Noże
-
Uniwersalny. Modele te mają dość prostą konstrukcję: ostrze średniej długości z zaokrągloną krawędzią tnącą i najczęściej gładkie ostrzenie (choć są warianty z ząbkami). Noże tego typu znajdują się niemal w każdej kuchni, ponieważ zgodnie z nazwą nadają się do różnych prac: krojenia chleba, obierania warzyw, rozbioru mięsa itp. I choć do niektórych prac taki nóż może być mniej wygodny niż specjalistyczny, to w zupełności wystarczy do większości zadań występujących podczas prostego codziennego gotowania. A zawodowi kucharze muszą mieć w swoim zestawie przynajmniej jeden uniwersalny model.
-
Szefa kuchni. Zewnętrznie takie noże są podobne do opisanych powyżej uniwersalnych, mają gładkie ostrzenie i najczęściej zaokrąglony kształt krawędzi tnącej, jednak wyróżniają się masywnością, szerszym ostrzem, a niektóre modele są również zauważalnie dłuższe.
Noże szefa kuchni mogą być również używane do wielu różnych prac, a rozmiar i waga ułatwiają krojenie dużych, "gęstych" potraw.
-
Santoku. Nazwa tych noży ma pochodzenie japońskie i oznacza „trzy dobre rzeczy”, co oznacza umiejętność krojenia, siekania i kruszenia.
Santoku mają charakterystyczny kształt z szerokim ostrzem i umieszczoną poniżej rękojeści krawędź tnącą (prosta lub prawie prosta), dzięki czemu przypominają nieco toporki. Ostrzenie jest płynne, z rzadkimi wyjątkami; w klasycz
...nym santoku - znacznie ostrzejsze niż w konwencjonalnych nożach. Jak sama nazwa wskazuje, ten typ jest dość uniwersalny, lecz najlepiej sprawdza się w krojeniu – zarówno w kostkę, jak i dość cienkim.
- Do odkostniania. Odkostnianie to oddzielenie mięsa od kości; w związku z tym jest to główne przeznaczenie tych noży, chociaż konstrukcja pozwala na ich wykorzystanie do innych celów (w szczególności rozbioru drobiu). Charakteryzują się długim, cienkim ostrzem, które przy rękojeści jest dość szerokie, lecz zwęża się ku czubkowi (od razu dość ostro, potem płynnie). Ostrzenie jest na ogół gładkie.
- Do filetowania. Noże przeznaczone do krojenia mięsa i ryb na równe kawałki, oddzielania skóry od mięsa oraz filetów od kości. Kształt ostrza może być różny: niektóre modele bardziej przypominają noże do odkostniania, inne są bardziej uniwersalne (na temat obu patrz wyżej). Jednak wszystkie noże do filetowania charakteryzują się długim i elastycznym ostrzem, które umożliwia krojenie nawet dużych kawałków jednym ruchem noża (zapewnia to dokładność). Ostrzenie - tylko gładkie.
- Do oczyszczania. Noże zaprojektowane z myślą o maksymalnej wygodzie podczas obierania warzyw i owoców. Ich głównym wyróżnikiem jest krótkie ostrze (zauważalnie krótsze niż rękojeść). Krawędź tnąca może być prosta lub wklęsła, skierowana w dół; pierwszy wariant jest odpowiedni dla różnych owoców i warzyw, a drugi przeznaczony jest głównie do ziemniaków. Ponadto wklęsłe ostrze może się przydać do dekoracji świątecznych stołów. Noże tego typu mogą mieć gładkie lub ząbkowane ostrzenie.
- Do rozbijania. Wiele noży tego typu prawie nie różni się wyglądem od uniwersalnych (patrz wyżej); inne modele mają dłuższe ostrze. Czubek w nożach do rozbijania często znajduje się w pobliżu środka ostrza. Ich głównym przeznaczeniem jest rozbijanie dużych warzyw i owoców (w tym arbuzów i melonów), a także dużych kawałków mięsa i ryb.
- Do krojenia. Konstrukcyjnie takie noże są bardzo podobne do noży do odkostniania, mają również cienkie ostrze, poszerzone przy rękojeści i zwężające się ku czubkowi. Przeznaczone są one jednak przede wszystkim do krojenia mięsa i ryb na cienkie plastry (m.in. w kuchni japońskiej).
