracza 10 mm, co zbliża takie modele do nożyc do śrub (patrz odpowiedni punkt). Niektóre nożyce dźwigniowe były nawet początkowo deklarowane jako wzmacniające, chociaż najczęściej przeznaczeniem takich urządzeń jest nadal praca z blachą. Wadą nożyczek dźwigniowych jest to, że są przeznaczone głównie do linii prostych i bardzo słabo nadają się do cięć kręconych.

- Hydrauliczny. W tego typu nożycach siła potrzebna do cięcia jest wytwarzana przez ciśnienie płynu w cylindrze hydraulicznym na specjalnym tłoku. Wzrost ciśnienia jest najczęściej realizowany przez wbudowaną pompkę ręczną. Praca z takimi nożyczkami wygląda następująco: użytkownik potrząsa rączką pompki, a pod wpływem wzrostu nacisku krawędzie tnące stopniowo się zbiegają. Pod względem zastosowania nożyce hydrauliczne są podobne do nożyc do śrub (patrz odpowiedni punkt), przeznaczone są głównie do cięcia prętów, rur i innych dużych przedmiotów. Wynika to z faktu, że ta zasada działania jest słabo dostosowana do blachy, ale pozwala na stworzenie narzędzia o dużym nacisku skrawania.

- Gilotyna. Nożyczki działające na zasadzie gilotyny: jeden z noży osadzony jest na stałej podstawie, a drugi podczas cięcia opuszcza się, zamykając pierwszym. Takie narzędzia to najczęściej konstrukcje stacjonarne instalowane bezpośrednio na podłodze i przeznaczone do dużej długości cięcia - długość ostrzy (patrz poniżej) może sięgać 1 m. Zauważamy również, że ruchomy nóż ma zwykle charakterystyczny zakrzywiony kształt, specjalnie dobrany aby zapewnić optymalne cięcie w trybie.

Format cięcia, dla którego przeznaczone są nożyczki. Parametr ten dotyczy tylko modeli ręcznych dla blach (patrz "Typ").

- Bezpośredni. Narzędzie przeznaczone głównie do cięć prostych. Zwykle ma symetryczny kształt szczęki.

- Dobrze. Narzędzie o charakterystycznie zakrzywionych szczękach, podczas pracy trzymane w taki sposób, aby dolna krawędź skrawająca znajdowała się na prawo od linii cięcia, a prawa strona cięcia była wygięta do góry. Może być stosowany zarówno do linii prostych, jak i do prawych promieni - łuków skierowanych od lewej do prawej. Zwróć uwagę, że podczas cięcia krzywoliniowego najwygodniej jest trzymać takie narzędzie w lewej ręce, dlatego takie nożyczki są często nazywane „nożyczkami leworęcznymi”.

- W lewo. Narzędzie o charakterystycznie zakrzywionych szczękach, podczas pracy trzymane w taki sposób, aby dolna krawędź tnąca znajdowała się na lewo od linii cięcia. Może być stosowany zarówno do linii prostych, jak i do lewych promieni - łuków skierowanych od prawej do lewej. Przy cięciu krzywoliniowym takie narzędzie najwygodniej trzyma się w prawej ręce, dlatego uważa się, że ta opcja jest przeznaczona głównie dla osób praworęcznych.

- uniwersalny. Nożyczki ręczne typu nożowego, równie dobrze nadają się do cięć prostych i zakrzywionych, zarówno od lewej do p...rawej, jak i od prawej do lewej. Posiadają symetryczne szczęki, podobnie jak narzędzia z prostym cięciem (patrz odpowiedni punkt), jednak konstrukcja tych szczęk jest dobrana w taki sposób, aby zapewnić niezbędną manewrowość na zakrzywionych liniach.

Grubość cięcia nożyczek to maksymalna grubość metalu, z którym normalnie mogą sobie poradzić.

Parametr ten jest bezpośrednio związany z rodzajem instrumentu (patrz odpowiedni punkt). Tak więc ręczne nożyce do blachy mają zazwyczaj grubość cięcia do 1,5 mm (z pewnymi wyjątkami), a w mocnych modelach dźwigni i przecinakach do śrub wartość ta może przekraczać 15 mm. Przy wyborze należy mieć na uwadze, że przy wszystkich innych rzeczach równych, większy krój oznacza większe, cięższe i droższe narzędzie. Warto więc wybierać z pewną marżą, na wypadek nieprzewidzianych sytuacji, ale ta marża nie powinna być zbyt duża.

