Porównanie Asus Vivobook 15X OLED K3504ZA [K3504ZA-MA284] vs Lenovo IdeaPad Gaming 3 15ARH7 [3 15ARH7 82SB00BXPB]

Technologia, według której wykonana jest matryca laptopa.

Najbardziej rozpowszechnione w naszych czasach są matryce typu TN+film, IPS i *VA; rzadziej spotykane są ekrany typu OLED, AMOLED, QLED, miniLED, a także bardziej specyficzne rozwiązania, takie jak LTPS czy IGZO. Oto bardziej szczegółowy opis wszystkich tych rodzajów:

— TN-film. Najstarsza, najprostsza i najtańsza obecnie technologia. Kluczowe zalety tego typu wyświetlaczy to niski koszt i doskonały czas reakcji. Z drugiej strony takie matryce nie wyróżniają się wysoką jakością obrazu: jasność, dokładność kolorów i kąty widzenia ekranów TN-film są na średnim poziomie. Te wskaźniki są wystarczające do pracy z dokumentami, przeglądania stron internetowych, większości gier itp. Jednak w przypadku poważniejszych zadań wymagających wysokiej jakości i dokładnego obrazu (na przykład designu lub korekcji kolorów zdjęcia/wideo) takie ekrany są prawie bezużyteczne. Wobec tego matryce TN-film są obecnie stosunkowo rzadkie, głównie wśród niedrogich laptopów; bardziej zaawansowane urządzenia wyposażone są w ekrany lepszej jakości, najczęściej IPS.

— IPS (In-Plane Switching). Najpopularniejszy rodzaj matrycy do laptopów ze średniej i wyższej półki cenowej; jednak coraz...częściej występuje w niedrogich modelach, a w przypadku laptopów konwertowalnych i urządzeń „2 w 1” (patrz „Rodzaj”) jest to prawie standardowa opcja. Ekrany tego typu są zauważalnie lepsze od TN-film pod względem jakości „obrazka”: dają jasny, dokładny i bogaty obraz, który prawie się nie zmienia przy zmianie kąta widzenia. Ponadto technologia ta zapewnia szeroką gamę kolorów zgodnie z różnymi specjalnymi standardami (patrz poniżej) i jest odpowiednia do tworzenia wyświetlaczy z zaawansowanymi funkcjami, takimi jak obsługa HDR lub certyfikacja Pantone / CalMAN (patrz również poniżej). Początkowo matryce IPS były drogie i miały niską szybkość reakcji; jednak w naszych czasach stosuje się różne modyfikacje tej technologii, w których te wady są w pełni lub częściowo kompensowane. Jednocześnie różne modyfikacje mogą różnić się cechami praktycznymi: na przykład niektóre zostały stworzone z myślą o maksymalnej wiarygodności obrazu, inne wyróżniają się przystępnym kosztem itp. Więc warto osobno wyjaśnić faktyczne specyfikacje ekranu IPS przed zakupem - zwłaszcza jeśli laptop ma być używany do określonych zadań, w których jakość obrazu ma kluczowe znaczenie.

— *VA. Różne modyfikacje matryc typu „Vertical Alignment”: MVA, PVA, Super PVA, ASVA itp. Różnice między tymi technologiami dotyczą głównie nazwy i producenta. Początkowo matryce tego typu zostały opracowane jako kompromis między IPS (wysokiej jakości, jednak drogą i wolną) a TN-film (szybką, niedrogą, jednak skromną pod względem jakości obrazu). W rezultacie ekrany *VA okazały się tańsze niż IPS i bardziej zaawansowane niż TN-film - mają dobre odwzorowanie kolorów, głęboką czerń i szerokie kąty widzenia. Jednocześnie należy zauważyć, że balans kolorów obrazu na takim wyświetlaczu zmienia się nieco wraz ze zmianą kąta widzenia. Utrudnia to stosowanie matryc *VA w profesjonalnych pracach z kolorem. Ogólnie ta opcja jest przeznaczona głównie dla tych, którzy nie potrzebują idealnej dokładności odwzorowania kolorów, a jednocześnie chcą widzieć jasny i kolorowy obraz.

