Wydzielanie ciepła (CPU TDP)
Ilość ciepła, wydzielana przez procesor podczas normalnej pracy. Parametr ten określa wymagania dotyczące układu chłodzenia niezbędnego do normalnej pracy procesora, dlatego czasami nazywa się go TDP - thermal design power, dosłownie „moc układu temperaturowego (chłodzącego)”. Mówiąc najprościej, jeśli procesor ma wydzielanie ciepła na poziomie 60 W, potrzebuje systemu chłodzenia, który może odprowadzić przynajmniej taką ilość ciepła. W związku z tym, im niższe TDP, tym mniejsze są wymagania dla układu chłodzenia.
Test Passmark CPU Mark
Wynik pokazany przez procesor laptopa w teście Passmark CPU Mark.
Passmark CPU Mark to kompleksowy test, bardziej szczegółowy i niezawodny niż popularny 3DMark06 (patrz wyżej). Sprawdza nie tylko możliwości gier procesora, ale także jego wydajność w innych trybach, na podstawie czego wyświetla ogólny wynik; zgodnie z tym wynikiem można dość rzetelnie ocenić procesor jako całość (im więcej punktów, tym wyższa wydajność).
Maksymalna obsługiwana ilość pamięci RAM
Maksymalna ilość pamięci RAM, którą można zainstalować na laptopie. Zależy w szczególności od rodzaju stosowanych modułów pamięci, a także od liczby gniazd na nie. Warto zwrócić uwagę na parametr ten przede wszystkim, jeśli laptop jest kupowany z dalszą perspektywą na
rozszerzenie ilości RAM, a ilość faktycznie zainstalowanej w nim pamięci jest zauważalnie mniejsza niż maksymalna dostępna. Tak więc w laptopach pamięć RAM można rozbudować do
16 GB,
24 GB,
32 GB, 48 GB,
64 GB i nawet więcej —
128 GB.
Rodzaj pamięci
W laptopach wykorzystuje się głównie różne warianty pamięci DDR (tzw. pamięć z podwójną transmisją danych). Oto lista typów takiej pamięci:
— DDR3. Trzecia generacja pamięci operacyjnej DDR. Przewyższa przestarzałą pamięć DDR2 pod względem szybkości i energoefektywności. Jest jednak również przestarzała na tle czwartej wersji oraz nowości – DDR5.
— DDR3L. Modyfikacja pamięci DDR3, wspierająca pracę na obniżonym napięciu - 1,35 V zamiast 1,5 V (Low Voltage - stąd indeks L). Niższe napięcie przyczynia się zarówno do mniejszego zużycia energii, jak i lepszej wydajności. Zwróć uwagę, że w takim gnieździe nie można zainstalować konwencjonalnej pamięci DDR3, podczas gdy wariant odwrotny jest całkiem możliwy.
—
DDR4. Standard pamięci wydany w 2014 roku. Wprowadzono dalsze usprawnienia szybkości (do 25,6 GB/s) i efektywności energetycznej. Najbardziej popularny wśród laptopów wypuszczonych w ostatnich latach.
—
DDR5. Wdrażanie piątej generacji standardu DDR rozpoczęło się na przełomie lat 2020-2021. Zapewnia około dwukrotny wzrost wydajności podsystemu pamięci i zwiększoną przepustowość w porównaniu z DDR4. Zamiast pojedynczego 64-bitowego kanału danych, DDR5 używa pary niezależnych kanałów 32-bitowych, które współpracują z 16-bajtowymi pakietami i umożliwiają dostarczanie 64 bajtów informacji na takt zegara na każdym kanale. Nowe moduły pamięci wymagają napięcia 1,1 V,
...a maksymalna pojemność jednej kostki DDR5 może osiągać imponujące 128 GB.
Warto zauważyć, że różne typy pamięci RAM nie są wymienne.
Niektóre laptopy są wyposażone w pamięci RAM LPDDR4, LPDDR4X, LPDDR5, LPDDR5X. Zostały one opracowane specjalnie dla urządzeń mobilnych i nie można ich rozbudować, ponieważ odpowiednie moduły pamięci są wbudowane bezpośrednio w płytę główną. Stosowanie pamięci RAM LPDDR zależy od osiągnięcia optymalnej równowagi między wydajnością laptopa, jego rozmiarem i żywotnością baterii.Test 3DMark06
Wynik pokazany przez kartę graficzną laptopa w teście 3DMark06.
