Porównanie Leatherman Free P4 vs Leatherman Free T4

Rodzaj opisuje ogólną specjalizację i cechy konstrukcyjne noża. Wśród najpopularniejszych nowoczesnych rodzajów są EDC (codzienny), szwajcarski, myśliwski/turystyczny, wędkarski, nurkowy (podwodny), a także specyficzne odmiany, takie jak maczeta/kukri, motylkowy, push-dagger oraz noże do rzucania, a także karambity. Modele treningowe reprezentują odrębną odmianę, a multitools i kubotany/yawary właściwie w ogóle nie należą do noży. Oto bardziej szczegółowy opis każdego wariantu.

- EDC. Angielski skrót EDC oznacza „na co dzień”; odnosi się on nie tylko do noży, lecz także innych drobnych przedmiotów, które stale nosi się przy sobie - od portfeli i zegarków po latarki i apteczki. W szczególności noże EDC to głównie małe lub średnie wyroby składane (długość głowni w większości przypadków nie przekracza 90 mm), z blokadą ostrza, klipsem do mocowania do kieszeni i bardzo niewielką liczbą dodatkowych funkcji (lub ich brak). Takie noże przeznaczone są głównie do codziennych sytuacji w warunkach miejskich, choć mogą przydać się zarówno na łonie przyrody, jak i w sytuacjach ekstremalnych.

- Szwajcarski. Noże, które pierwotnie po...jawiły się jako uniwersalne narzędzie dla szwajcarskiego wojska (stąd nazwa) i stały się popularne na całym świecie ze względu na swoją praktyczność i funkcjonalność. Charakterystyczne cechy szwajcarskiego noża to po pierwsze składana konstrukcja, a po drugie obecność co najmniej jednego dodatkowego narzędzia, które składa się w rękojeść (oprócz głównego ostrza). Jednocześnie gama takich narzędzi jest bardzo zróżnicowana, mogą to być prawie dowolne dodatkowe urządzenia stosowane we współczesnych nożach (patrz „Funkcje i możliwości”), a ich liczba w najbardziej funkcjonalnych modelach może sięgać piętnastu lub nawet więcej. Noże szwajcarskie są w większości małe, lecz są wyjątki. Ogólnie rzecz biorąc, słabo nadają się do złożonej pracy na dużą skalę, lecz są niezbędne do nieskomplikowanych zadań, które występują w życiu codziennym: np. odciąć nić, otworzyć butelkę, odkręcić lub dokręcić kilka śrub itp.

-Noże zaprojektowane specjalnie do użytku w terenie - na polowania lub długie wyprawy. I faktycznie, w tym i innym przypadku, przychodzi radzić sobie z różnymi zadaniami - od gotowania i krojenia zrębków na ognisko, a skończywszy na krojeniu zdobyczy. W związku z tym, nie ma wyraźnego podziału między modelami myśliwskimi a wędrownymi, co umożliwiło połączenie ich w jedną kategorię. W przypadku takich noży szczególnie ważna jest wygoda użytkowania, niezawodność, zdolność do wytrzymywania długotrwałych wysokich obciążeń i utrzymania ostrzenia; dlatego są one wykonywane nieskładanymi, a na głownie najczęściej stosuje się raczej twardą stal (jednak w obu przypadkach są wyjątki). Wiele modeli przeznaczonych specjalnie do celów myśliwskich nie jest wyposażonych w rowek pod palec (patrz "Cechy dodatkowe"), co zwiększa liczbę dostępnych wariantów uchwytu. Również noże „czysto myśliwskie” mogą mieć dodatkową specjalizację, zwykle związaną z krojeniem zdobyczy – więcej informacji podano w punktach "Gut-Hook" i "Skinner" w rozdziale "Profil głowni". Gama dodatkowych narzędzi spotykanych w modelach myśliwskich i turystycznych nie jest szeroka – oprócz samego haka do rozbioru, w niektórych modelach znajduje się pilnik, młotek bezpieczeństwa i/lub przecinak do pasów.

- Do wędkowania. Noże przeznaczone głównie do zastosowań wędkarskich. Najczęściej są one niewygodne (choć zdarzają się wyjątki), a dodatkowa specjalizacja może się różnić, co odpowiednio wpływa na konstrukcję. Tak więc, uniwersalne noże wędkarskie mają nieco dłuższe i węższe głownie niż te w modelach turystycznych i EDC: takie ostrze jest wygodne zarówno do pracy ze sprzętem wędkarskim, jak i do oczyszczania lub patroszenia zdobyczy. Noże „filetowe”, używane głównie do cięcia zdobyczy, wyposażone są w jeszcze dłuższe i węższe głownie; a dla wygody usuwania łusek mogą być przewidziane ząbki na kolbie głównego ostrza lub nawet oddzielne ostrze przypominające pilnik. Zauważamy również, że wiele modeli wędkarskich jest wyposażonych w jasne wstawki w rękojeściach, co ułatwia znalezienie noża w trawie lub pod wodą; a same rękojeści są często wykonane z lekkich materiałów, które pozwalają nożowi, który wpadł do wody, pozostać na powierzchni.

- Narzędzie wielofunkcyjne. Wszechstronne narzędzie, wykonane najczęściej w postaci składanych szczypców o zaawansowanych możliwościach; w niektórych modelach głównym narzędziem mogą być nożyczki lub sekatory, lecz podstawowa zasada konstrukcji pozostaje niezmieniona. W rękojeściach takich narzędzi umieszczane są dodatkowe przyrządy składane - noże, śrubokręty itp.; tamże, w rękojeściach chowane są szczęki szczypiec podczas składania samego narzędzia. Ogólnie rzecz biorąc, jest to najbardziej uniwersalna odmiana narzędzi kieszonkowych, przewyższająca możliwościami nawet noże szwajcarskie; chociaż konkretna funkcjonalność narzędzia wielofunkcyjnego zależy oczywiście bezpośrednio od modelu.

- Do nurkowania. Noże dla płetwonurków i nurków. Większość z nich ma nieskładaną konstrukcję i grube, trwałe ostrze, które może służyć jako dźwignia lub klin. Ostrze często ma kombinowane lub czysto ząbkowane ostrzenie (patrz „Typ głównego ostrza”), wygodne do cięcia lin i sieci; wiele noży nurkowych jest obosiecznych. Rękojeści noży tego typu są duże, a jednocześnie dość lekkie, dzięki czemu po wypuszczeniu z dłoni nóż staje na dno pionowo, na czubek, a nawet wypływa na powierzchnię. To, w połączeniu z efektownymi wstawkami, ułatwia odnalezienie zgubionego narzędzia. Należy również pamiętać, że pochwy na noże nurkowe są zwykle wyposażone w uniwersalny system mocowania, który pozwala na przymocowanie ich do prawie każdej części ciała lub sprzętu pod dowolnym kątem.

- Maczeta. Tradycyjna maczeta to długi (średnio 40-50 cm) i szeroki nóż z głownią, lekko rozszerzającą się od rękojeści do czubka. Ponadto w naszym katalogu maczety obejmują również kukri, parangi oraz kilka innych specyficznych rodzajów maczet, pochodzących głównie z Azji Południowo-Wschodniej; zobacz "Profil głowni", aby uzyskać szczegółowe informacje. Tak czy inaczej, wszystkie te odmiany mają wspólne cechy, co umożliwiło połączenie ich w jeden rodzaj. Przede wszystkim, są to duże rozmiary i duża waga, dlatego maczety (każdego rodzaju) przeznaczone są głównie do siekania, a nie krojenia. Taki nóż może być przydatny podczas wycinania drogi w gęstych krzakach, zbierania drewna opałowego z gałęzi o małej grubości, a nawet podczas rozbioru zdobyczy na polowaniu. Oczywiście maczeta nie zastąpi pełnowartościowego topora; z drugiej strony szersze i dłuższe ostrze daje przewagę w niektórych zastosowaniach.