— OLED. Matryce oparte na tzw. organicznych diodach elektroluminescencyjnych. Kluczową cechą takich wyświetlaczy jest to, że w nich każdy piksel sam jest źródłem światła (w odróżnieniu od klasycznych ekranów LCD, w których podświetlenie jest wykonywane osobno). Ta zasada konstrukcyjna w połączeniu z szeregiem innych rozwiązań zapewnia doskonałą jasność, kontrast i odwzorowanie kolorów, bogatą czerń, najszersze kąty widzenia oraz niewielką grubość samych ekranów. Z drugiej strony, matryce OLED do laptopów w większości okazują się dość drogie i „żarłoczne” pod względem zużycia energii, a także zużywają się nierównomiernie: im częściej i jaśniej piksel się świeci, tym szybciej traci swoje właściwości (jednak zjawisko to staje się zauważalne dopiero po kilku latach intensywnego użytkowania). Ponadto z wielu powodów takie ekrany są uważane za nieodpowiednie do stosowania w grach. Wobec tego matryce tego typu są obecnie rzadko spotykane - głównie w wybranych laptopach klasy high-end zaprojektowanych do profesjonalnej pracy z kolorem i posiadających odpowiednie funkcje, takie jak obsługa HDR, rozbudowana przestrzeń barw i/lub certyfikacja Pantone / CalMAN (patrz poniżej ).

— AMOLED. Typ matryc na organicznych diodach elektroluminescencyjnych, stworzony przez firmę Samsung (jednak jest też używany przez innych producentów). Pod względem głównych cech zbliżony jest do innych typów matryc OLED (patrz wyżej): z jednej strony pozwala na uzyskanie doskonałej jakości obrazu, z drugiej jest drogi i nierównomiernie się zużywa. Jednocześnie ekrany AMOLED mają jeszcze bardziej zaawansowaną wydajność odwzorowania kolorów w połączeniu z lepszą optymalizacją zużycia energii. A niskie rozpowszechnienie tej technologii wynika głównie z tego, że została pierwotnie stworzona dla smartfonów i dopiero niedawno (od 2020 roku) zaczęła być używana w laptopach.

— MiniLED. System podświetlenia ekranu na podłożu z miniaturowych diod LED o wielkości około 100-200 mikronów (µm). Na tej samej płaszczyźnie wyświetlacza udało się kilkukrotnie zwiększyć liczbę diod, a ich macierz rozmieszczono bezpośrednio za samą matrycą. Główną zaletą technologii miniLED można nazwać dużą liczbę stref lokalnego zaciemniania, co w sumie daje lepszą jasność, kontrast i bardziej nasycone kolory z głęboką czernią. Ekrany MiniLED uwalniają potencjał technologii High Dynamic Range (HDR), są odpowiednie dla grafików i twórców treści cyfrowych.

— QLED. Matryce „kropek kwantowych” z przeprojektowanym systemem podświetlenia LED. W szczególności przewiduje zastąpienie wielowarstwowych filtrów barwnych specjalną cienkowarstwową powłoką nanocząstek. Zamiast tradycyjnych białych diod LED panele QLED wykorzystują niebieskie diody LED. W rezultacie kompleks konstruktywnych innowacji pozwala osiągnąć wyższy próg jasności, nasycenia kolorów, ogólną poprawę jakości odwzorowania kolorów, przy jednoczesnym zmniejszeniu grubości ekranu i zmniejszeniu zużycia energii. Druga strona medalu matryc QLED — nietani koszt.

— PLS. Typ matrycy opracowany jako alternatywa dla opisanego powyżej IPS i według niektórych doniesień jest jedną z jego modyfikacji. Takie matryce charakteryzują się również wysoką jakością odwzorowania kolorów i dobrą jasnością; ponadto zalety PLS to dobra przydatność do ekranów o wysokiej rozdzielczości (ze względu na dużą gęstość pikseli), a także niższy koszt niż większości modyfikacji IPS oraz niskie zużycie energii. Jednocześnie szybkość reakcji takich ekranów nie jest zbyt duża.