Ten test przede wszystkim określa, jak dobrze karta graficzna radzi sobie z intensywnymi obciążeniami, w szczególności ze szczegółową grafiką 3D. Wynik testu jest podany w punktach; im więcej punktów - tym wyższa wydajność karty graficznej. Wysokie wyniki w benchmarku 3DMark06 są szczególnie ważne w przypadku
laptopów gamingowych i zaawansowanych stacji roboczych. Trudno jednak nazwać je wiarygodnymi, gdyż pomiary są dokonywane na kartach graficznych o różnych TDP i podawany jest ogólny średni wynik. Zatem Twój laptop może uzyskać zarówno wynik wyższy od podanego, jak i mniejszy — wszystko zależy od TDP zainstalowanej karty graficznej.
Rozmiar dysku M.2
Rozmiar modułu SSD M.2 (patrz „Typ dysku") zainstalowanego w laptopie. Określony w formacie „szerokość x długość”.
Parametr ten przede wszystkim pozwala oszacować ilość miejsca wydzielonego na dysk oraz możliwość jego wymiany na moduł o innym rozmiarze. Warto tu zaznaczyć, że sam standard M.2 przewiduje kilka wariantów długości i szerokości, jednak najbardziej rozpowszechnione są płyty o szerokości 22 mm. Długość takiej płyty zwykle odpowiada jednej ze standardowych opcji: 30 mm, 42 mm, 60 mm, 80 mm i 110 mm.
Generalnie montaż krótszego modułu o tej samej szerokości (na przykład 22x42 mm zamiast 22x60 mm) nie sprawia problemów, jednak możliwość zastosowania większych komponentów należy wyjaśniać osobno - nie każda obudowa pozwala na montaż M. 2 dysków o długości większej niż ma moduł standardowy. Jeśli chodzi o konkretne rozmiary, najczęściej we współczesnych laptopach są dyski SSD M.2 22x80 mm: ten rozmiar gwarantuje wymianę dysku „natywnego” na prawie każdy moduł w standardzie 22 mm (z wyjątkiem największych, 22x110 mm - a nawet dla nich może być miejsce). Są też mniejsze rozmiary - 22x60 mm, 22x42 mm, a nawet 22x30 mm - jednak znacznie rzadziej. I tutaj warto powiedzieć, że im krótsza długość modułu SSD, tym z reguły mniejsza jego pojemność.
Należy zaznaczyć, że współczesne laptopy również używają modułów M.2 o innej szerokości - zwykle 16 mm o długości 20 mm (16x20 mm). Jest to jednak bardzo rzadki wariant.
Czytnik kart pamięci
Urządzenie do pracy z wymiennymi kartami pamięci. Z reguły wygląda jak charakterystyczny slot na obudowie laptopa, do którego wkłada się nośnik. Istnieją różne standardy dla kart pamięci, lista kompatybilnych standardów jest podana w uwadze do tego punktu. Należy w tym miejscu zauważyć, że w przypadku nowoczesnych laptopów niemal obowiązkowa jest obsługa formatu SD i jego modyfikacji - SD HC, często także SD XC; można przewidzieć również inne opcje, ale nie otrzymały one takiego podziału. W każdym razie funkcja ta jest wygodna, ponieważ karty pamięci są szeroko stosowane w innych rodzajach elektroniki: na przykład SD jest ogólnie przyjętym standardem w aparatach cyfrowych, a microSD (kompatybilne z gniazdami SD poprzez najprostsze adaptery) jest w smartfonach. W związku z tym
obecność czytnika kart znacznie ułatwia wymianę danych między laptopem a urządzeniami zewnętrznymi.
