Porównanie CJRB Pyrite J1925-GY vs Ganzo G6804-GY

Rodzaj blokady — przyrządu do mocowania ostrza głównego — stosowanego w nożu składanym (patrz "Budowa"). Teoretycznie taki przyrząd powinien zapewnić dodatkowe zabezpieczenie, zapobiegając nieautoryzowanemu zamknięciu (a czasami otwarciu) noża; jednak w praktyce wiele zależy od typu konkretnej blokady: różne typy mogą się znacznie różnić pod względem niezawodności, ponadto istnieją rozwiązania, które w ogóle nie przewidują sztywnego mocowania ostrza.

Wśród najpopularniejszych współcześnie blokad spotyka się — liner lock, frame lock, back lock, axis lock oraz button lock i — tri-ad lock, jednak oprócz nich istnieją inne odmiany, w tym double auto, compression lock, viroblock oraz slip-joint. Rozpatrzmy je wszystkie bardziej szczegółowo:

— Liner lock. Jedna z najprostszych, niedrogich i jednocześnie bardzo niezawodnych blokad. Elementem blokującym jest elastyczna płaska płytka (liner) ukryta wewnątrz rękojeści; gdy nóż jest otwarty, płytka ta przesuwa się na boki i podtrzymuje tył głowni, na której znajduje się specjalne wgłębienie na liner. Aby zwolnić blokadę i zamknąć nóż, należy przesunąć płytkę palcem na drugą stronę,...do pierwotnej pozycji.

— Frame lock. W rzeczywistości jest to modyfikacja wyżej opisanej blokady typu liner lock, w której rolę płytki blokującej pełni nie liner zamontowany wewnątrz rękojeści, lecz część samej rękojeści. Taka blokada jest uważana za bardziej niezawodną i ogólnie całkiem zasłużenie: część rękojeści, co podtrzymuje głownię, jest znacznie grubsza niż liner i ma mniejsze prawdopodobieństwo przesunięcia po otwarciu zamka. Do zalet blokady ramowej należy również dość ciekawy i stylowy wygląd: noże z takimi blokadami są w większości metalowe, bez nakładek na rękojeść; a modele z nakładkami różnią się zewnętrznie od noży z innymi typami zamków.

— Back lock. Blokada wykorzystująca płytkę blokującą, która wygląda jak sprężynowe jarzmo zainstalowane wzdłuż rękojeści noża, zdolne do obracania się wokół osi poprzecznej. Gdy nóż jest otwarty, ta płytka przednią krawędzią opiera się na haku z tyłu głowni, zapobiegając jego zamknięciu; a żeby zamknąć nóż, należy nacisnąć tylną część jarzma wystającego z rękojeści, zwalniając płytkę z haka. Siła docisku jest zwykle dość duża, co minimalizuje prawdopodobieństwo odłączenia zamka, nawet przy najmocniejszym chwycie. Ogólnie rzecz biorąc, takie zamki są dość niezawodne, jednak bardzo trudno jest zamknąć nóż z „backlockiem” jedną ręką, a w wielu modelach jest to w ogóle niemożliwe.

— Axis lock. Wynalazek firmy Benchmade: blokada sterowana specjalną ruchomą szpilką z przodu rękojeści. Podczas ruchu do przodu szpilka wchodzi w rowek z tyłu głowni, mocując ją, podczas cofania - blokada zwalnia się, a nóż można zamknąć. Szpilka jest często wykonywana sprężynową, a ostrze, w przeciwieństwie do wielu prostszych rozwiązań, mocowane jest nie tylko w pozycji otwartej, lecz również w pozycji zamkniętej. Dzięki temu Axis Lock uważany jest za jeden z najbardziej niezawodnych współczesnych zamków. Z drugiej strony, taki mechanizm jest wrażliwy na zabrudzenia i wymaga pewnej pielęgnacji (choć nie trudnej) do niezawodnej pracy.

— Button lock. Kolejna blokada oparta na zastosowaniu szpilki. Jednak w tym przypadku szpilka nie porusza się w rowku podłużnym, lecz jest kontrolowana przez naciśnięcie przycisku: tym naciśnięciem blokada zostaje zwolniona, umożliwiając otwarcie lub zamknięcie ostrza (najczęściej jest ono unieruchomiane w obu pozycjach - zarówno w otwartej, jak i zamkniętej). Zwracamy również uwagę, że wiele noży z blokadą „przyciskową” ma automatyczny mechanizm otwierania - ostrze sprężynowe, które otwiera się do pozycji roboczej bez wysiłku ze strony użytkownika.