— LTPS. Zaawansowany typ matryc TFT oparty na tzw. niskotemperaturowym krzemie polikrystalicznym. Takie matryce mają wysoką jakość odwzorowania kolorów, a także świetnie sprawdzają się w ekranach o dużej gęstości pikseli - innymi słowy, mogą służyć do tworzenia małych wyświetlaczy o bardzo wysokiej rozdzielczości. Kolejną zaletą jest to, że część elektroniki sterującej można wbudować bezpośrednio w matrycę, zmniejszając całkowitą grubość ekranu. Z drugiej strony matryce LTPS są trudne w produkcji i drogie, dlatego spotyka się je głównie w laptopach klasy premium.

— IGZO. Technologia konstruowania wyświetlaczy LCD z wykorzystaniem materiału półprzewodnikowego na bazie tlenków indu, galu i cynku (w odróżnieniu od bardziej tradycyjnych opcji opartych na amorficznym krzemie). Technologia ta zapewnia szybki czas reakcji, niskie zużycie energii i bardzo wysoką jakość odwzorowania kolorów; ponadto osiąga wysoką gęstość pikseli, dzięki czemu dobrze nadaje się do ekranów o ultra wysokiej rozdzielczości. Jednak na razie takie wyświetlacze w laptopach są niezwykle rzadkie. Tłumaczy się to zarówno wysokim kosztem, jak i faktem, że do produkcji matryc IGZO używa się dość rzadkich metali, co utrudnia produkcję na dużą skalę.

- Błyszcząca. Błyszcząca powierzchnia poprawia ogólną jakość obrazu: przy pozostałych warunkach równych obraz na takim ekranie wygląda jaśniej i bardziej kolorowo niż na matowym. Z drugiej strony na takiej powierzchni bardzo zauważalne są zanieczyszczenia, a w jasnym otoczeniu pojawia się na niej dużo odblasków, które mogą mocno przeszkadzać w oglądaniu. Dlatego zamiast klasycznego połysku w laptopach coraz częściej stosuje się antyrefleksyjną wersję takiej powłoki (patrz poniżej). Niemniej jednak ta opcja nadal nie traci na popularności: kosztuje nieco mniej niż powłoka antyrefleksyjna, a przy miękkim, stosunkowo słabym oświetleniu może nawet zapewnić przyjemniejszy dla oka obraz.

- Matowa. Matowa powłoka jest niedroga i nie powoduje odblasków, nawet przy dość jasnym oświetleniu. Z drugiej strony obraz na takim ekranie okazuje się zauważalnie ciemniejszy niż na podobnym błyszczącym wyświetlaczu. Jednak ten szczegół można skompensować różnymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi (przede wszystkim dobrym zapasem jasności); więc tę opcję można znaleźć we wszystkich kategoriach nowoczesnych laptopów - od niedrogich modeli do pracy z dokumentami po najlepsze konfiguracje do gier.

- Błyszcząca (antyrefleksyjna). Odmiana opisanej powyżej błyszczącej powłoki, mająca na celu ograniczenie odblasków z zewnętrznych źródeł światła. Takie ekrany naprawdę odbijają zauważalni...e mniej niż tradycyjne błyszczące (lub nawet nie dają odblasków); jednocześnie pod względem jakości obrazu są co najmniej lepsze od matowych. Więc to właśnie ten rodzaj powłoki jest obecnie najbardziej popularny.

Rozdzielczość wyświetlacza zainstalowanego w laptopie - czyli rozmiar ekranu w pikselach w poziomie i w pionie.

Z jednej strony, wysoka rozdzielczość daje ostrzejsze i bardziej szczegółowe obrazy; z drugiej strony — zwiększa koszt laptopa. To ostatnie wiąże się nie tylko z kosztem samych wyświetlaczy, ale także z tym, że do efektywnej pracy przy wysokich rozdzielczościach potrzebne jest odpowiednie wyposażenie (przede wszystkim karta graficzna). Jest to szczególnie prawdziwe w grach; więc jeśli szuka się laptopa z ekranem o wysokiej rozdzielczości, który potrafi skutecznie sprawdzać się w nowoczesnych grach, warto zwrócić uwagę nie tylko na specyfikacje wyświetlania, ale także na inne dane (rodzaj i parametry karty graficznej, wyniki testów, możliwość współpracy z niektórymi grami — patrz poniżej). Z drugiej strony, jeśli urządzenie ma być używane do prostych zadań, takich jak praca z dokumentami, surfowanie po Internecie i oglądanie filmów, można zignorować parametry wyposażenia: w każdym przypadku są one tak dobrane, aby laptop na pewno poradził sobie z takimi zadaniami przy pełnej rozdzielczości "natywnego" ekranu.