- Motylkowy. Inna nazwa tego rodzaju to balisong. Odmiana noży składanych o dość oryginalnym designie: rękojeść takiego noża składa się z dwóch połówek, które są przymocowane do ostrza za pomocą obrotowych zawiasów. W stanie złożonym ostrze jest całkowicie schowane wewnątrz rękojeści, a po rozłożeniu obie połówki obracają się o 180° uwalniając głownię i tworząc jednolitą rękojeść. Taka konstrukcja umożliwia otwieranie i składanie noża jedną ręką, prawie bez użycia siły fizycznej - będzie to jednak wymagało pewnej wprawy. Dodatkowo balisong pozwala na wykonanie dość efektownych trików.

- Do grzybów. Noże do zbierania grzybów. Niemal obowiązkowym elementem wyposażenia takiego noża jest głownia w kształcie sierpa, która jest bardzo wygodne do odcinania zdobyczy; taki „sierp” może być głównym ostrzem lub uzupełnieniem głowni o bardziej tradycyjnym kształcie. Istnieją inne warianty ostrzy, lecz występują one znacznie rzadziej; cóż, w każdym razie rozmiar ostrza jest zwykle mały - podczas zbierania grzybów nie jest wymagany żaden inny. Inną popularną cechą szczególną tego rodzaju noży jest szczoteczka do oczyszczania kapeluszów zebranych grzybów ze ściółki.

- Push-dagger. Noże o specyficznej konstrukcji: w kształcie litery T lub L, z rękojeścią prostopadłą do ostrza. Przy użyciu ta rękojeść jest zaciskana w pięść, a ostrze wystaje z pięści; pięta - tylna część ostrza - jest tak cienka, że bez problemu można ją ścisnąć między palcami. Długość ostrza w większości modeli tego typu jest krótka, a składanie nie jest przewidziane. Takie wyroby są przeznaczone głównie do stosowania jako środek samoobrony, choć możliwe jest również "pokojowe" użycie noża - na przykład do cięcia gęstego materiału lub do otwierania taśmy klejącej na opakowaniach. Ponadto niektórzy myśliwi używają tych noży podczas skórowania.

- Karambit. Tradycyjny karambit ma dość wąską i długą głownię z wydatnym czubkiem, w kształcie pazura - wygięty w dół - i zaostrzony od strony wklęsłej. Rękojeść często jest zakrzywiona, dzięki czemu cały kształt noża może przypominać sierp. Istnieją pewne odstępstwa od tych zasad, lecz nóż tego typu nadal ma charakterystyczny wygląd. Ponadto, kluczowym elementem karambitu jest pierścień umieszczony na końcu rękojeści pod palcem wskazującym (nóż został pierwotnie zaprojektowany do odwrotnego chwytu); niektóre modele mają również drugi pierścień pod małym palcem. Jeśli chodzi o przeznaczenie, początkowo noże tego typu były przeznaczone do dość specyficznych zadań, takich jak zbieranie kokosów, a w naszych szerokościach geograficznych słabo nadają się do użytku domowego. Jednak wciąż zdarzają się codzienne sytuacje, w których karambit może być niezastąpiony - w szczególności przecinanie lin, rozdzieranie tkanin i otwieranie różnych opakowań.

- Do rzucania. Noże specjalnie zaprojektowane do rzucania. Charakterystycznym wyróżnikiem takiego noża jest swoista równowaga, gdy ostrze jest zauważalnie cięższe od rękojeści. Sama rękojeść ma niezwykle uproszczoną konstrukcję, zaprojektowaną przede wszystkim w celu redukcji wagi i nie zakłada komfortu podczas długotrwałego trzymania w dłoniach. Na przykład najprostszym nożem do rzucania jest wydłużona metalowa płytka, której jeden koniec jest wykonany w kształcie ostrza, a drugi pełni funkcję rękojeści i zwykle ma otwory zmniejszające wagę. W bardziej zaawansowanych modelach rękojeść można uzupełnić o uzwojenie wykonane z paracordu lub innego podobnego materiału. Lecz w nożach do rzucania nie stosuje się nakładek wykonanych z drewna, plastiku itp. - takie materiały są podatne na pękanie od ciosów podczas nieudanych rzutów, a poza tym mają znaczną wagę. Głownia zawsze jest naostrzona, aby nóż mógł wbić się przy trafieniu, a ostrza jako takiego może nie być, ponieważ takie noże nie są przeznaczone do cięcia.

- Treningowy. Modele przeznaczone do treningu w walce wręcz i nożem. Większość podobnych wyrobów to makiety noży, wykonane z gęstej gumy, twardego plastiku i innych podobnych materiałów; taka konstrukcja minimalizuje prawdopodobieństwo kontuzji - zarówno podczas pracy w parze/grupie, jak i podczas samodzielnego treningu (jednak dla pełnej gwarancji nadal należy używać sprzętu ochronnego - przynajmniej maski szermierczej). Inną odmianą są motylkowe noże treningowe, przeznaczone do ćwiczenia rzutów - różnych sztuczek z takim nożem. Różnica w stosunku do zwykłego noża motylkowego polega na tym, że "głownia” modelu treningowego nie ma żadnych części kłujących ani tnących; a w niektórych modelach zamiast głowni znajduje się w ogóle jakieś „pokojowe” narzędzie, na przykład szczoteczka do włosów lub otwieracz.

- Kubotan/Yawara. Kubotany i yawary to nie noże - to narzędzia do walki wręcz (głównie do samoobrony), wykonane w formie krótkiego pręta. Formalnie to nie to samo: jawara to tradycyjna japońska broń, „Kubotan” to znak towarowy, pod którym produkowana jest nowoczesna modyfikacja jawary w postaci breloczka. Jednak w praktyce obie nazwy są często używane równolegle. Ogólnie rzecz biorąc, pomimo swojej prostoty, jawara jest dość skutecznym środkiem samoobrony: do jej użycia opracowano wiele technik dostępnych dla każdego wzrostu i budowy ciała, a konstrukcja pozwala skutecznie działać na punkty bólu, nie traumując człowieka. Co więcej, większość jawarów dostępnych na rynku nie posiada ostrzenia ani kolców i w większości krajów nie należy do broni białej. A kompaktowy rozmiar pozwala na ciągłe noszenie takich środków obrony przy sobie, a ponadto wiele jawarów jest wykonanych w postaci długopisów - to między innymi pozwala uniknąć niepotrzebnych pytań.

Szereg dodatkowych możliwości przewidzianych w konstrukcji noża - oprócz samego ostrza, które w tym przypadku nie jest brane pod uwagę. Zwracamy również uwagę, że w naszym katalogu ta liczba jest obliczana nie na podstawie rzeczywistej liczby narzędzi, lecz na podstawie liczby rodzajów narzędzi: na przykład trzy płaskie wkrętaki w różnych rozmiarach są liczone jako jedna funkcja. Więcej informacji na temat wyposażenia opcjonalnego można znaleźć w „Funkcje i możliwości”.

Profil głównej głowni, zastosowanej w nożu.

Profil opisuje ogólny kształt głowni; od tego zależy jej przeznaczenie i cechy szczególne zastosowania. Wśród najpopularniejszych profili obecnie wyróżnia się — drop-point, clip-point, normal blade (classic), bowie, tanto ; istnieje jednak wiele innych odmian, takich jak dagger, wharncliffe itp. Należy zauważyć, że różnica między niektórymi odmianami jest dość umowna, ten sam rzeczywisty kształt od różnych producentów (a nawet od różnych sprzedawców) może formalnie odnosić się do różnych typów profili. Tak więc, przyjrzymy się klasycznym, najbardziej charakterystycznym cechom różnych wariantów. Są to:

- Normal blade (classic). Tradycyjny profil głowni, znany w naszej okolicy, w szczególności z noży fińskich. Jego kolba jest ściśle prosta (jest to główna różnica w stosunku do drop point), podczas gdy ostrze ma prosty kształt w tylnej i środkowej części, a z przodu jest zaokrąglone i tworzy wyraźny czubek. Taki kształt sprawia, że głownia jest prosta, niedroga a przy tym uniwersalna, równie dobrze sprawdza się przy cięciu i przekłuciu, pozwala na użycie noża do strugania itp.