Podświetlenie
Posiadanie przez laptop
podświetlenia klawiatury. Funkcja ta nie tylko nadaje urządzeniu stylowy wygląd, lecz także sprawia, że klawisze są bardziej widoczne niż w przypadku
laptopów bez podświetlenia. Konkretna funkcjonalność podświetlenia może być różna, zależy to zarówno od półki cenowej, jak i od ogólnego przeznaczenia laptopa. Na przykład jednokolorowe podświetlenie może występować zarówno w tanich laptopach, jak i ultrabookach dedykowanych do użytku profesjonalnego. W modelach gamingowych natomiast może być obecne
zaawansowane podświetlenie RGB, a nawet możliwość
synchronizacji podświetlenia.
Kolor podświetlenia dobiera zwykle producent, biorąc pod uwagę ogólną specjalizację laptopa. Na przykład w urządzeniach
biurowych jest popularne
białe podświetlenie - świetnie wpisuje się w powściągliwy styl biznesowy i jednocześnie dobrze wygląda.
Kolor żółty (złocisty) jest znacznie mniej powszechny - głównie wśród laptopów
klasy premium, choć są wyjątki. Z kolei wśród modeli gamingowych często spotyka się najbardziej zaawansowany rodzaj podświetlenie - RGB: pozwala on na dowolne dobranie odcienia, ponadto zmiana koloru może sygnalizować różne zdarzenia systemowe i gamingowe. Niektóre laptopy gamingowe
...wyposażone są w 4-strefowe podświetlenie RGB klawiatury, a nawet konfigurowalne podświetlenie poszczególnych klawiszy, dzięki czemu przyciski wizualnie wyróżniają się na tle innych. Dostępne są również urządzenia do gier z prostszymi, jednokolorowymi systemami podświetlenie - w takich przypadkach klawiatury zwykle świecą na czerwono, zielono lub niebiesko. Te odcienie najlepiej komponują się z charakterystycznym designem laptopów gamingowych; przy czym czerwona podświetlenie jest zwykle stosowane w urządzeniach o dość chwytliwym i „agresywnym” wyglądzie (i samo w sobie jest ważnym elementem takiego stylu), a niebieskie i zielone są typowe dla bardziej powściągliwego designu.Preinstalowany system operacyjny
System operacyjny (OS) zainstalowany standardowo na laptopie.
System operacyjny jest bazą oprogramowania, środowiskiem, w którym funkcjonuje reszta oprogramowania laptopa. Możliwości urządzenia i jego zgodność z niektórymi produktami oprogramowania w dużej mierze zależą od jego marki oraz wersji/edycji. Teoretycznie preinstalowany system operacyjny można zmienić na inny, ale w praktyce nie zawsze jest to uzasadnione. W szczególności preinstalowany system operacyjny jest zwykle optymalnie dostosowany do określonej konfiguracji sprzętowej, podczas gdy inne opcje mogą nie działać poprawnie.
Wśród systemów operacyjnych, które są istotne dla współczesnych laptopów, warto przede wszystkim zwrócić uwagę na różne edycje systemu
Windows 10 - w szczególności
Windows 10 Home i
Windows 10 Pro (w tym wersje z tak zwanym trybem S Mode), a także
Windows 11, które podobnie mają
Home oraz wersję
Pro. Alternatywą jest
Linux (w tym wersja Endless OS); a Apple instaluje własne rozwiązanie - macOS na swoich laptopach. Oczywiście urządzenia są w ogóle produkowane
bez preinstalowanego systemu operacyjnego (należą tutaj również laptopy z preinstalowanym DOS). Oto bardziej szczegółowy opis tych opcji:
...- Windows 10. Ten system operacyjny został zaprezentowany jesienią 2014 roku jako kolejna aktualizacja rodziny systemów operacyjnych firmy Microsoft i następca Windows 8.1 (numer 9 został pominięty ze względów technicznych). Wprowadził wiele innowacji, takich jak zintegrowany asystent głosowy Cortana, przeglądarka Edge, obsługa wielu pulpitów, zaktualizowane menu Start i centrum powiadomień, duża aktualizacja preinstalowanych programów itp. Ponadto system został wydany również w edycji Windows 10. Mobile, który zapewnia wysoki stopień integracji między smartfonami i komputerami stacjonarnymi/laptopami; jednak wersja mobilna generalnie zakończyła się niepowodzeniem, a jej obsługa została przerwana na początku 2020 r. Windows 10 jest płatny i wliczony w cenę urządzenia. Obecnie wśród laptopów można go znaleźć w następujących edycjach:
- Windows 10 Home. Edycja "domowa" - przeznaczona głównie dla niewymagających użytkowników, którzy nie potrzebują specjalnych funkcji zawodowych. W Windows 10 Home dostępne są wszystkie podstawowe funkcje systemu, ale brakuje mu narzędzi korporacyjnych, a także możliwości zarządzania Centrum aktualizacji i dostępu do komputera przez zdalny pulpit (Remote Desktop).