- Do pieczywa. Noże przeznaczone do krojenia pieczywa wyróżniają się długim ostrzem o równomiernej szerokości (tylko na samym końcu zwęża się) i prostą lub lekko zakrzywioną krawędzią tnącą z ząbkami; z definicji płynne ostrzenie nie jest używane. Dzięki ząbkom nóż bez trudu pokonuje skórkę na pieczywie i kroi je nie krusząc. Może się przydać do innych produktów o podobnej strukturze - na przykład ananasów - a nawet w ostateczności jako zamiennik noża do pomidorów (choć duża długość i masa ostrza może wymagać dużej wprawy).
- Do steków. Spotyka się również nazwa „do bifszteksu”. Dość specyficzny rodzaj noży: formalnie należą do noży kuchennych (i mają charakterystyczny design), lecz w rzeczywistości są przeznaczone do krojenia gotowego dania, czyli są nożami stołowymi. Noże do steków często mają zakrzywioną do góry krawędź i/lub ząbkowaną krawędź tnącą (dla łatwego krojenia smażonego mięsa).
- Do pomidorów. Noże przeznaczone do krojenia owoców i warzyw, które mają gęstą skórkę na zewnątrz i miękki rdzeń wewnątrz. Długość ostrza w takich modelach jest stosunkowo niewielka (mniejsza niż w uniwersalnych, lecz dłuższa niż w nożach do oczyszczania), a krawędź tnąca może mieć ząbki - pozwalają na cięcie delikatnych produktów bez zgniatania. Istnieją jednak również noże do pomidorów z klasycznym gładkim ostrzem.
- Do sera. Klasyczny nóż do sera ma dość nietypowy wygląd: w ostrzu często znajdują się dość duże otwory, krawędź tnąca jest zwykle ząbkowana, a czubek jest podwójny i wygięty do góry. Pozwala to wygodnie kroić nawet dość miękkie sery - produkt nie przykleja się do noża; a za pomocą czubka wygodnie jest nakłuwać pojedyncze kawałki. Istnieją jednak inne warianty konstrukcji, które są bliższe klasycznym nożom - bez otworów w ostrzu i z jednym czubkiem.
- Do pizzy. Noże tego typu mają specyficzną konstrukcję: ostrze ma postać krążka z zaostrzoną krawędzią, która może się swobodnie obracać wokół osi. W akcji taki dysk dosłownie toczy się po rozcinanym produkcie, a krawędź tnąca w punkcie styku ciśnie ściśle w dół, nie przesuwając się tam i z powrotem. Ułatwia to krojenie pizzy i innych podobnych potraw, do których klasyczne noże nie są zbyt wygodne.
- Do masła. Charakterystyczną cechą klasycznych noży do masła jest dość szerokie ostrze z zaokrąglonym końcem – czubka jako takiego nie ma w konstrukcji. Za pomocą takich noży wygodnie jest brać i rozsmarowywać masło. Należy pamiętać, że takie narzędzia odnoszą się raczej do noży kuchennych - podobnie jak noże do steków są raczej sztućcami, jednak często są wykonane w stylu kuchennych. Znacznie rzadziej spotykany jest inny rodzaj noży do masła - narzędzia z częścią roboczą w postaci haka, którego jedna krawędź ma ząbki. Stosuje się je w sytuacjach, w których nie trzeba smarować – np. do dozowania podczas gotowania.
- Siekierka. Również siekacz. Jak sama nazwa wskazuje, ten rodzaj narzędzia kuchennego jest bliższy do siekier niż do noży: główną cechą szczególną jest ciężkie, bardzo szerokie ostrze, przeznaczone do rąbania. Za pomocą siekiery bardzo wygodne jest krojenie dużych kawałków mięsa i drobiu - z łatwością przecina nie tylko żyły, lecz także dość duże kości.Cechy dodatkowe
-
Ostrzałka. Ostrzałka.