- Drop-point. Profil, pod wieloma względami podobny do opisanego powyżej normal, różni się p...rzede wszystkim kształtem kolby - nie jest prosta, lecz nieco zakrzywiona w dół wzdłuż łuku bliżej czubka. Jest też uniwersalna, a bliskość czubka do osi obciążenia przyczynia się do większej wydajności podczas przy przekłuciach (choć generalnie takie głownie nie są uważane za poważne narzędzie kłujące). Dzięki temu, a także łatwości wykonania, niskim kosztom i niezawodności, „drop pointy” są niezwykle popularne w nowoczesnych nożach.

- Сlip-point. Kolejny uniwersalny profil, podobny kształtem do drop-point, lecz różniący się jednym charakterystycznym szczegółem: przednia część kolby, schodząca w dół, nie jest wykonana w kształcie łuku, lecz w kształcie prostego skosu pod stosunkowo małym kątem. To jeszcze bardziej zwiększa skuteczność kłucia, „clip-pointy” są uważane za bardziej „agresywne” niż „dropy” i lepiej nadają się do użycia jako broń. Jednak takie noże są nadal przede wszystkim narzędziami i całkiem dobrze sprawdzają się w tej roli i w dość szerokim wachlarzu zadań.

- Bowie. Profil pierwotnie zaprojektowany do noży bojowych i myśliwskich. Samo ostrze kształtem jest podobne do wariantów opisanych powyżej - jest proste w tylnej i środkowej części oraz gładko zakrzywione ku krawędzi z przodu. Lecz pod względem kształtu kolby, "bowie" jest swego rodzaju przeciwieństwem "drop-point": przednia część kolby nie jest wypukła, lecz wklęsła, w wyniku czego czubek okazuje się być "nosowaty", lekko uniesiony ku górze. Wiele osób ceni takie głownie przede wszystkim za ich charakterystyczny wygląd zewnętrzny, lecz mają one też dość praktyczne zalety: przesunięty do tyłu środek ciężkości (co jest szczególnie widoczne w przypadku dużych ciężkich noży) oraz wysoką skuteczność zarówno podczas cięcia, jak i przy ukłuciach, która w niektórych modelach jest zwiększona dzięki obecności ostrzenia na wklęsłej części kolby.

- Tanto. Pierwotnie tanto to tradycyjny japoński sztylet; jednak we współczesnych nożach najczęściej stosuje się nie klasyczny kształt, a tzw. „amerykańskie tanto”, z charakterystycznym kanciastym kształtem ostrza. Właściwie ostrze w takich nożach jest proste lub lekko zakrzywione (wypukłe) na prawie całej długości, lecz bliżej czubka wygina się ostro w górę, tworząc wyraźnie określony kąt (japońskie tanty nie mają takiego załamania i ostrze wygina się gładko). Amerykańskie tanto wyróżnia się nie tylko stylowym, „agresywnym” wyglądem, lecz także doskonałą stabilnością przy kłuciu (a także doskonałą skutecznością podczas cięcia), co przyczyniło się do jego dużej popularności.

- Spay-point. Odmiana profilu podobna kształtem do opisanego powyżej clip-point, lecz o większym kącie skosu. W efekcie kąt czubka, gdzie stykają się kolba i ostrze, okazuje się bardziej tępy, co zmniejsza skuteczność przy głębokich ciosach kłujących, lecz sprawia, że ostrze jest bardziej wytrzymałe i odporne na różne obciążenia. To ostatnie jest bardzo przydatne do różnych zadań domowych; w szczególności spray-point jest dość popularne wśród skinnerów - noży myśliwskich używanych do skórowania zdobyczy.

- Spear point. Rodzaj profilu inspirowany grotem włóczni. Pełnowartościowy grot włóczni ma symetryczny, obustronnie zaostrzony kształt i jest stosowany głównie w nożach bojowych i myśliwskich; kształt takiej głowni ma na celu zwiększenie skuteczności ciosów kłujących. Istnieje jednak uproszczona, bardziej „spokojna” wersja tego profilu: ma kształt zbliżony do drop pointa (patrz wyżej), jednak na przodzie kolby, przed grotem, przewidziany jest dodatkowy spust, tworzący fałszywe ostrze lub nawet pełnowartościowe dodatkowe ostrze. Takie „spear pointy” są wykorzystywane głównie do zastosowań domowych.

- Dagger. Kształt profilu wywodzący się ze sztyletów: głownia obosieczna z reguły jest długa i wąska, a kształt ściśle symetryczny, z wyraźnym czubkiem. Pod wieloma względami jest podobny do spear point, lecz jest przeznaczony nie tylko do kłucia, lecz także do cięcia; niektóre modele mogą nawet przewidywać różne ostrzenie po różnych stronach ostrza (gładkie z jednej strony i ząbkowane z drugiej).

- Сhisel. Ta nazwa tłumaczy się jako „dłuto” i dość wyraźnie opisuje ten rodzaj profilu. Takie głownie mają prostokątny lub podobny kształt, prawie nie mają czubka, a na przedniej stronie głowni znajduje się dodatkowa krawędź tnąca, ułożona prostopadle do głównego ostrza. Ogólnie rzecz biorąc, chisel jest dość wysoce wyspecjalizowanym, a zatem mało powszechnym typem profilu: jest wygodny w przypadku niektórych konkretnych prac, lecz pod względem ogólnej funkcjonalności i praktyczności jest gorszy od wielu wariantów opisanych powyżej.

-Сleaver blade. Profil, kształtem przypominający głownię toporka kuchennego: szeroka, masywna (jednak często w głowni wykonuje się otwory w celu zmniejszenia wagi), o prostym lub lekko zaokrąglonym kształcie ostrza i często bez wyraźnego czubka - przód głowni w takich przypadkach wygląda prostopadle lub prawie prostopadle. Wiele z tych modeli jest podobnych do opisanych powyżej głowni typu chisel, jednak krawędzi przedniej cleaver blade nie można naostrzyć. Istnieją jednak inne warianty kształtu – na przykład z wyraźnie zaokrąglonym ku górze ostrzem i skosem kolby, przypominające skróconą i pogrubioną wersję clip-pointa lub bowie (patrz wyżej). Jednak w każdym razie głownie typu cleaver są przeznaczone głównie do cięcia, a czasem do rąbania, i są słabo przystosowane do kłucia lub w ogóle nie są.

- Sheepsfoot ("kopyto owcze/stopa owcza"). Profil, który jest swoistym przeciwieństwem opisanego powyżej profilu klasycznego: w takich głowniach ostrze jest proste lub prawie proste, a kolba w przedniej części jest zaokrąglona w dół w kierunku ostrza. Dzięki temu czubek jest jak najmniej agresywny, prawie niezdolny do przekłuwania. Co więcej, „noga owcza” jest uważana za idealną odmianę dla narzędzia ratunkowego: taki nóż może na przykład przeciąć mocno przylegający do ciała pas bezpieczeństwa, nie obawiając się zranienia osoby.