- Windows 10 Pro. Ulepszona wersja opisanego powyżej systemu Windows 10, przeznaczona do użytku profesjonalnego i przeznaczona dla informatyków i zaawansowanych entuzjastów. Oprócz wszystkich funkcji dostępnych w edycji Home oferuje również szereg profesjonalnych i korporacyjnych narzędzi - w szczególności Active Directory, Remote Desktop, BitLocker oraz narzędzie do pracy z maszynami wirtualnymi Hyper V. Technicznie Pro nie jest najbardziej funkcjonalną wersją Windows 10, jednak bardziej zaawansowana edycja Pro For Workstations jest przeznaczona dla zaawansowanych stacji roboczych i po prostu nie ma sensu używać jej w laptopach.
- Windows 10 S Mode. „Tryb S” to specyficzna wersja systemu Windows 10 dostępna dla obu powyższych edycji - Home i Pro. Takie rozwiązania różnią się od oryginalnego systemu operacyjnego ograniczoną funkcjonalnością. Na przykład różne programy można instalować tylko ze Sklepu Microsoft; nie jest dostępna możliwość instalowania aplikacji ze źródeł zewnętrznych. Konsekwencją tego są ograniczenia w korzystaniu z urządzeń peryferyjnych: dla niektórych urządzeń zewnętrznych funkcje specjalne mogą być niedostępne ze względu na brak możliwości zainstalowania firmowego sterownika (jednak producenci takich urządzeń sukcesywnie korygują sytuację pisząc aplikacje do Sklepu Microsoft). Tylko standardowa Microsoft Edge jest dostępna jako przeglądarka, a Bing jest dostępna jako wbudowana wyszukiwarka. Wszystko to zawęża możliwości korzystania z systemu, ale znacznie zwiększa jego bezpieczeństwo i szybkość działania. Ta ostatnia jest szczególnie skuteczna w przypadku słabego sprzętu: przy takim wyposażeniu system Windows 10 S Mode jest znacznie wygodniejszy w użyciu niż jedna lub inna oryginalna edycja. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, zapewnia to staranna kontrola aplikacji publikowanych w Sklepie Microsoft. Twórcy pozycjonują tryb S jako optymalne rozwiązanie dla sfery edukacyjnej i generalnie ta edycja świetnie nadaje się przede wszystkim do prostych zadań, takich jak surfowanie po Internecie czy praca z dokumentami. Jednocześnie istnieje możliwość darmowego przejścia z trybu S Mode na zwykłą wersję systemu Windows 10 w odpowiedniej edycji - jednak tej czynności nie można cofnąć, a najczęściej wiąże się to ze znacznymi stratami wydajności.
- Windows 11. Pierwsza duża aktualizacja systemu Microsoft w ciągu ostatnich sześciu lat od wydania „dziesiątki”. W systemie operacyjnym została przerysowana większość ikon standardowych programów i kontrolek okien, lwiej części czynności towarzyszy nowa animacja. Najważniejszą rzeczą w przeprojektowaniu jest przycisk menu Start, który został przeniesiony na środek dolnej części ekranu. Wraz z systemem operacyjnym w Microsoft Store miał miejsce debiut aplikacji na Androida. Ogólnie rzecz biorąc, system można postrzegać jako dużą aktualizację systemu Windows 10 z poważnym przeprojektowaniem interfejsu, a nie radykalnie nowy system operacyjny.