— Virobloc. Blokada opracowana przez firmę Opinel, będący znakiem rozpoznawczym tej marki noży. Kluczowym elementem zamka jest obrotowy pierścień z podłużnym otworem montowany w przedniej części rękojeści, w miejscu styku z ostrzem. Aby otworzyć lub zamknąć nóż (a jest on mocowany zarówno w pozycji zamkniętej, jak i otwartej), należy obrócić pierścień tak, aby otwór znajdował się naprzeciwko głowni - wtedy głownia będzie mogła przejść przez pierścień do właściwej pozycji. Jeśli otwór nie znajduje się naprzeciwko głowni, ostatnia, przy próbie otwarcia lub zamknięcia, przylega do pierścienia i nie może się ruszyć dalej.

- Slip-joint. Rodzaj blokad nożowych, które nie przewidują sztywnego mocowania ostrza. W pozycji otwartej, głownia w takim nożu mocowana jest za pomocą tzw. przekładki - elastycznego elementu, który w pewnym stopniu przypomina jarzmo back lock, lecz nie wchodzi w interakcję z ostrzem (a także pełni rolę zamykacza dla niecałkowicie otwartego ostrza). Aby zamknąć taki nóż, wystarczy przyłożyć trochę wysiłku do kolby. Slip-joint jest stosowane głównie w małych szwajcarskich nożach (patrz „Rodzaj”), nieprzeznaczonych do dużych ilości pracy.

— Сompression lock. Modyfikacja opisanego wyżej Liner Lock, opracowana przez Spyderco i stosowana w niektórych modelach Spyderco. Jedną z kluczowych różnic w stosunku do oryginału jest to, że płytka blokująca nie znajduje się na dole, lecz na górze rękojeści. Dzięki temu, a także dzięki pewnym specyficznym rozwiązaniom konstrukcyjnym w samym mechanizmie, zamek kompresyjny okazuje się znacznie bardziej niezawodny niż oryginalny "liner”, jednak taki zamek też nie jest tani.

— Levitator lock. Autorska modyfikacja Frame Lock (patrz wyżej), opracowana przez Benchmade. Podobnie jak oryginalny „zamek ramkowy”, stosowana jest w nożach bez nakładek. Cechą charakterystyczną „lewitatorów” jest specyficzny wzór z szczelin w środkowej części rękojeści – wzór ten tworzy sprężystą płytkę. Do tej płytki przymocowana jest od wewnątrz szpilka, która wchodząc w otwór z tyłu głowni, unieruchamia ją (zwykle zarówno w pozycji zamkniętej, jak i otwartej). Zamek otwiera się poprzez naciśnięcie charakterystycznej części wzoru, która pełni rolę przycisku.

— Arc lock. Autorska konstrukcja firmy SOG Specialty Knives, stosowana w jej nożach; z technicznego punktu widzenia jest to nieco zmodyfikowana wersja opisanego powyżej axis lock. Elementem sterującym jest również szpilka; a kluczowa różnica w stosunku do zwykłej „osi” polega na tym, że szpilka jest połączona ze specjalnym jarzmem i porusza się nie po linii prostej, lecz po łuku. Daje to dodatkową niezawodność, jednak takie wady oryginału jak wysoki koszt i wrażliwość na zabrudzenia są również charakterystyczne dla takiego zamka.

— Double auto. System Double auto jest nie tyle rodzajem zamka, ile rodzajem mechanizmu otwierającego, spotykanego w nożach wysuwanych od przodu (patrz „Konstrukcja”). Taki mechanizm jest kontrolowany przez przełącznik przesuwny, który może poruszać się w dwóch kierunkach - rozkładanie (do przodu) i składanie (do tyłu). Cały system działa w ten sposób: gdy przełącznik zostanie przesunięty do przodu lub do tyłu, jedna ze sprężyn napina się, a po osiągnięciu skrajnego punktu, ostrze zostaje zwolnione i porusza się w odpowiednim kierunku pod działaniem napiętej sprężyny. Generalnie jest to bardzo wygodny i praktyczny rodzaj zamka, dlatego jest on bardzo popularny wśród noży wysuwanych od przodu.

— Safe lock. Pełna nazwa to Ram Safe Lock. Opracowana przez firmę Cold Steel, będąca specyficzną odmianą back lock (patrz wyżej): również wykorzystuje jarzmo do sztywnego mocowania głowni, tylko w tym przypadku jarzmo nie kołysze się, lecz porusza się w przód i w tył. Głownia jest zamocowana w pozycji otwartej i zamkniętej; aby otworzyć zamek, należy pociągnąć jarzmo za tył, wystający z rękojeści. Podobna konstrukcja jest wysoce niezawodna i trwała; jej główną wadą jest brak możliwości rozłożenia i złożenia noża jedną ręką.