- Wharncliffe. Profil podobny do opisanego wyżej sheepsfoot; czasami te dwa warianty są nawet łączone w jeden typ. Jednak nadal istnieje różnica: w wharncliffe kolba w przedniej części łączy się z czubkiem po bardziej płytkim łuku, w przeciwieństwie do sheepsfoot, a łuk ten zaczyna się zauważalnie bliżej rękojeści. Za zalety takiego profilu uważa się wysoką dokładność cięcia (dzięki prostemu ostrzu na całej długości), a także dobrą przydatność do strugania i skrobania (z tego samego powodu). Dodatkowo, czubek również okazuje się dość funkcjonalny, potrafi np. dokładnie wyciąć płytki kontur o skomplikowanym kształcie. Jednak ogólnie rzecz biorąc, ten profil nie jest tak wszechstronny jak wspomniany wcześniej "klasyczny" lub „drop-point”; początkowo zyskał popularność w "nożach dżentelmeńskich" - małych składanych kieszonkowych modelach kategorii EDC. Warto również zauważyć, że na rynku dostępnych jest kilka innych wariantów wharncliffe - z lekko zakrzywionym ku górze, a nie prostym ostrzem.

- Skinner. Profil, który występuje wyłącznie w nożach myśliwskich i ma dość wąską specjalizację - "skinner", jak sama nazwa wskazuje, przeznaczony jest do skórowania trofeów myśliwskich. W związku z tym, kształt noża jest zoptymalizowany pod kątem maksymalnej wygody. Głownia jest wystarczająco szeroka, często dość krótka. Kształtem przypomina nieco drop point (patrz wyżej), jednak „skinnery” mają rozszerzenie bliżej czubka, a sam czubek może w ogóle nie być przewidziany - noże tego typu nie są przeznaczone do kłucia. Ze względu na te cechy, „skinnery” prawie nie nadają się do użytku w żadnym innym celu, poza pierwotnym; zakup takiego noża ma sens w postaci dodatku do uniwersalnego noża myśliwskiego (lub „arsenału” kilku noży).

- Gut-hook. Modyfikacja profilu drop-point (patrz wyżej) występująca w nożach myśliwskich. Na kolbie takiej głowni, na samej krawędzi, umieszcza się specjalny haczyk z zaostrzoną krawędzią wewnętrzną; taki haczyk jest wygodny do skórowania i rozbioru zdobyczy. Jednocześnie nóż okazuje się niemal tak uniwersalny jak oryginalny drop point – dzięki podobnemu kształtowi ostrza; jedyną rzeczą jest to, że gut-hook nie jest dobrze przystosowany do silnych ciosów kłujących, ponieważ obecność haczyka nieco zmniejsza trwałość głowni. Należy również zauważyć, że prawie wszystkie takie noże są niezręczne - podobna konstrukcja jest uważana za optymalną dla gut-hook, biorąc pod uwagę cechy profilu.

- Persian-point. Profil nieco podobny do opisanego powyżej bowie i różniący się przede wszystkim kształtem i rozmiarem wklęsłej części czubka: zajmuje większość kolby, a czasami cała kolba jest wklęsłą. Zauważamy również, że stopień krzywizny kolby może być różny - od prawie prostego kształtu, nieco innego od „klasycznego”, po wyraźny łuk o dziwacznym kształcie, ze zmiennym promieniem zgięcia. Persian-point jest jednym z „historycznych” profili używanych od czasów starożytnych; pozwala na użycie noża z równą skutecznością zarówno jako broni (w tym do dźgania), jak i jako narzędzia do różnych codziennych zadań. Jednak cechy stosowania silnie zależą od konkretnego kształtu głowni.

- Hawkbill. Głownia w kształcie sierpa, zakrzywiona w dół, przypominająca dziób drapieżnego ptaka. Czubek takiej głowni okazuje się zauważalnie niższy od linii środkowej, a ostrzenie odbywa się wzdłuż wewnętrznej, wklęsłej strony głowni. Klasycznymi przedstawicielami Hawkbill są karambity - noże pierwotnie stworzone do dość specyficznych zastosowań; zobacz „Rodzaj”, aby uzyskać szczegółowe informacje.

- Recurved blade. Profil zakładający ostrze w kształcie litery S - lekko zwężające się od podstawy do pierwszej części trzeciej, wyraźnie rozszerzające się do drugiej części trzeciej, z wyraźnym czubkiem; kształt kolby jest zwykle podobny do profilu drop-point (patrz wyżej). Jedną z głównych zalet takiego profilu jest stylowy i agresywny wygląd. Pod względem funkcjonalności, zakrzywione ostrze jest przeznaczone głównie do siekania, cięcia zgrubnego i rozpruwania; takie noże słabo nadają się do kłucia, a także do precyzyjnego cięcia.

- Latin. Tradycyjny typ profilu najczęściej spotykany wśród maczet; pierwotnie pojawił się w Ameryce Łacińskiej, stąd nazwa. Głownia typu latin ma pewne rozszerzenie bliżej czubka, większość głowni, zaczynając od rękojeści, jest płaska, lecz bliżej końca głowni ostrze wznosi się stromym łukiem ku czubkowi. Kolba jest prosta lub lekko wklęsła, w niektórych modelach może być przewidziane ostrzenie ząbkowane lub nawet pełnowartościowa piła. Jak wszystkie maczety, głownie „łacińskie” przeznaczone są głównie do cięcia, sprzyja temu, w szczególności, przesunięty do czubka środek ciężkości głowni; szczegółowe informacje na temat korzystania z takich narzędzi, patrz „Rodzaj”.

- Golock. Profil głowni pochodzący z Malezji; występuje wyłącznie w maczetach. Początkowo „golok” to cięższy, grubszy i jednocześnie krótszy profil niż tradycyjny „łaciński”; zakłada on zauważalne rozszerzenie bliżej czubka i stromo wznoszącą się do czubka krawędź tnącą, co nadaje głowni wyraźny kształt przypominający kroplę. Jednak w naszych czasach pod oznaczeniem golock produkowane są głownie, które są bardzo dalekie od pierwotnej konfiguracji i przypominają drop point, a nawet sheepsfoot (patrz wyżej).

- Parang. Inna odmiana maczety wywodząca się z Malezji: duża i ciężka głownia o zakrzywionym kształcie, z wypukłą (zagiętą ku czubkowi) krawędzią tnącą i zauważalnym rozszerzeniem od rękojeści do końca (bardziej wyraźnym niż w klasycznych maczetach typu latin). Sam czubek najczęściej znajduje się na linii ostrza, jednak może znajdować się wyżej, w okolicy linii kolby. Zauważamy również, że profil „parang” przewiduje również wymagania dotyczące rękojeści: musi być zagięta w dół i mieć pogrubienie na końcu, aby zapewnić bezpieczne trzymanie w dłoni. Tak więc, ogólny kształt takiej maczety przypomina literę S. Ze względu na swój kształt i dużą wagę, parangi pozwalają na efektywne siekanie małym zamachem.

- Kukri. Profil stosowany w nożach o tej samej nazwie; w naszym katalogu takie noże określane są jako maczety, lecz początkowo „kukri” to osobny rodzaj ciężkiego noża, który pochodzi z Nepalu. Taki profil trudno pomylić z czymś innym: długa (kilkadziesiąt centymetrów) głownia jest wygięta w dół, wyraźnie poszerzona przy czubku i zaostrzona wzdłuż wewnętrznej, wklęsłej strony. Ten kształt w połączeniu z wysuniętym do przodu środkiem ciężkości sprawia, że kukri jest niezwykle skuteczne w rąbaniu. Takie noże są również używane jako noże bojowe, lecz generalnie są to bardzo wszechstronne narzędzia, nadające się do pokojowego wykorzystania w turystyce, rolnictwie itp.