Zwracamy również uwagę, że w podstawowych cechach grubość cięcia jest zwykle wskazywana dla określonego rodzaju metalu, a podczas pracy z innymi materiałami może być mniejsza niż deklarowana wartość. Te niuanse należy wyjaśnić zgodnie z instrukcjami i innymi szczegółowymi informacjami producenta.

Długość części tnącej nożyczek; w modelach ręcznych i podobnych (patrz "Typ") część tnąca nazywa się szczękami, w modelach dźwigniowych i gilotynowych - ostrzami.

Podczas pracy na blasze długie ostrza/szczęki pozwalają na wykonanie długiego cięcia za jednym zgryzem, ale utrudniają manewrowanie nożycami. Dlatego modele o stosunkowo długich szczękach (od 50 mm) są używane głównie do prostych cięć, a krótkie nożyczki są wygodniejsze do kręconych linii. Zwracamy również uwagę, że w nożach do śrub i innych narzędziach przeznaczonych do dużych, grubych części również szczęki są krótkie - ta konstrukcja jest optymalna do pracy z dużymi siłami.

Gatunek stali, z której wykonane są nożyczki – a przynajmniej ich część tnąca (w niektórych modelach materiał rękojeści może różnić się od materiału noży).

Na parametr ten najczęściej wskazuje rodzaj stali lub główne składniki stopowe, które składają się na jej skład. Na przykład CS oznacza „węgiel” i zwykle oznacza tradycyjną niestopową stal narzędziową. Stal taka jest podatna na korozję pod wpływem wilgoci, w tym atmosferycznej, dlatego wskazane jest okresowe smarowanie takiego narzędzia i trzymanie go w miejscu o niskiej wilgotności powietrza. Oznaczenia Cr-V i Cr-Mo oznaczają stal z dodatkami odpowiednio chromowo-wanadowymi i chromowo-molibdenowymi. Obie te odmiany charakteryzują się wysoką odpornością na korozję, a dodatek molibdenu pozwala również na zmniejszenie wagi bez utraty wytrzymałości. Istnieje również narzędzie ze stali nierdzewnej noszące znak SS; taki stop zawiera tylko chrom jako dodatek stopowy. Inne rodzaje stali są rzadko stosowane w nożycach metalowych, opis takich materiałów, jeśli to konieczne, można znaleźć w dedykowanych źródłach.

Twardość stali, z której wykonane są nożyczki – a przynajmniej część tnąca nożyczek (rączki i inne elementy mogą być wykonane z innych rodzajów metalu, bardziej miękkie). Wskazane w skali Rockwella w punktach; im wyższy wynik, tym twardsza stal.

Ogólna zasada jest taka, że twardość krawędzi tnących nie powinna być mniejsza niż twardość ciętego materiału - w przeciwnym razie jakość pracy ulegnie wyraźnemu pogorszeniu, aż do całkowitej niemożności wykonania cięcia. Minimalna twardość znaleziona wśród nożyc do metalu wynosi 40 HRC, a najwyższa to około 65 HRC. Najczęściej to wystarcza: większość metali, z którymi trzeba pracować nożyczkami, bez specjalnego hartowania, ma twardość do 25 - 30 HRC. Ale jeśli planowane jest użycie narzędzia do stopów o wysokiej wytrzymałości, warto wyjaśnić, czy jego twardość będzie do tego wystarczająca.

Należy również pamiętać, że wyższa twardość zwiększa ogólną wydajność narzędzia i pozwala mu zachować ostrość przez długi czas; z drugiej strony wraz ze wzrostem twardości metal staje się bardziej kruchy i trudniejszy do naostrzenia. Odwrotnie, bardziej miękka stal kruszy się i tępi stosunkowo szybko, ale również odzyskuje bez większych trudności.

Nacisk wywierany przez krawędzie tnące na cięty materiał.

Parametr ten jest wskazany głównie dla nożyc dźwigniowych i hydraulicznych, które wytwarzają bardzo dużą siłę, która zresztą praktycznie nie zależy od siły uderzenia użytkownika w narzędzie. Nacisk cięcia mierzony jest w tonach i może osiągać bardzo imponujące wartości - w niektórych narzędziach do 12 - 13 t. Wielu producentów wykorzystuje te informacje do celów reklamowych. Rzeczywiście, teoretycznie większa siła oznacza możliwość obsługi twardszych i grubszych materiałów. Jednak w praktyce te możliwości zależą również od innych cech narzędzia – w szczególności od twardości krawędzi skrawających i wytrzymałości poszczególnych węzłów. Tak więc przy wyborze nacisk na cięcie jest bardziej odniesieniem niż praktycznie istotnym parametrem i warto skupić się głównie na cechach, które są bliższe rzeczywistości - w szczególności na grubości cięcia.