Jeśli chodzi o konkretne wartości rozdzielczości, obecne opcje można podzielić na 4 główne grupy: HD (720), Full HD (1080), Quad HD i UltraHD 4K. Oto bardziej szczegółowy opis:

— HD (720). Ta ka...tegoria zwykle obejmuje wszystkie wyświetlacze o rozmiarze pionowym mniejszym niż 1080 pikseli. Najpopularniejsza rozdzielczość HD we współczesnych laptopach to 1366x768; w urządzeniach o przekątnej większej niż 15,6" rozdzielczość 1600x900 jest również często spotykana. Inne wartości są dość egzotyczne i rzadko używane. Ogólnie ekrany tego standardu są obecnie typowe głównie dla laptopów klasy podstawowej.

— Full HD (1080). Początkowo standard Full HD przewiduje rozmiar klatki 1920×1080 i jest to rozdzielczość najczęściej stosowana w ekranach laptopów z tej kategorii. Jednak oprócz tego inne opcje rozdzielczości są również odnoszone do tego formatu, w którym rozmiar pionowy wynosi co najmniej 1080 pikseli, ale nie osiąga 1440 pikseli. Na przykład 1920x1200 i 2560x1080. Ogólnie rzecz biorąc, wyświetlacze Full HD zapewniają dobrą równowagę między kosztami, jakością obrazu i wymaganiami sprzętowymi laptopa. Z tego powodu w naszych czasach są one niezwykle rozpowszechnione; matryce tego standardu można spotkać nawet w niedrogich urządzeniach, choć przeważnie są one nadal wykorzystywane w bardziej zaawansowanych sprzętach.

— Quad HD. Opcja przejściowa między popularnym Full HD 1080 (patrz wyżej) a wysokiej klasy i drogim UltraHD 4K. Rozmiar takich ekranów w pionie zaczyna się od 1440 pikseli i może dochodzić do 2000 pikseli. Warto dodać, że rozdzielczości QuadHD są szczególnie popularne w laptopach Apple; najczęściej takie urządzenia mają ekrany 2560x1600, chociaż są inne opcje.

— UltraHD 4K. Najbardziej zaawansowany standard we współczesnych laptopach. Rozmiar takich ekranów w pionie wynosi nie mniej niż 2160 pikseli (do 2400 w niektórych konfiguracjach); klasyczna rozdzielczość współczesnej matrycy UltraHD to 3840x2160, ale są też inne wartości. W każdym razie wyświetlacz 4K pozwala jednak na zapewnienie wysokiej jakości obrazu, i kosztuje odpowiednio - w tym ze względu na wysokie wymagania dotyczące karty graficznej; ponadto do pracy z wysokimi rozdzielczościami wygodniej jest podłączyć zewnętrzny monitor do laptopa. W związku z tym takie ekrany są stosunkowo rzadko używane, głównie wśród laptopów klasy premium.

Maksymalna jasność, jaką może zapewnić ekran laptopa.

Im jaśniejsze światło otoczenia, tym jaśniejszy musi być ekran laptopa, w przeciwnym razie obraz na nim może być trudny do odczytania. I odwrotnie, przy słabym świetle otoczenia wysoka jasność nie jest konieczna - powoduje duże obciążenie oczu (jednak w tym przypadku wszystkie współczesne laptopy są wyposażone w kontrolę jasności). W związku z tym im wyższy wskaźnik ten, tym bardziej uniwersalny jest ekran, tym szerszy jest zakres warunków, w których można go efektywnie używać. Wadą tych korzyści jest wzrost ceny i zużycia energii.

Jeśli chodzi o konkretne wartości, wiele współczesnych laptopów ma jasność 250 – 300 cd/m2 lub nawet mniej. To wystarcza do pracy przy sztucznym oświetleniu o średniej intensywności, lecz przy jasnym naturalnym świetle mogą już wystąpić problemy z widocznością. Do użytku przy słonecznej pogodzie (szczególnie na zewnątrz) pożądany jest zapas jasności co najmniej 300 – 350 cd/m2. A w najbardziej zaawansowanych modelach parametr ten może wynosić 350 – 400 cd/m2, 401 – 500 cd/m2 a nawet ponad 500 cd/m2.