- Bolo. Profil głowni maczety, znany również jako profil "filipiński” - z uwagi na miejsce pochodzenia. Cechą szczególną takiej głowni jest to, że począwszy od drugiej części trzeciej (patrząc od strony rękojeści) rozszerza się ona w obu kierunkach – zarówno w kierunku ostrza, jak i w kierunku kolby – a następnie zbiega się do czubka, znajdującego się prawie na linii środkowej noża (zwykle nieco wyżej lub niżej). Samo ostrze może być wypukłe lub w kształcie litery S, podobnie do recurved blade (patrz wyżej). Początkowo bolo jest narzędziem rolniczym, jego pierwotnym przeznaczenie to wycinanie krzewów i małych drzewek.

Całkowita długość ostrza noża. Parametr ten jest jednym z najważniejszych, wiąże się z nim kilka praktycznych cech szczególnych.

Po pierwsze, długość ostrza jest bezpośrednio określana na podstawie przeznaczenia wyrobu, a nawet w ramach tego samego rodzaju (patrz wyżej) mogą występować różne warianty. Na przykład, noże myśliwskie do skórowania są zwykle dość krótkie, do 10 cm - w przeciwieństwie do wariantów ogólnego przeznaczenia. Dlatego warto wybierać model bazując na tym parametrze, biorąc pod uwagę pracę, do której planuje się użyć noża.

Po drugie, wymiary ostrza określają ogólne wymiary samego noża. Jest to szczególnie ważne w przypadku modeli turystycznych (patrz „Rodzaj”): chociaż nóż jest zwykle noszony w stanie złożonym, w charakterystyce standardowo wskazuje się jego rozmiar w stanie rozłożonym. A na podstawie długości ostrza można dość wyraźnie oszacować długość złożonego noża: zwykle jest ona 1,5 - 1,7 razy dłuższa niż samo ostrze, w żadnym wypadku nóż nie może być krótszy niż jego własne ostrze.

Po trzecie, długość ostrza może być (i jest w wielu krajach WNP) jednym z kryteriów oceny, czy nóż jest bronią białą. Zazwyczaj w dokumentacji jest wskazywana pewna minimalna wartość długości: krótsze ostrza nie należą do kategorii broni białej, niezależnie od ich konstrukcji, a dla dłuższych ostrzy obowiązują określone kryteria oceny (twardość materiału, kształt końcówki, grubość ostrza itp.).

Jednocześnie należy mieć na uwadze,...że długość ostrza można mierzyć na różne sposoby: od czubka do początku rękojeści, od czubka do kołka służącego do otwierania itp. W praktycznym zastosowaniu nie odgrywa to decydującej roli, może jednak stwarzać problemy natury prawnej: np. metody ekspertyz państwowych mogą nie uwzględniać kołka. Jeśli więc masz co do tego wątpliwości, najlepiej kupić nóż, który posiada oficjalny certyfikat, że dany model nie jest bronią białą.

Całkowita waga noża. Należy oceniać wskaźnik ten w zależności od rodzaju (patrz wyżej) i przeznaczenia: np. dla kompaktowego modelu turystycznego zazwyczaj zaletą jest niewielka waga, wśród myśliwych i wędkarzy wszystko zależy od specjalizacji, a maczety z definicji, powinny być ciężkie - w przeciwnym razie cięcie takim ostrzem będzie po prostu niewygodne.

- Bez czubka. Modele, głownia których nie posiada charakterystycznego czubka. Taka konstrukcja nie pozwala na przekłucie, co w niektórych sytuacjach może być zaletą. Na przykład, takie modele doskonale sprawdzają się w roli „pierwszego noża dla młodego turysty”: brak czubka zmniejsza prawdopodobieństwo zranienia się, co jest ważne dla dzieci, które nie mają umiejętności bezpiecznego posługiwania się nożem. W sytuacjach „dorosłych” brak czubka może być przydatny np. przy usuwaniu skóry z upolowanego zwierzęcia (aby nie przekłuć wnętrzności) lub przecinaniu siatki ciasno przylegającej do boku gumowej łódki. Ponadto obecność czubka może być jednym z kryteriów cechujących białą broń; w wielu krajach nóż bez końcówki automatycznie nie jest taką bronią, niezależnie od innych cech konstrukcyjnych.

- Blokada ostrza. Obecność w składanym nożu specjalnej blokady, która zapobiega przypadkowemu złożeniu ostrza. Takie składanie jest zarówno niewygodne, jak i bardzo traumatyczne, ponieważ palce posiadacza zwykle znajdują się na ścieżce ruchu ostrza; blokada zapobiega tego rodzaju problemom. Należy pamiętać, że w kompaktowych szwajcarskich nożach, których ostrze nie stanowi zagrożenia ze względu na niewielkie rozmiary - blokady może nie być, a wśród noży motylkowych tej funkcji w zasadzie nie przewidziano - konstrukcja samej rękojeści nie pozwala na złożenie noża, gdy jest trzymany w ręku.

- Otwieranie jedną ręką.... Możliwość otwarcia noża składanego (patrz "Konstrukcja") jedną ręką. Wśród noży z tą cechą szczególną można wyróżnić dwie odmiany - z otwieraniem ręcznym i automatycznym. W modelach „ręcznych”, do otwierania jedną ręką, na głowni znajduje się występ (kołek) lub wycięcie, które pełni rolę ogranicznika dla kciuka; w "automatach" ostrze rozkłada się (a w wielu nożach wysuwanych od przodu - również składa się) pod działaniem sprężyny sterowanej przyciskiem lub suwakiem. Funkcja ta zapewnia jednak dodatkową wygodę; należy jednak pamiętać, że w niektórych krajach otwieranie jedną ręką jest uważane za jedną z oznak broni białej.
Należy zaznaczyć, że noże motylkowe w naszym katalogu są również uważane za „jednoręczne”, przy czym z definicji: każdy taki nóż można „rozkręcić” z pozycji zamkniętej do otwartej przy użyciu stosunkowo prostej techniki.

- Hak Emersona. Przyrząd przeznaczony do otwierania składanego noża bezpośrednio po wyjęciu z kieszeni. Nóż z takim przyrządem, w przeciwieństwie do bardziej tradycyjnych modeli, nosi się na klipsie czubkiem do góry, a nie do dołu; a sam hak znajduje się na kolbie u podstawy głowni i jest zaprojektowany w taki sposób, że podczas wyjmowania noża hak można zaczepić o krawędź kieszeni i otworzyć ostrze całkowicie lub prawie całkowicie. Funkcja ta może być bardzo przydatna w sytuacjach krytycznych, w których, jak mówią, o wszystkim decyduje ułamek sekundy. Z drugiej strony, należy pamiętać, że do jej efektywnego wykorzystania wymagana jest pewna umiejętność; a hak Emersona nie jest przyjazny dla tkanin, może uszkodzić materiał kieszeni, dlatego najlepiej stosować tę metodę otwierania z dżinsami lub inną odzieżą wykonaną z gęstego, wytrzymałego materiału.

- Wgłębienie pod palec. Obecność w konstrukcji noża specjalnego wgłębienia, znajdującego się na rękojeści, gdzie przy prostym chwycie umieszcza się palec wskazujący. Funkcja ta zapewnia dodatkową wygodę przy trzymaniu noża, lecz czyni go mniej uniwersalnym - przy korzystaniu z innych wariantów chwytu, poza prostym, wgłębienie może sprawiać trudności (dlatego np. w modelach myśliwskich występuje ono dość rzadko). Zwróć uwagę, że obecność wgłębienia pod palec i jego głębokość może służyć jako jedno z kryteriów określania przynależności noża do broni białej.