— Сogwheel lock. "Zamek z kołem zębatym", zwany również ratchet lock - kształt koła zębatego w takich nożach ma tylna część głowni, a zablokowanie następuje dzięki płytce z wycięciem na jeden z zębów koła zębatego. Aby otworzyć zamek, należy podnieść płytkę; w tym celu w konstrukcji może być przewidziany charakterystyczny pierścień. Ciekawą (choć mało przydatną w praktyce) cechą tych zamków jest możliwość mocowania ostrza nie tylko w pozycji otwartej i zamkniętej, lecz również w kilku pozycjach pośrednich. Jednocześnie niezawodność takiego mechanizmu jest stosunkowo niska, przez co są one rzadko stosowane – występują w szczególności w modelach kopiujących niektóre rodzaje tradycyjnych noży (takich jak np. hiszpańska navaja).

— Slide lock. Stosunkowo rzadki typ zamka, spotykany w niektórych modelach noży szwajcarskich — zwykle niewielkich, lecz zaawansowanych i wielofunkcyjnych, w których dodatkowy mechanizm nie wpływa szczególnie na rozmiar. Taki zamek jest sterowany suwakiem z boku rękojeści: głownia unieruchamia się w pozycji otwartej, w celu złożenia należy odciągnąć suwak do tyłu, tym samym wyłączając blokadę. Suwak jest obciążony sprężyną, co nie pozwala mu samoczynnie przesunąć się z powrotem (na przykład pod własnym ciężarem); dodatkowo sprężyna pełni również rolę zamykacza dla ostrza, które nie jest w pełni otwarte. Niezawodność „zamków ślizgowych” nie jest szczególnie wysoka, lecz nie jest to zbyt ważne ze względu na specyfikę ich stosowania.

— Tri-ad lock. Wynalazek firmy Cold Steel będący wariacją mechanizmu Back Lock. Zastosowano w nim również płytkę blokującą, tyle że zamocowana jest ona w środku za pomocą sztyftu (owalnego, a nie okrągłego). Z przodu płytki znajduje się kolejny sztyft osiowy — łącznie te modyfikacje znacznie poprawiły niezawodność mechanizmu blokującego. Dzięki takim poprawkom ostrza noży z blokadą Tri-ad pozbawione są jakichkolwiek luzów.

Obecność matowego pokrycia na ostrzu noża. Najpopularniejszym kolorem takich ostrzy jest czarny, lecz są też inne warianty, w tym nawet biały. Głównym przeznaczeniem matowego pokrycia jest zapobieganie odblaskom od ostrza, które mogą zdradzić posiadacza noża lub spowodować niedogodności podczas pracy. Jest to szczególnie ważne podczas polowań i innych podobnych czynności, dlatego funkcja ta jest często spotykana w modelach myśliwskich i wędkarskich (patrz „Rodzaj”), a także w „nożach survivalowych”. To jeszcze nie wszystko. Przykładowo matowe pokrycie stosuje się również w narzędziach wielofunkcyjnych, chodzi przede wszystkim o wygodzie podczas pracy. W niektórych nożach takie ostrza pełnią raczej rolę estetyczną, nadając wyrobowi stylowy wygląd lub podobieństwo do modelu wojskowego.

Gatunek stali, z której wykonane jest główne ostrze noża. Znając tę nazwę, można znaleźć szczegółowe dane na temat użytej stali i ocenić, jak wysokiej jakości jest nóż, czy nadaje się do zamierzonego zastosowania i czy jest wart swojej ceny. Niektóre z najpopularniejszych obecnie gatunków to:

-440A, 440B, 440C. Kategoria "powyżej średniej". Stosunkowo niedrogie odmiany o doskonałym stosunku jakości do ceny. Zawartość węgla wynosi odpowiednio 0,75%, 0,9% i 1,2%; Stal 440C uważana jest za najbardziej zaawansowaną, lecz wszystkie odmiany są odporne na korozję, dobrze zachowują ostrość, a jednocześnie są dość łatwe do ostrzenia.

- AUS-8. Japoński odpowiednik linii „440.” - a dokładniej stal 440B (analogi 440 A i 440C są oznaczane jako AUS-6 i AUS-10). Różni się obecnością wanadu w składzie, co ma pozytywny wpływ na odporność na zużycie.