Kontrast ekranu zainstalowanego w laptopie.

Kontrast to największa różnica w jasności między najjaśniejszą bielą a najciemniejszą czernią, jaką można uzyskać na jednym ekranie. Jest zapisywany jako współczynnik, na przykład rzędu 560:1; przy czym im wyższa pierwsza liczba, tym wyższy kontrast, tym bardziej zaawansowany jest ekran i tym lepszą jakość obrazu można na nim osiągnąć. Jest to szczególnie zauważalne przy dużych różnicach w jasności w obrębie jednej klatki: przy niskim kontraście pojedyncze szczegóły znajdujące się w najciemniejszych lub najjaśniejszych obszarach obrazu mogą zostać utracone, zwiększenie kontrastu pozwala w pewnym stopniu wyeliminować to zjawisko. Wadą tych korzyści jest zwiększony koszt.

Osobno należy podkreślić, że w tym przypadku wskazany jest tylko kontrast statyczny - różnica osiągana w ramach jednej klatki podczas normalnej pracy, przy stałej jasności i bez użycia specjalnych technologii. W celach reklamowych niektórzy producenci mogą również podawać dane o tzw. kontraście dynamicznym - można go mierzyć w bardzo imponujących liczbach (siedmiocyfrowych lub więcej). Warto jednak skupić się przede wszystkim na statycznym kontraście - to podstawowa cecha każdego wyświetlacza.

Jeśli chodzi o konkretne wartości, nawet na najbardziej zaawansowanych ekranach wartość ta nie przekracza 2000:1. Ogólnie rzecz biorąc, współczesne laptopy mają raczej niski kontrast - zakłada się, że do zadań wymagających bardziej zaawansowa...nych właściwości obrazu rozsądniej jest użyć ekranu zewnętrznego (monitora lub telewizora).

Przestrzeń barw matrycy laptopa zgodnie z modelem przestrzeni barw NTSC.

Przestrzeń barw opisuje zakres barw, które można wyświetlić na ekranie. Podaje się w procentach, ale nie w odniesieniu do całego widma widocznych barw, ale w odniesieniu do warunkowej przestrzeni barw (modelu przestrzeni barw). Wynika to z faktu, że żaden nowoczesny ekran nie jest w stanie wyświetlić wszystkich barw widocznych dla ludzi. Niemniej jednak im większa przestrzeń barw, tym szersze możliwości ekranu, tym lepsze jest jego odwzorowanie barw.

W szczególności NTSC jest jednym z pierwszych modeli przestrzeni barw stworzonych w 1953 roku dla telewizji kolorowej. Nie jest używany przy produkcji nowoczesnych matryc LCD, ale służy do ich opisu i porównania. NTSC obejmuje szerszy zakres barw niż standardowo używany w technologii komputerowej sRGB; dlatego nawet niewielka liczba procentów w tym przypadku odpowiada dość szerokiej przestrzeni. Na przykład wartość 72% i więcej według NTSC już uważana jest za dobry wskaźnik do wykorzystania w projektowaniu i grafice. W tym samym czasie te same liczby NTSC na różnych ekranach mogą odpowiadać różnym wartościom sRGB; więc jeśli dokładne odwzorowanie barw jest dla użytkownika kluczowe, szczegóły te należy wyjaśnić przed zakupem.

Warto też zaznaczyć, że wśród poszczególnych monitorów łatwiej jest znaleźć ekran z szeroką przestrzenią barw; jest też tańszy niż laptop o podobnej specyfikacji wyświ...etlacza. Dlatego wybór laptopa z wysokiej klasy ekranem ma sens głównie wtedy, gdy przenośność jest nie mniej ważna niż wysokiej jakości odwzorowanie barw.

Przestrzeń barw matrycy laptopa zgodna z modelem przestrzeni barw DCI P3.