- Mocowanie na pasek. Obecność w konstrukcji rękojeści noża mocowania na smycz - specjalny pasek. Smycz zapewnia dodatkową wygodę podczas wyjmowania noża z pokrowca, może służyć do dodatkowego umocowania rękojeści w dłoni, zamontowania przeciwwagi ułatwiającej zadanie ciosów (dotyczy maczet i podobnych modeli patrz „Rodzaj”) itp. Tradycyjne mocowanie na pasek to zwykły otwór w rękojeści. Jednak w niektórych typach noży (w szczególności szwajcarskich) rolę tę może pełnić pierścień, który służy również do mocowania samego noża do karabinka, pęku kluczy itp.

- Pokrowiec. Klasyczny pokrowiec - to akcesorium, które zapewnia wygodę, a czasem dodatkowe bezpieczeństwo podczas przechowywania i transportu narzędzia. Jednocześnie różnica między takim akcesorium a pochwą (pełniącą podobną funkcję) polega na tym, że z reguły cały nóż jest umieszczony w pokrowcu, podczas gdy pochwa zakrywa tylko głownię, pozostawiając rękojeść na zewnątrz. W związku z tym, noże składane i multitools są zwykle wyposażane w pokrowce, a takie akcesoria są dość popularne wśród modeli nieskładanych. A oto główne warianty stosowanych materiałów:

• Pokrowiec z tkaniny. Najpopularniejsza obecnie odmiana. Jako „tkaninę” zwykle stosuje się trwały i niezawodny materiał, który jest odporny na ścieranie, ekstremalne temperatury, promieniowanie ultrafioletowe itp.; typowym przykładem jest gęsty nylon („cordura”) lub włókno poliuretanowe. W każdym razie pokrowce z tkaniny są tańsze niż skórzane i nie są tak wymagające w pielęgnacji, a jednocześnie są niezawodne, praktyczne i dobrze wyglądają, dlatego są powszechnie stosowane.
• Pokrowiec skórzany. Pokrowiec skórzany wyróżnia przede wszystkim charakterystyczny wygląd. Często taki wyrób to nie tylko użyteczny dodatek do noża, lecz pełnowartościowe akcesorium modowe, które dodatkowo podkreśla styl i charakter właściciela. A pod względem stopnia ochrony pokrowce skórzane przewyższają nieco te z tkaniny. Z drugiej strony, skóra naturalna jest dość droga, wymaga przestrzegania specjalnych zasad pielęgnacji, a w niektórych sytuacjach może stracić swój wygląd i właściwości użytkowe (np. gdy zamoczy się i szybko wyschnie, materiał może ulec zniekształceniu). A różne zamienniki skóry (co również w tym przypadku może być sugerowane) mogą mieć różne cechy - z reguły zależą one bezpośrednio od ceny.
• Futerał. Ta odmiana jest podawana w naszym katalogu w dwóch przypadkach: albo jeśli producent nie określił bezpośrednio konkretnego materiału, albo gdy nóż może być dostarczany z różnymi rodzajami pokrowców (według wyboru użytkownika lub w zależności od partii/regionu dostawy - kwestię tę należy wyjaśnić osobno). Jednak w każdym przypadku materiał można często określić na podstawie zdjęć - w końcu pokrowce są najczęściej wykonywane ze skóry lub tkaniny i nie jest trudno odróżnić te warianty.

- Pochwa. To akcesorium, podobnie jak pokrowiec, służy do wygodnego i bezpiecznego przechowywania i przenoszenia noża. Różnica polega na tym, że pochwa ukrywa jedynie głownię, pozostawiając otwartą rękojeść. W związku z tym, sensowne jest uzupełnianie podobnymi wyrobami tylko noży nieskładanych. Zwróć uwagę, że pochwa jest zwykle zaprojektowana z myślą o możliwości szybkiego wyjęcia noża (kolejna różnica w porównaniu ze wspomnianymi pokrowcami). A oto najpopularniejsze materiały używane na takie akcesoria:

• Pochwa plastikowa. Plastik to niedrogi, a jednocześnie dość praktyczny materiał. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele różnych rodzajów tworzyw sztucznych, różniących się właściwościami; pozwala to wybrać wariant dla niemal każdego celu i kategorii cenowej noża. Z tego powodu pochwy plastikowe są bardzo popularne. Zwracamy uwagę, że wyroby wykonane z kydexu (który jest również formalnie plastikowy) są wymienione osobno w naszym katalogu.
• Pochwa kydexowa. Początkowo „Kydex” to znak towarowy firmy Sekisui SPI, jednak obecnie pod tą nazwą jednoczy się również podobne materiały innych producentów. Kydex to w rzeczywistości specjalny, zaawansowany rodzaj tworzywa sztucznego, który jest bardzo trwały, odporny na zarysowania (taka powierzchnia jest trudna do zarysowania nawet celowo) i jest ogólnie niezawodny. Dla ilustracji można zauważyć, że w naszych czasach nawet owiewki samolotów oraz roboty głębinowe są wykonane z takiego materiału. W związku z tym, pochwa z kydexu została wyszczególniona w osobnej kategorii. Oczywiście takie wyroby kosztują więcej niż plastikowe - jednak różnica w cenie nie jest tak poważna, jak można by sobie wyobrazić. Tak więc, takie pochwy mogą być dołączane nawet do stosunkowo prostych modeli noży.
• Pochwa skórzana. Pochwa skórzana ma te same cechy, co pokrowce wykonane z tego materiału. Takie wyroby wyglądają świetnie; dość często oprócz praktycznych funkcji pełnią również rolę modowych dodatków. Materiał ten szczególnie dobrze komponuje się z nożami myśliwskimi i turystycznymi o tradycyjnym designie; w rzeczywistości takie modele najczęściej uzupełniane są o pochwę skórzaną. A od strony praktycznej skóra ma doskonałą trwałość. Jednocześnie materiał ten wymaga przestrzegania pewnych specjalnych zasad użytkowania i pielęgnacji. Na przykład mokry wyrób skórzany musi schnąć powoli, w niskiej temperaturze, w przeciwnym razie może stracić połysk i się odkształcić. Dla pełnej gwarancji zaleca się wykonywać okresową obróbkę powierzchni takich pochw za pomocą specjalnych środków. Należy również pamiętać, że prawdziwa skóra jest dość droga, a zamienniki skóry (które również mogą być używane w tym przypadku) mogą mieć różne właściwości - z reguły zależą one bezpośrednio od ceny.
• Pochwa z tkaniny. Pochwa wykonana z gęstej i wytrzymałej tkaniny - zwykle na bazie włókien syntetycznych (np. nylonowej "cordury"). Dla ochrony przed kontaktem tkaniny z głownią, takie wyroby często przewidują dodatkową wstawkę wykonaną z tworzywa sztucznego lub innego gęstego materiału. Jednak generalnie ten wariant z wielu powodów jest używany dość rzadko - głównie w stosunkowo niedrogich nożach.

Dodatkowe funkcje przewidziane w konstrukcji noża oprócz głównego ostrza. W przypadku narzędzia wielofunkcyjnego (patrz „Rodzaj”), ostrze noża jest również uważane za główne narzędzie, a w tym punkcie wymienione zostały pozostałe możliwości wyrobu.

- Otwieracz do puszek. Przyrząd, popularnie nazywany „otwieraczem”, przeznaczony do otwierania puszek. Zwykle ma krótkie i grube ostrze, wystarczająco twarde, aby przeciąć blachę.

- Skrobak do ryb. Specjalistyczne ostrze, przeznaczone przede wszystkim do rozbioru zdobyczy na wędkowaniu. Należy pamiętać, że możliwości takiego ostrza zwykle nie ograniczają się do czyszczenia i filetowania z kości - w wielu modelach jest ono również wyposażone w przyrząd do wyciągania haczyka, prowadnicę żyłki i inne przyrządami zapewniającymi komfort wędkarza. Funkcję tę można znaleźć zarówno w rybackich, jak i w innych odmianach noży (patrz "Rodzaj").