Najczęściej w zestawach kuchennych stosuje się ostrzałki szczelinowe : część robocza takiego przyrządu wygląda jak szczelina, w której dwa elementy ścierne znajdują się pod kątem. Podczas ostrzenia trzeba kilkakrotnie przesunąć krawędź tnącą przez szczelinę, która pełni rolę prowadnicy. Należy pamiętać, że taka ostrzałka jest przeznaczona głównie do ostrzenia lekko tępych noży i nie jest przeznaczona do poważnych zadań, takich jak przywracanie uszkodzonego ostrza; jednak w życiu codziennym częściej nie jest to wymagane. Zwracamy również uwagę, że ostrzałka może być wykonana zarówno osobno jak i być wbudowana bezpośrednio w kompletny stojak.
-
Musak.
Musak wygląda jak okrągły lub owalny pręt z delikatnym nacięciem na całej długości i uchwytem ułatwiającym chwyt. Jego przeznaczeniem jest wyprostowanie krawędzi tnącej noża - wyeliminowanie nierówności, które nieuchronnie powstają podczas pracy, a także usunięcie zadziorów. Doświadczeni kucharze zalecają wykonanie tej procedury przed każdym mniej lub bardziej dużym gotowaniem za pomocą noża - równe ostrze jest znacznie wygodniejsze w pracy niż zdeformowane, nawet jeśli nierówności są prawie niewidoczne. Warto zauważyć, że pomimo podobieństwa procesu prostowania i ostrzenia, musak przeznaczony jest wyłącznie do prostowania krawędzi tnącej noża i nie jest przeznaczony do roli ostrzałki, a jego regularne używanie nie
...eliminuje konieczności okresowego ostrzenia noża. To narzędzie jest uwzględniane przy podliczaniu przedmiotów w zestawie.
- Nożyce. Nożyce kuchenne są w zasadzie podobne do nożyc konwencjonalnych i różnią się jedynie kształtem – sama konstrukcja jest masywniejsza, a ostrza są krótsze i szersze. Mogą różnić się wyglądem i funkcją, a warianty użycia obejmują rozbiór i czyszczenie ryb (cięcie płetw), rozbiór mięsa, krojenie zieleni, otwieranie siatek itp. Wiele nożyc ma również dodatkowe elementy mocujące, takie jak ząbkowane wstawki w rękojeściach do łupania orzechów. To narzędzie jest uwzględniane przy podliczaniu przedmiotów w zestawie.
- Stojak. Stojak znacznie ułatwia przechowywanie zestawu – wszystkie noże znajdują się w jednym miejscu, pod ręką i w optymalnych dla nich „miejscach”. Jednocześnie stojaki w przeciwieństwie do uchwytów nie wymagają montażu - na stole jest wystarczająco dużo wolnego miejsca. Ponadto, jeśli to konieczne, można je stosować do noży „nie rodzimych”, jeśli te ostatnie mają odpowiedni rozmiar. Z drugiej strony na małych stołach kuchennych stojaki mogą być niewygodne, zajmując dodatkową przestrzeń. Przy podliczaniu liczby przedmiotów nie są one brane pod uwagę.
- Uchwyt (magnetyczny). Swego rodzaju "wieszak na noże”: przyrząd ten montuje się na ścianie, a noże „przyklejają się” do jego magnesów na czas przechowywania. Zaletą takiego przechowywania nad stojakami jest nie tylko to, że uchwyt nie zajmuje miejsca na stole - pełni on również funkcję suszarki, ponieważ ostrza pozostają otwarte prawie ze wszystkich stron. Z niedociągnięć warto zauważyć pewne trudności w montażu i przenoszeniu uchwytu z miejsca na miejsce. Nie jest brany pod uwagę przy podliczaniu liczby przedmiotów w zestawie.
- Pokrowiec na ostrze. Pokrowiec osłaniający ostrze gdy nie jest używane, zapobiega niepożądanemu kontaktowi noża z innymi przedmiotami, co może prowadzić zarówno do uszkodzenia wspomnianych przedmiotów, jak i stępienia ostrza. To akcesorium będzie szczególnie przydatne w przypadku noży, które są trudne do ostrzenia lub generalnie nie nadają się do ostrzenia - na przykład z ostrzem ceramicznym (patrz poniżej). Ze względu na to, że nie należy do narzędzi, nie jest uwzględniany przy podliczaniu liczby przedmiotów w zestawie.