Tak jak poprzednio, system operacyjny Windows 11 jest podzielony na dwa główne obozy: Home i Pro. Wydawane są również bardziej wyspecjalizowane wersje tego systemu operacyjnego (Education, Enterprise, Mixed Reality itp.).
- macOS. System operacyjny używany wyłącznie w komputerach i laptopach firmy Apple. Do 2016 roku był znany jako OS X, wcześniej, do 2012 roku - jako Mac OS. Ogólnie jest uważany za bardzo niezawodny i stabilny i nie bez powodu: dla tego systemu produkowanych jest stosunkowo niewiele komputerów, co pozwala zoptymalizować część oprogramowania dla określonych platform sprzętowych. Jeśli chodzi o zastosowanie, macOS ugruntował swoją pozycję jako rozwiązanie do użytku profesjonalnego: praca z dokumentami, projektowanie, edycja audio i wideo. Jednocześnie stworzono stosunkowo niewiele gier dla tego systemu operacyjnego. System jest regularnie aktualizowany, a aktualizacje są bezpłatne i dostępne przez cały okres eksploatacji laptopa. Ponadto należy zauważyć, że macOS coraz bardziej integruje się z mobilnym systemem operacyjnym Apple - iOS. Tak więc od 2020 roku dla właścicieli urządzeń Apple dostępne są następujące możliwości: przenoszenie zadań z urządzenia na urządzenie (np. można zacząć pisać list na laptopie, a skończyć na smartfonie); udostępniony schowek; kopiowanie obrazów z ekranu komputera/laptopa na iPada; używanie przenośnego gadżetu jako interaktywnego tabletu graficznego dla Mac (w tym w notatkach); możliwość komunikacji głosowej i tekstowej (SMS) z komputera/laptopa przez smartfon; przenoszenie zdjęć i zeskanowanych materiałów ze smartfona na komputer/laptop; automatyczne odblokowywanie komputera Mac za pomocą Apple Watch itp.
- Linux. Darmowy system operacyjny typu Open Source. Opracowany i utrzymywany przez społeczność programistów na całym świecie. Posiada własny interfejs graficzny i narzędzia programowe, które są wystarczające do rozwiązania większości codziennych zadań, a otwarty kod źródłowy daje doświadczonym użytkownikom szerokie możliwości konfiguracji systemu i pisania własnego oprogramowania. Jednocześnie istnieją różne dystrybucje Linuksa - zarówno złożone i zaawansowane dla entuzjastów, jak i proste i „przyjazne” przeznaczone dla niedoświadczonych użytkowników (reprezentantem drugiej kategorii jest opisany poniżej Endless OS, ale często jest on pozycjonowany jako osobny „system operacyjny”). Ponadto w systemie Linux prawie nie ma wirusów i innych złośliwych programów. Ogólnie rzecz biorąc, ten system operacyjny wystarcza do większości prostych zadań codziennych i roboczych, ale jest do niego zauważalnie mniej gier i profesjonalnego oprogramowania niż w przypadku systemu Windows.
- Endless OS. Wolny system operacyjny, który w rzeczywistości jest specyficzną dystrybucją Linuksa opisanego powyżej. Ma te same podstawowe funkcje i jest w pełni kompatybilny z aplikacjami Linuksa, ale Endless OS ma dwie kluczowe różnice. Po pierwsze, ten system operacyjny został stworzony z myślą o maksymalnej prostocie, przejrzystości i dostępności nawet dla początkujących użytkowników. Po drugie, standardowa dystrybucja Endless OS zawiera ponad 100 dodatkowych aplikacji i sporo materiałów referencyjnych - w przypadku, gdy użytkownik nie ma internetu lub dostęp do pobierania aplikacji jest ograniczony szybkością lub rozmiarem. Jest jednak edycja dla tych, którzy nie mają problemów z komunikacją i chcieliby samodzielnie wybrać zestaw zainstalowanych aplikacji.
- DOS. Darmowy system operacyjny z minimalną funkcjonalnością: bez interfejsu graficznego, kontrolowany przez wiersz poleceń. W rzeczywistości we współczesnych laptopach taki system jest przeznaczony wyłącznie do sprawdzania ogólnego stanu; do innych celów nie można używać DOS-a lub nie ma to sensu.