Możliwość użycia nożyczek w trybie na wskroś, czyli innymi słowy możliwość wykonania cięcia narzędziem o dowolnej długości. Osiąga się to dzięki temu, że punkt połączenia połówek nożyczek okazuje się lekko przesunięty w bok w stosunku do linii cięcia - dzięki temu krawędzie ciętego metalu nie opierają się o narzędzie i nie przeszkadzają z jego ruchem wzdłuż arkusza materiału. Modele z tą funkcją nazywane są potocznie „pelikanami”.

Obecność specjalnej sprężyny w nożycach (zwykle ręcznej dla blachy, patrz "Typ"), działającej w celu otwarcia szczęk. Innymi słowy skok roboczy rękojeści (do cięcia) w takim narzędziu następuje dzięki wysiłkowi użytkownika, a do tyłu (do otwierania) są one popychane przez sprężynę powrotną. Funkcja ta zapewnia dodatkowy komfort podczas pracy, skutecznie eliminując potrzebę wysiłku użytkownika przy otwieraniu szczęk.

Możliwość zablokowania ostrzy nożyc w pozycji zamkniętej - w tej pozycji narzędzie jest najbezpieczniejsze, jest również zalecane do przechowywania i transportu (aby uniknąć kontaktu ostrzy z ciałami obcymi). Blokowanie odbywa się zwykle za pomocą urządzenia, które utrzymuje razem uchwyty nożyc - na przykład pętla, która łączy końce uchwytów i jest zdejmowana podczas pracy.

Zdejmowana konstrukcja szczęk nożycowych, umożliwiająca ich wymianę. Cecha ta występuje głównie w profesjonalnym narzędziu o konstrukcji stacjonarnej, w szczególności w nożycach dźwigniowych. Jeśli zdejmowane ostrza są tępe, można je wyjąć w celu ostrzenia lub wymienić na nowe - jest to tańsze i bardziej racjonalne niż wymiana całego narzędzia.

Obecność pętli na palce w konstrukcji nożyczek Takie pętelki to dwa pierścienie zamontowane na końcach rękojeści - jak w zwykłych nożyczkach biurowych czy krawieckich. Pozwalają jak najdokładniej kontrolować ostrza, co jest szczególnie ważne przy cięciu krzywoliniowym. W rzeczywistości nożyczki z pętelkami są przeznaczone przede wszystkim do precyzyjnego cięcia wzdłuż zakrzywionych linii; w przypadku długich prostych cięć wygodniejsze są narzędzia z klasycznymi prostymi uchwytami.

Obecność gumowych podkładek na uchwytach nożyczek. Ta cecha zapewnia dodatkowy komfort trzymania: elastyczna guma jest dość przyjemna w dotyku i nie ślizga się w dłoni.

Pokrowiec w komplecie z nożyczkami. Taki futerał jest bardzo wygodny w przechowywaniu i transporcie: zamyka instrument, chroniąc go przed brudem, wilgocią i kontaktem z ciałami obcymi. W tym samym celu można użyć improwizowanego opakowania; jednak „natywny” przypadek jest znacznie wygodniejszy, ponieważ jest optymalnie dopasowany do konkretnego modelu instrumentu.

Całkowita długość narzędzia.

Parametr ten jest wskazany dla ręcznych nożyc do blachy (patrz „Typ”) i narzędzi o podobnej konstrukcji. Oprócz wymiarów określa inny ważny punkt - wysiłek roboczy. Im dłuższa długość nożyc, przy innych parametrach, tym większa długość dźwigni, na którą działa użytkownik i tym większa siła jest przenoszona na szczęki przy tej samej sile nacisku. W związku z tym narzędzia do pracy z grubymi i twardymi materiałami są nieuchronnie długie (na przykład długość przecinaka do śrub może przekraczać 1 m). Krótkie uchwyty ułatwiają przechowywanie i transport nożyczek, jednak wymagają one większego wysiłku podczas pracy.