- Obieraczka. Narzędzie, w pełni zgodne z nazwą, przeznaczone jest do komfortowego oczyszczania warzyw, przede wszystkim ziemniaków. Zazwyczaj jest to ostrze ze szczeliną na pełnej długości, zamontowane na rękojeści w kształcie procy. Krawędź tnąca znajduje się po wewnętrznej stronie przecięcia, a samo ostrze jest w stanie lekko obracać się na mocowaniach, a dzięki swojemu specjalnemu kształtowi działa również jako ogranicznik głębokości. Dzięki temu bez problemu można obierać skórkę, nie martwiąc się o jej nadmierną grubość – a proces przebiega szybciej niż przy pomocy tradycyjnego noża. Po bokach rękojeści mogą być przewidziane charakterystyczne „uszy” do usunięcia małych, lecz głębokich defektów, z którymi ostrze sobie nie radzi. Przy podliczaniu liczby przedmiotów w zestawie obieraczka nie jest uwzględniana.
- Widelec do mięsa. Duży, zwykle dwuzębny widelec o charakterystycznym kształcie, używany jako narzędzie pomocnicze podczas pracy z mięsem – np. do obracania kotletów czy sprawdzania gotowanej wieprzowiny. Znajduje się na liście głównych elementów zestawu i jest uwzględniany przy podliczaniu.
- Deska do krojenia. Może to być klasyczna deska kuchenna lub stojak (patrz wyżej) ze specjalną nakładką w górnej części, która może służyć jako powierzchnia do pracy w kuchni. W obu przypadkach deska do krojenia jest uwzględniana przy podliczaniu liczby przedmiotów w zestawie.Materiał rękojeści
Materiał z którego wykonane są rękojeści noży w zestawie. Z reguły jest jednakowy dla całego zestawu.
—
Tworzywo sztuczne. Materiał ten jest łatwy w produkcji i niedrogi, można mu łatwo nadać dowolny kształt, kolor i teksturę powierzchni, choć jego trwałość jest gorsza od stali, jednak to wystarczy do większości zadań domowych. Ponadto tworzywo sztuczne jest chemicznie obojętne, łatwe w czyszczeniu oraz odporne na wilgoć i chemię kuchenną. Dzięki temu znajduje szerokie zastosowanie we współczesnych nożach – w szczególności zdecydowana większość modeli z klasy podstawowej i średniej posiada właśnie takie rękojeści.
—
Drewno. Drzewo jest przyjemne dla oka i w dotyku, bez problemu wytrzymuje uderzenia i upadki, a jego trwałe odmiany niekoniecznie dużo kosztują. Jednocześnie materiał ten ma strukturę włóknistą, przez co jest wrażliwy na wilgoć – "nasyca się" wodą, traci na wyglądzie, jest odporny na pęknięcia, odpryski i zarysowania i może nawet „zakwitnąć”, co w warunkach kuchennych jest generalnie niedopuszczalne. W dodatku takich noży nie można myć w zmywarkach. W efekcie drewno nie znajduje szerokiego zastosowania – czy to w najtańszych nożach, gdzie trwałość z zasady nie jest istotna, czy odwrotnie, w modelach klasy premium, gdzie pełni rolę materiału obrazowego. W tym ostatnim przypadku stosuje się drogie gatunki drewna, które zazwyczaj również poddawane są specjalnej obróbce.
...— Stal. Ten materiał jest uważany za jeden z najbardziej higienicznych: jest łatwy do czyszczenia, a konstrukcja noża prawie nie ma szczelin, w których może gromadzić się brud. Ponadto stalowe rękojeści wyglądają bardzo solidnie, trwałe i są twarde, bez problemu wytrzymują uderzenia i upadki, a także są odporne na zarysowania. Z drugiej strony stalowa rękojeść częściej wyślizguje się z rąk niż drewniana lub plastikowa.
— Stal z wstawką. Odmiana zaprojektowana, aby wyeliminować główną wadę rękojeści w całości ze stali (patrz wyżej) - zwiększone prawdopodobieństwo wyślizgnięcia. W tym celu stosuje się wstawki: wykonane są z gumy, tworzywa sztucznego lub innego podobnego materiału, który zwiększa „chwyt” dłoni z rękojeścią noża. Obecność wstawek to jedyna różnica między tego typu rękojeściami a tymi całkowicie stalowymi; pozostałe cechy szczególne są podobne.