Jak powiedział kiedyś Henry Ford, 70% wyglądu samochodu zależy od zamontowanych felg. Koła odgrywają również ważną rolę w sterowności pojazdu, dynamice ruchu i wpływają na zużycie paliwa. Najprostszą opcją na felgi samochodowe są koła stalowe lub tłoczone, które doskonale nadają się do codziennego użytku, ponieważ są tanie i trwałe. Ponadto felgi stalowe są łatwe w naprawie i wymianie. Wiele „fabrycznych” felg do niedrogich samochodów należy właśnie do kategorii stalowych`.

1. Felgi stalowe

Felgi stalowe to najprostszy i najtańszy rodzaj felg samochodowych. Często nazywane są także tłoczonymi. Części takich felg wykonywane są z blachy stalowej na specjalnych prasach metodą tłoczenia na zimno. Półfabrykat na nich się tłoczy, a obręcz jest zwijana w ukształtowany pasek, zaginana w kółko, a jej końce są zespawane. Prosta technologia wytwarzania felg stalowych pociąga za sobą ich niski koszt. Plastyczność materiału sprawia, że felgi stalowe nie pękają, a jedynie odkształcają się pod wpływem uderzenia. Co więcej, geometria koła zostaje w pewnym stopniu zachowana i istnieje możliwość, że w oponie nie nastąpi rozszczelnienie.

Z reguły felgi stalowe wyglądają prosto i bezpretensjonalnie.

Wadą felg stalowych jest ich bardzo duża waga. Co więcej, nie można jej zmniejszyć, ponieważ zmniejszenie grubości blachy stalowej pociągnęłoby za sobą pogorszenie właściwości wytrzymałościowych koła. Stal ma również słabą odporność na korozję. Kolejną wadą tego rodzaju felg jest biedny design. Z nielicznymi wyjątkami, felgi stalowe wyglądają nieatrakcyjnie i archaicznie. Często całkowicie psują wygląd samochodu. Jednak felgi stalowe zawsze można ozdobić kołpakami.

Popularne modele felg stalowych

2. Felgi aluminiowe

Przeciwieństwem felg stalowych są koła wykonane z metali lekkich. Takim felgom można nadać różnorodne kształty, a swoim wyglądem zaspokoją gusta najbardziej wymagających właścicieli samochodów. Szerokie możliwości konstrukcyjne to jednak nie jedyna zaleta felg aluminiowych. Zanim ujawnimy ich inne zalety, należy bardziej szczegółowo przyjrzeć się technologiom produkcji „stopów lekkich”.

Różnorodność kształtów i wzorów za stosunkowo skromne pieniądze to kluczowa zaleta felg aluminiowych.

W zależności od metody produkcji istnieją dwie główne kategorie felg aluminiowych: odlewane i kute. Bezwzględną większość stanowią stopy aluminium, miedzi i magnezu z dodatkiem niewielkiej ilości innych metali, których udział często nie przekracza 5%. Przygotowanie stopów do produkcji kół odlewanych i kutych odbywa się plus minus w ten sam sposób: niezbędne metale topi się w ogromnych kadziach i całość gotuje się do uzyskania jednorodnej masy. Jednak technologie odlewania i kucia są uderzająco różne.

Do produkcji tego typu felg wykorzystywana jest technologia odlewania niskociśnieniowego. Właściwie to stąd nazwa felgi odlewane. Gorące stopy metali wlewa się do specjalnych form, znajdujący się w nich metal naturalnie stygnie, a produkt nabiera ostatecznego wyglądu.

Gotowe odlewy kół poddawane są obróbce cieplnej w celu wzmocnienia koła i zmniejszenia wewnętrznych naprężeń metalowych. Następnie pozostaje już tylko obróbka mechaniczna, szlifowanie i polerowanie. Kluczową zaletą odlewania jest to, że felgi można uformować w niemal dowolny kształt, co pozwala na różnorodne opcje projektowania. Jednak technologia ta ma również swoje wady.

Podczas procesu odlewania często tworzą się puste przestrzenie i wgłębienia, a sam metal ma charakterystyczną porowatą strukturę. Czynniki te w pewnym stopniu osłabiają felgi aluminiowe i zwiększają skłonność do powstawania mikropęknięć. Pod wpływem silnych uderzeń często pękają. Naprawa felg aluminiowych wykonywana jest przy użyciu specjalistycznego sprzętu i nie jest tania, ale mocno uszkodzona felga zwykle trafia do recyklingu.