Przestrzeń barw opisuje zakres barw, który można wyświetlić na ekranie. Podaje się w procentach, ale nie w odniesieniu do całego widma widocznych barw, ale w odniesieniu do warunkowej przestrzeni barw (modelu przestrzeni barw). Wynika to z faktu, że żaden nowoczesny ekran nie jest w stanie wyświetlić wszystkich barw widocznych dla ludzi. Niemniej jednak im większa przestrzeń barw, tym szersze możliwości ekranu, tym lepsze jest jego odwzorowanie barw.

DCI P3 to zaawansowany model przestrzeni barw używany głównie w kinach cyfrowych. Jest zauważalnie bardziej rozbudowany niż standardowy sRGB, co daje wyższą jakość i dokładniejsze barwy. Jednocześnie w praktyce model ten jest wykorzystywany głównie do profesjonalnego kręcenia filmów i innych zadań na podobnym poziomie; a laptopy są rzadko używane do takich zadań (chociaż jest to również możliwe). Dlatego w przypadku nowoczesnych laptopów rzadko podaje się przestrzeń barw DCI P3. Co prawda w sprzedaży można znaleźć modele ze wskaźnikami takiej przestrzeni na poziomie 98% lub więcej, ale jest ich bardzo mało i odpowiednio kosztują. Dlatego w wielu przypadkach bardziej rozsądną (i ekonomiczną) alternatywą jest oddzielny monitor z dobrą przestrzenią barw; warto szukać laptopa o podobnych specyfikacjach wtedy, kiedy fundamentalna jest możliwość pracy z kolorem „w biegu” , bez konieczności przywiązania do...konkretnego miejsca pracy.

Funkcja ta oznacza, że ekran laptopa uzyskał certyfikat „Pantone Validated”.

Pantone to profesjonalny system kolorystyczny stworzony przez firmę o tej samej nazwie i szeroko stosowany w projektowaniu i druku. Jedną z podstawowych idei Pantone jest to, że każdy kolor pozostaje niezmieniony na wszystkich etapach pracy - od uzgodnienia ogólnego pomysłu po druk/wydanie gotowego produktu; w tym celu wszystkim odcieniom objętym systemem przypisane są nazwy kodowe, które są używane w pracy. W przypadku laptopów certyfikacja Pantone oznacza, że podczas pracy z materiałami i narzędziami programowymi wykorzystującymi dany schemat barw na ekranie będą ściśle odpowiadały faktycznym odcieniom Pantone.

Warto podkreślić, że nie ma mowy o idealnym dopasowaniu (matryce LCD fizycznie nie są w stanie odpowiednio wyświetlić niektórych odcieni); dodatkowo ekrany z taką certyfikacją mogą mieć inną przestrzeń barw - zarówno w ujęciu procentowym, jak i według systemów stosowanych do oznaczenia (sRGB, Adobe RGB, DCI P3 - patrz wyżej). Jednak nawet jeśli kolor wykracza poza możliwości ekranu, zostanie wyświetlony tak dokładnie, jak to możliwe. Dlatego do profesjonalnych zadań związanych z intensywnym użytkowaniem Pantone warto wybrać monitory z oficjalną certyfikacją; jako przykład takich zadań można nazwać druk wysokiej jakości materiałów poligraficznych.

Certyfikat wyświetlacza laptopa potwierdzający bezpieczny poziom emisji niebieskiego światła i współczynnik migotania panelu. Obecność certyfikatu TÜV Rheinland potwierdza, że ekran jest wygodny dla oczu.

TÜV Rheinland to duży międzynarodowy koncern z siedzibą w Kolonii w Niemczech, świadczący szeroki zakres usług audytorskich. Specjaliści firmy opracowali i zatwierdzili szereg testów, których celem jest określenie, czy ekrany urządzeń mobilnych, monitorów i telewizorów spełniają wymagany poziom ochrony oczu przed szkodliwym wpływem promieniowania z wyświetlaczy na wzrok użytkownika znajdującego się po drugiej stronie ekranu. Autorytatywna opinia TÜV Rheinland jest szanowana w społeczności technologicznej. Certyfikaty tej jednostki wydawane są pomyślnie przetestowanym próbkom elektroniki dla wdrożonych technologii filtrowania niebieskiego światła i tłumienia migotania ekranu.