- Otwieracz do butelek. Narzędzie do otwierania szklanych butelek z metalowymi kapslami bez gwintu: kapsel można podważyć z jednej strony i łatwo zdjąć. Oczywiście przy odpowiedniej wprawie butelkę można otworzyć nawet za pomocą najprostszej rękojeści noża, która nie ma otwieracza; jednak korzystanie ze specjalistycznego narzędzia jest łatwiejsze i bezpieczniejsze.

- Korkociąg. Klasyczny korkociąg do otwierania butelek wi...na - narzędzie w formie spirali wykonanej z grubego metalowego drutu z zaostrzoną końcówką. Taka spirala jest wkręcana bezpośrednio w korek i ułatwia jego usunięcie.

- Dodatkowe ostrze. Jeszcze jedno ostrze noża, oprócz głównego. Z reguły ma mniejsze wymiary, a także może różnić się kształtem, przeznaczeniem i rodzajem ostrzenia (patrz „Rodzaj ostrza”). Na przykład, główne ostrze może być gładkie, a drugie ostrze może być ząbkowane; a w przypadku noża do grzybów (patrz "Rodzaj") zakrzywiony kształt, wygodny do krojenia grzybów, może mieć właśnie dodatkowe ostrze, które komponuje się z główną głownią o bardziej tradycyjnym kształcie. W każdym razie drugie ostrze sprawia, że nóż jest bardziej uniwersalny; dodatkowo może się przydać przy stępieniu ostrza głównego. Niektóre modele z tą funkcją mogą mieć więcej niż jedno dodatkowe ostrze.

- Latarka. Własna wbudowana latarka może się przydać, gdy nie ma wystarczającego oświetlenia otoczenia, gdy w pobliżu nie ma pełnowartościowej latarki lub nie można jej użyć - na przykład, gdy w domu nastąpi nieoczekiwana przerwa w dostawie prądu lub podczas pracy w trudno dostępnych i słabo oświetlonych miejscach. Z reguły światło takiej latarki skierowane jest w kierunku głowni.

- Śrubokręt krzyżakowy. Śrubokręt do śrub i wkrętów, mających w łbie rowek w kształcie krzyża. Może to być zarówno sam śrubokręt krzyżakowy, jak i specjalny rodzaj śrubokrętów płaskich, zaprojektowany specjalnie do śrub i wkrętów krzyżakowych i różniący się od klasycznych narzędzi płaskich kształtem końcówki. Należy zauważyć, że w danym przypadku chodzi o niewymienną, wbudowaną główkę śrubokrętową (lub kilka główek); możliwość zainstalowania wymiennych końcówek (bitów) jest wskazana osobno, patrz „Adapter do bitów” poniżej. Kupując więc narzędzie z śrubokrętem krzyżakowym, nie zaszkodzi wyjaśnić konkretne wymiary końcówki (końcówek).

- Śrubokręt płaski. Śrubokręt o płaskim ostrzu, przeznaczony do śrub i wkrętów z prostym rowkiem. W razie potrzeby można go stosować z łbami krzyżowymi, jednak przy dużych obciążeniach może uszkodzić rowek, dlatego takie prace należy wykonywać ostrożnie. Podobnie jak w przypadku opisanych powyżej śrubokrętów krzyżakowych, funkcja ta zakłada niewymienną główkę śrubokrętową, której rozmiar należy wyjaśnić osobno.

- Nożyce. W klasycznych nożach nożyce z reguły są małe. Z tego powodu nie nadają się do prac o dużej objętości lub prac wymagających dużego wysiłku, lecz mogą się przydać do drobnych prac domowych: odcinanie nici lub taśmy samoprzylepnej, odcinanie kartki papieru, odcinanie zadzioru na paznokciu itp. Natomiast wśród narzędzi wielofunkcyjnych (patrz „Rodzaj”) istnieje również inna odmiana - gdy nożyce są głównym narzędziem roboczym; w niektórych modelach mogą być nawet używane do cięcia metalu. Dlatego kupując narzędzie wielofunkcyjne z nożycami warto ustalić, jaka z odmian jest w nim zastosowana – miniaturowe narzędzie w rękojeści czy pełnowymiarowe ostrza.

- Pilnik. Pilnik stosowany w nożach wygląda zwykle jak dodatkowe ostrze, wyposażone w charakterystyczne zęby zamiast zwykłej krawędzi tnącej. Takie narzędzie raczej nie przyda się podczas zbierania drewna opałowego, lecz może się przydać do prostych prac - cięcia małych desek (na przykład z pudeł), piłowania gałęzi o małej grubości itp. Niektóre pilniki mogą być również używane do materiałów, z którymi zwykłe ostrze nie radzi sobie dobrze: plastik, guma, grube liny itp. Są też metalowe narzędzia. Należy pamiętać, że ostrzenie ząbkowane (patrz „Rodzaj ostrza”) nie liczy się jako pilnik.

- Klucz płaski. Oddzielne narzędzie do luzowania i dokręcania nakrętek, śrub z łbem stożkowym itp. Klucze płaskie montowane w nożach mają zwykle stały rozmiar - regulowana konstrukcja byłaby zbyt nieporęczna. Z drugiej strony, specjalny kształt klucza pozwala na pracę z kilkoma rozmiarami nakrętek.

- Kombinerki. Kombinerki służą do ściskania i przytrzymywania różnych przedmiotów. Są szczególnie przydatne w tych przypadkach, w których siła palców nie wystarcza do tego lub w ogóle nie można dotknąć części rękami (na przykład, jeśli jest podgrzana do wysokiej temperatury). Kombinerki są dość rzadkie w tradycyjnych nożach, lecz w narzędziach wielofunkcyjnych (patrz "Rodzaj") często występują jako główne narzędzie. Zwróć uwagę, że klasyczne kombinerki o prostych szczękach obecnie prawie nigdy nie są używane, zwykle tę rolę pełnią szczypce precyzyjne - uniwersalne narzędzie łączące płaskie szczęki, wycięcia do chwytania części okrągłych, obcinaki boczne, przecinak do drutu, a w niektórych modelach także szczypce precyzyjne igłowe (patrz poniżej).

- Obcinak. Narzędzie używane do przecięcia twardych materiałów, głównie drutu metalowego; ponadto może być wykorzystane do innych celów, w szczególności do ściągania izolacji z przewodów. We współczesnych wyrobach (przede wszystkim narzędziach wielofunkcyjnych) tzw. obcinaki boczne to rodzaj szczypiec, w których krawędzie tnące są równoległe do uchwytów. Obcinaki boczne najczęściej nie są oddzielnym narzędziem, lecz częścią szczypiec; patrz "Kombinerki" powyżej, aby uzyskać szczegółowe informacje. Należy również pamiętać, że niektóre modele przewidują kilka rodzajów obcinaków - na przykład osobno do cienkiego i grubego drutu.

- Szczypce precyzyjne igłowe. W rzeczywistości - odmiana opisanych powyżej kombinerek, wyposażonych w cienkie, zwężone do końców szczęki. Takie narzędzie przyda się do precyzyjnych prac, do których konwencjonalne kombinerki są zbyt duże, a pęseta nie zapewnia odpowiedniej siły zacisku. Szczypce precyzyjne igłowe prawie nie występują w postaci oddzielnego narzędzia, najczęściej są one wykonane w postaci wydłużonych szczęk na standardowych szczypcach (po więcej szczegółów, patrz "Kombinerki" powyżej).

- Stripper (zdejmowanie izolacji). Specjalne narzędzie do usuwania izolacji. Jego konstrukcja może być różna, lecz w każdym razie pierwotnie została zaprojektowana do cięcia izolacji bez uszkadzania metalowego rdzenia. Z tego powodu narzędzia do ściągania izolacji korzystnie wypadają w porównaniu z innymi narzędziami używanymi w pracach elektrycznych do tych samych celów - w szczególności z przecinakami do drutu.