Naprawa felg aluminiowych jest kosztowna i wykonywana przy użyciu specjalistycznego sprzętu.

Problem zwiększenia właściwości wytrzymałościowych został częściowo rozwiązany poprzez pogrubienie felgi i obręczy. W rezultacie koła aluminiowe są cięższe od kutych, ale lżejsze od stalowych. Mniejsza waga w porównaniu do felg stalowych poprawia prowadzenie pojazdu i zmniejsza zużycie paliwa. Jednocześnie felgi aluminiowe są lepiej wyważone i po prostu nie mają sobie równych pod względem różnorodności stylowych i atrakcyjnych wzorów.

Popularne modele felg aluminiowych

3. Felgi kute

Felgi kute produkowane są metodą kucia matrycowego na gorąco z dalszą obróbką mechaniczną. Proces ich produkcji jest bardzo złożony i przebiega w kilku etapach. W pierwszym etapie roztopiony stop metalu wlewa się do okrągłych, wąskich form, z których powstają długie okrągłe wlewki w postaci cylindrycznych słupków. Są one cięte na mniejsze kawałki i wysyłane do prasy, gdzie półwyroby są ściskane pod ogromnym ciśnieniem, aby zapobiec tworzeniu się mikroporów powietrznych w gotowym produkcie.

Stosując różne formy tłoczenia, półfabrykaty stopniowo przybierają kształt felgi. Jednak bez charakterystycznych promieni i dziur konstrukcja półfabrykatów pozostaje monolityczna. Przyszła felga jest podgrzewana w piecu do wysokich temperatur (około 500-600 °C) i gwałtownie schładzana, w ten sposób „kując” metal, stąd nazwa. W kolejnym etapie felga poddawana jest zabiegowi sztucznego starzenia, który pozwala na usunięcie naprężeń powstałych w procesie odkształcania. Starzenie odbywa się w specjalnym piecu przez długi okres czasu (od 12 godzin).

Kute półfabrykaty felg uzyskują ostateczny kształt na tokarkach i frezarkach.

Swój ostateczny kształt felgi kute uzyskują na tokarkach i frezarkach, gdzie za pomocą specjalnych wierteł i frezów powstaje projekt przyszłego produktu. W końcowym etapie gotowa felga jest szlifowana i polerowana na lustrzany połysk, nanosi się grawer i logo firmy oraz pokrywa się masą zabezpieczającą.

Pod względem wytrzymałościowym felgi kute są wyraźnie mocniejsze od wyrobów stalowych. Zapewnia to najwyższą sztywność konstrukcji i odporność na korozję. Dzięki doskonałej ciągliwości felgi kute nie zapadają się pod wpływem silnych uderzeń, ale odkształcają się w sposób podobny do felg stalowych, co gwarantuje dobrą konserwację.

Wagowo felgi kute są około 20-30% lżejsze od felg aluminiowych i 30-50% lżejsze od stalowych. Zmniejszenie wagi koła korzystnie wpływa na poprawę pracy zawieszenia pojazdu. Dzięki temu wzrasta poziom komfortu jazdy, osiągana jest dobra efektywność dynamiki i sterowności pojazdu. Jednak felgi kute są droższe niż inne analogi.

Felgi kute są najdroższe, dlatego najczęściej montuje się je na kołach samochodów premium lub samochodów sportowych.

Do takich felg często zaliczane są także tzw. kute produkty hybrydowe. Jednakże są one odlewane i produkowane przy użyciu innych procesów formowania przepływowego lub kucia hybrydowego. Są to lekkie felgi odlewane, które pod względem wytrzymałościowym zbliżają się jedynie do kutych. Są jednak wyraźnie tańsze w technologii produkcji, dlatego też są ciekawe w zakupie.

W kategoriach kół odlewanych i kutych często prezentowane są produkty z kołpakami. Znajdujące się w nich śruby mocujące zakryte są ozdobną osłoną pasującą do ogólnego designu felgi. Kołpak poprawia wygląd koła i zapobiega zatykaniu łbów śrub mocujących.