- Brak systemu operacyjnego. Brak jakiegokolwiek systemu operacyjnego w laptopie. Takie wyposażenie nie pozwala na korzystanie z urządzenia „po wyjęciu z pudełka”, ale ma ważną zaletę: użytkownik może według własnego uznania wybrać konkretny OS i jego edycję, w zależności od aktualnych zadań i dostępnego budżetu. Jednak zakup płatnego systemu operacyjnego oddzielnie od laptopa może kosztować więcej niż zakup podobnego urządzenia z preinstalowanym systemem operacyjnym w tej samej wersji; z drugiej strony, nawet mając to na uwadze, ta opcja okazuje się bardziej preferowana i opłacalna niż zakup laptopa z nieodpowiednim preinstalowanym systemem operacyjnym.
Lista rzadszych i/lub przestarzałych systemów obejmuje w szczególności:
- Android. Darmowy i otwarty system operacyjny opracowany przez Google. Początkowo powstał z myślą o gadżetach mobilnych z odpowiednim sprzętem (energooszczędne procesory formatu „system-on-chip”) i ekranami dotykowymi - przede wszystkim smartfony i tablety. Sam Android wyróżnia się ścisłą integracją z usługami Google oraz rozbudowanym zestawem aplikacji dostępnych na rynku Google Play; jednak niektórzy producenci tworzą zastrzeżone powłoki oprogramowania oparte na tym systemie operacyjnym, w tym te obsługujące ich własne usługi i repozytoria oprogramowania. W szczególności w laptopach próby implementacji Androida nie zostały jeszcze uwieńczone wielkim sukcesem, więc ten system operacyjny można znaleźć głównie w pojedynczych modelach laptopów konwertowalnych i urządzeniach 2 w 1 (patrz „Rodzaj”). Wynika to częściowo z faktu, że system ten ma głównie rozrywkową i multimedialną orientację i jest stosunkowo słabo przystosowany do pracy (choć to drugie jest również możliwe ze względu na bogactwo aplikacji).
- Windows starszy niż Windows 10 (od nowszych do starszych):
- Windows 8 (wersje Core, Pro i RT)
- Windows 7 (w pięciu wersjach);
- Windows Vista (w czterech wersjach);
- Windows XP.
Wszystkie te systemy są całkowicie przestarzałe i nie są instalowane na wspołczesnych laptopach. W przypadku urządzeń z systemem Windows 7 i Windows 8 dostępna jest bezpłatna aktualizacja do systemu Windows 10.
- ChromeOS. Kolejne oprogramowanie od Google, pierwotnie stworzone tylko dla laptopów (w przeciwieństwie do Androida). Kluczową cechą Chrome OS jest ścisła integracja z usługami internetowymi: przykładowo do 2016 roku system w ogóle nie przewidywał instalacji dodatkowych aplikacji - zamiast tego miał korzystać z internetowych odpowiedników otwieranych przez przeglądarkę Chrome. W rzeczywistości Chrome jest pierwotnie podstawą oprogramowania całego systemu operacyjnego (stąd nazwa). We wspomnianym 2016 roku stało się możliwe instalowanie aplikacji na Androida ze sklepu Google Play na systemie operacyjnym Chrome. W szczególności laptopy oparte na tym systemie operacyjnym („Chromebooki”), z jednej strony, okazały się najbardziej niedrogimi i przystępnymi cenowo urządzeniami, wygodnymi w szczególności do użytku w dziedzinie edukacji. Z drugiej strony brak aplikacji natywnych stwarza znaczne niedogodności; a oprogramowanie na Androida jest zwykle słabo zoptymalizowane pod kątem ChromeOS - z wielu powodów programiści nie są zainteresowani taką optymalizacją. Dodatkowe możliwości sprzętowe Chromebooków są generalnie znacznie skromniejsze niż ich odpowiedników dla systemu Windows i macOS. W konsekwencji takie urządzenia są rzadkie, a perspektywy samego systemu raczej niejasne.
- MeeGo. Ostatecznie przestarzały darmowy system operacyjny opracowany wspólnie przez firmy Nokia i Intel; nie stosuje się od 2013 r.