- Pilnik. Tradycyjny pilnik to narzędzie, którego część robocza wygląda jak powierzchnia z nacięciem. We współczesnych nożach pilniki są zwykle małe, z małym nacięciem i, podobnie jak wiele innych analogów pełnowymiarowych narzędzi, nie są przeznaczone do pracy szorstkiej i na dużą skalę. Takie narzędzie może być przydatne np. do gratowania lub wyrównywania małych powierzchni. Pamiętaj, że nie należy mylić pilnika z pilnikiem do paznokci (patrz poniżej).

- Pęseta. Pęseta ułatwia pracę z małymi detalami, które trudno trzyma się w palcach: jej cienkie szczęki pozwalają pewnie chwycić nawet bardzo małe przedmioty. Aby jeszcze bardziej uprościć wykonywanie delikatnych prac (przy których nawet stosunkowo niewielka rękojeść noża może być niewygodna), pęsety są z reguły zdejmowalne.

- Szydło szewskie. Klasyczne szydło to gruba igła osadzona w rękojeści, lecz w nożach konstrukcja tego narzędzia jest nieco inna. Najczęściej szydło jest czterokrawędziowe, nieco rozszerza się w kierunku podstawy, niejasno przypominające bardzo wąskie i grube ostrze bez ostrzenia. Jednak jego przeznaczenie nie różni się od tradycyjnego: wykonywanie otworów w gęstych materiałach, takich jak karton, skóra, cienki plastik czy sklejka itp.

- Adapter do bitów. Narzędzie do mocowania bitów - wymiennych końcówek roboczych, które de facto są różnymi wersjami śrubokrętów. W rzeczywistości obecność tej funkcji zamienia nóż/narzędzie wielofunkcyjne w uniwersalny śrubokręt: bity mogą mieć różne rozmiary, być płaskie, w kształcie krzyża, trzy- lub sześciokątne itp. Niektóre modele noży/narzędzi wielofunkcyjnych są wyposażone we własny zestaw bitów i mogą pracować tylko z nimi; inne są kompatybilne ze standardowymi końcówkami do wkrętarek.

- Wykałaczka. Higieniczny przyrząd do usuwania drobnych cząstek jedzenia uwięzionych między zębami. Zwykle wygląda jak cienki szpiczasty patyk i jest zdejmowany - dłubanie w zębach, trzymając rękojeść noża jest nie tylko nie estetyczne, lecz też po prostu niewygodne. Przy regularnym stosowaniu wykałaczkę należy okresowo dezynfekować – wszak kieszenie, torby i inne miejsca do przechowywania noży są zazwyczaj dalekie od sterylności.

- Pilniczek do paznokci. Wbrew nazwie narzędzie to w zasadzie nie jest pilniczkiem, lecz raczej pilnikiem o małej ilości nacięć, przeznaczonym do obróbki paznokci podczas manicure. Stosowanie pilnika może obejmować zarówno korektę paznokci po obcięciu, jak i regularne podpiłowywanie, co eliminuje konieczność używania nożyczek czy pęsety.

- Przecinak do pasów. We współczesnych nożach termin ten najczęściej oznacza tak zwany „bezpieczny” przecinak do pasów. Wygląda jak charakterystyczny hak – może być składany, zdejmowany lub wbudowany (utworzony przez szczelinę w rękojeści); takie narzędzie może pewnie chwycić pas lub linę, a wewnątrz haka umieszczono zaostrzoną krawędź która zapewnia przecięcie. W ten sposób nie trzeba odsłaniać głównego ostrza, a prawdopodobieństwo zranienia jest prawie zerowe. Jak sama nazwa wskazuje, głównym przeznaczeniem przecinaka do pasów jest szybkie i bezpieczne przecinanie linek spadochronowych (np. gdy zaplątują się w powietrzu lub podczas lądowania na drzewie). Ponadto takim narzędziem wygodnie jest przecinać pasy bezpieczeństwa, co może być prawdziwym ratunkiem w razie wypadku.

- Hak. Narzędzie w postaci haka może mieć różną konstrukcję i odpowiednio zastosowania. Tak więc, w nożach myśliwskich i rybackich (patrz „Rodzaj”) wykonuje się ono w postaci charakterystycznego „kła” na kolbie ostrza; ten kieł może być przydatny na niektórych etapach rozbioru zdobyczy. Z kolei w modelach szwajcarskich (patrz tamże) - hak jest jednym z narzędzi składanych, a tutaj jego zakres zastosowania jest dość szeroki: takie narzędzie może np. zacisnąć węzeł, wyjąć gorący garnek z ognia, a nawet ułatwić przenoszenie ciężkiego przedmiotu, zaczepiając go na haku i używając noża jako rękojeści.

- Linijka. Własna linijka może być przydatna do mierzenia małych odcinków i rysowania linii prostych - na przykład podczas układania trasy na mapie lub oznaczania przedmiotów do cięcia. Linijki składane, instalowane w nożach, często są przezroczyste, zapewnia to większą wygodę. Inną odmianą jest linijka w postaci oznakowania na uchwycie - występuje w narzędziach wielofunkcyjnych.

- Młotek bezpieczeństwa. Narzędzie do bezpiecznego rozbijania szyb. Zwykle wygląda jak mała szpilka osadzona w rękojeści – nawet niezbyt mocne uderzenie taką szpilką prawie gwarantuje rozbicie szyby. Za główny obszar zastosowania młotka bezpieczeństwa uważana jest praca ratownicza – w szczególności w przypadku wypadków samochodowych, kiedy drzwi samochodu mogą się zaciąć, a jedynym wyjściem jest okno. Istnieją jednak również mniej „ekstremalne” warianty stosowania tego narzędzia – na przykład rozbijanie kawałków lodu lub zaschniętych gród soli.

- Dłuto. Narzędzie stolarskie o grubym ostrzu, którego krawędź tnąca znajduje się z przodu, na szerokość (a nie na długość, jak w konwencjonalnych nożach). Takie narzędzie jest przeznaczone do żłobienia i czyszczenia rowków w drewnie, fazowania itp. Występuje głównie w szwajcarskich modelach oraz narzędziach wielofunkcyjnych. Wymiary dłut „nożowych” są niewielkie, przeznaczone są one do niewielkich ilości pracy.

- Lupa. Małe szkło powiększające, które może być używane do różnych celów. Klasycznym zastosowaniem jest pomoc w przyjrzeniu się drobnym szczegółom: miniaturowym obiektom, drobnemu drukowi na mapach, wykresom itp. Ta możliwość może być szczególnie przydatna dla osób z problemami ze wzrokiem. Ponadto szkło powiększające może służyć jako źródło ognia, skupiając światło słoneczne w pogodny dzień. Termin „szkło” jest w tym przypadku umowne, ponieważ w nożach przyrządy te są zwykle wykonane z przezroczystego tworzywa sztucznego - nie jest ono tak kruche i waży mniej.

- Igła (szpilka). Igła dołączona do zestawu narzędzi noża jest zwykle zdejmowana, a nie składana. Z reguły nie posiada oczka i nie jest przeznaczona do klasycznego szycia, lecz długość i grubość takich igieł często pozwala na ich wykorzystanie nie tylko do przekłuwania różnych materiałów, ale także do nanoszenia linii na powierzchni (wydrapywanie) .

Należy zauważyć, że to nie jest cała lista dodatkowego wyposażenia występującego we współczesnych nożach i narzędziach wielofunkcyjnych. Producenci mogą wyposażyć swoje produkty w inne akcesoria – na przykład w zaciskacz do przewodów, karabińczyk do mocowania do sprzętu kempingowego, składane łyżki i widelce, a nawet bardzo egzotyczne elementy, takie jak specjalistyczne narzędzia dla golfistów.