Popularne modele felg kutych

4. Jak odróżnić felgi kute od aluminiowych?

W tym samym rozmiarze koła kute różnią się od kół aluminiowych lżejszą konstrukcją. Na przykład konwencjonalna felga kuta o średnicy R15 powinna ważyć około 4-5 kg, natomiast aluminiowa w tym rozmiarze waży 7-8 kg. Wyjątkiem od tej reguły są felgi kute produkowane przy użyciu przestarzałych technologii — ich waga jest prawie taka sama jak kół aluminiowych.

Wizualne różnice pomiędzy felgami kutymi a aluminiowymi polegają na kształcie krawędzi felgi i charakterze zastosowania napisów technologicznych. Krawędź felg kutych jest zawsze gładka, a oznaczenia na nich są wtłoczone. W felgach aluminiowych krawędź może mieć nierówności, a napisy mogą być wypukłe. Wyroby kute są również oznaczone znakiem „forged”.

Dla przejrzystości charakterystykę porównawczą popularnych rodzajów felg samochodowych przedstawiono w tabeli podsumowującej:

Rodzaj Materiał Technologia wykonania Waga Wytrzymałość Łatwość konserwacji Design Cena
Felgi kute Stopy aluminium, miedzi, magnezu Kucie matrycowe na gorąco z obróbką mechaniczną Mała Wysoka Wysoka Na każdy gust Wysoka
Felgi aluminiowe Stop metalu
(na bazie aluminium)		 Odlewanie ciśnieniowe Przeciętna Przeciętna
(przy silnych uderzeniach felga ulega zniszczeniu)		 Niska
(wymagany specjalny sprzęt)		 Na każdy gust Przeciętna
Felgi stalowe Stal Prasowanie na gorąco Duża Zadowalająca
(dobra elastyczność)		 Wysoka Podstawowy wygląd Niska
Popularne modele felg hybrydowych (Flow Forming)

5. Modele skręcane

Zalety felg kutych i aluminiowych (odlewanych) z powodzeniem łączą się w odrębnej klasie modeli skręcanych. Zwykle składają się z kutej obręczy i odlewanej „płyty”, połączonych razem za pomocą tytanowych śrub o wysokiej wytrzymałości. Takie felgi mogą być wykonane w formie monolitycznej lub składanej, co implikuje możliwość podziału koła na części konstrukcyjne. Użytkownik ma prawo wymienić „płytę” na inną, zmieniając w ten sposób „wzór” felgi. Jeśli felga zostanie uszkodzona, można wymienić jedynie ją.

Felgi skręcane składają się z kilku części połączonych tytanowymi śrubami.

Felgi skręcane są najrzadsze. Wiele z nich wykonywanych jest na zamówienie i w większości przypadków służy jako element wizerunkowy w wyglądzie samochodu. Należy pamiętać, że przy projektowaniu felg skręcanych od „płyty” można oddzielić nie tylko felgę, ale także kołnierz środkowy, szprychy, poszczególne części obręczy, kółko ustalające itp.

Felgi skręcane nie są tanią przyjemnością. Ich wysoki koszt wynika z dużej wytrzymałości, zmienności konstrukcji i zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych, takich jak Beadlocks, które zabezpieczają obręcz opony, oraz Tirelocks, które zapobiegają demontażowi koła w przypadku przebicia lub utraty ciśnienia.

Do kategorii modeli skręcanych najczęściej zaliczane są felgi z rantem, wizualnie zwiększającą szerokość koła. Rant na feldze to wystająca krawędź na tyle szeroka, że można na niej postawić przedmiot. Takie felgi montuje się na kołach mocnych samochodów sportowych lub klasyków o wysokim momencie obrotowym, aby nadać samochodowi wyrafinowany wygląd.

Popularne modele felg skręcanych

6. Podsumowanie

Podsumowując należy powiedzieć, że najtańsze i najprostsze są felgi stalowe, różnorodnością wzorów zachwycą Cię modele aluminiowe, a do najwyższej klasy należą produkty kute. Najbardziej szykowną rzeczą są felgi skręcane, jednak są one najdroższe.

Kluczowe detale przy wyborze felg ze względu na średnicę, rozmiar otworu centralnego, szerokość i odsadzenie zostały szczegółowo opisane w artykule „Jak dobrać felgi do samochodu, aby na pewno pasowały?”.