- 8Cr13MoV, 8Cr14MoV, 5Cr15MoV itp. Chińskie gatunki stali z dodatkiem chromu, molibdenu i wanadu. Najbardziej popularna i zaawansowana odmiana jest zasłużenie uważana za „osiem-chrom-trzynaście”. Ma podobne właściwości do AUS-8, lecz cechuje się wyższą zawartością węgla; taka stal jest stosunkowo niedroga, lecz ma bardzo dobre właściwości użytkowe, dzięki czemu występuje zarówno w stosunkowo niedrogich nożach, jak i modelach klasy premium.

- 420. Materiał kategorii budżetowej, który jednak wyróżnia się doskonałą odpornością na korozję. Taka stal szybko się zużywa, lecz też bardzo łatwo się ostrzy; d...oskonale nadaje się do tanich noży, przeznaczonych do codziennego użytku.

-420HC. Nieco bardziej zaawansowana wersja opisanej powyżej stali 420, cechująca się wyższą zawartością węgla. Dzięki temu wersja 420HC jest zauważalnie twardsza i dłużej zachowuje ostrość; pod względem odporności na korozję prawie nie jest gorsza od oryginału, lecz kosztuje nieco więcej. Jest również uważana za doskonały wariant dla niedrogich noży produkowanych na szeroką skalę.

- D2. Kategoria „znacznie powyżej średniej”. Cechą charakterystyczną tej stali jest wysoka zawartość chromu, dzięki czemu pod względem odporności na korozję zbliża się ona do pełnowartościowej stali nierdzewnej (choć wciąż jej ustępuje). Ponadto wersja D2 jest zauważalnie twardsza niż większość materiałów z tejże półki cenowej, przez co dość trudno ją ostrzyć, za to długo zachowuje ona właściwości użytkowe.

- CPM. Rodzina stali firmy Crucible, obejmująca gatunki klasy "premium" i "super-premium". Są one produkowane przy użyciu markowej technologii „Crucible Particle Metallurgy”, która według producenta zapewnia wyższą jakość niż tradycyjne metody produkcji; jednak podobne materiały kosztują więcej. Konkretne cechy różnych marek oczywiście nieco się różnią, lecz wszystkie charakteryzują się dobrą twardością i odpornością na korozję. Warto jednak wziąć pod uwagę, że niektóre rodzaje CPM (zwłaszcza te najdroższe) mogą być bardzo trudne w ostrzeniu; z drugiej strony ostrość zachowuje się znacznie dłużej niż w tańszych materiałach.

- 65X13. Być może najpopularniejszy gatunek stali produkcji rosyjskiej. Cechuje się wysoką zawartością chromu, co przyczynia się do wysokiej odporności na korozję, a jednocześnie dość łatwo go ostrzyć, lecz nie wyróżnia się twardością. Jest niedrogi i jest używany głównie w produkcji niedrogich noży na szeroką skalę.

Twardość materiału użytego do wykonania ostrza noża. Parametr ten jest jednym z kluczowych cech ostrza. Z jednej strony, wysoka twardość oznacza, że krawędź tnąca nie będzie odkształcać się, gnieść ani przedwcześnie tępić, a samo ostrze nie będzie się uginało pod obciążeniami bocznymi; z drugiej strony twardy materiał jest trudny do ostrzenia i często jest dość delikatny.

W przypadku ostrzy noży stosuje się test twardości Rockwella i odpowiednią skalę (HRC). Większość noży stalowych dobrej jakości ma twardość rzędu 52 - 58 HRC - ten zakres jest uważany za optymalny stosunek wydajności. W przypadku innych materiałów liczby te mogą być znacznie niższe bez zauważalnego pogorszenia niezawodności; zobacz "Materiał ostrza", aby uzyskać szczegółowe informacje. Twardość powyżej 60 HRC jest niezwykle rzadka - występuje głównie w stalach klasy premium i wyższych gatunkach. W takich stalach kruchość charakterystyczna dla twardych materiałów jest eliminowana poprzez zastosowanie różnych wysokiej jakości dodatków, a trudność w ostrzeniu jest kompensowana żywotnością ostrza.

Warto pamiętać, że twardość nie jest jedyną cechą decydującą o jakości ostrza: wiele zależy od składu stopu, technologii wykonania itp. Jest to jednak dość wyraźny wskaźnik charakteryzujący cechy szczególne konkretnego materiału; dotyczy to zwłaszcza stali.

Całkowita długość ostrza noża. Parametr ten jest jednym z najważniejszych, wiąże się z nim kilka praktycznych cech szczególnych.

Po pierwsze, długość ostrza jest bezpośrednio określana na podstawie przeznaczenia wyrobu, a nawet w ramach tego samego rodzaju (patrz wyżej) mogą występować różne warianty. Na przykład, noże myśliwskie do skórowania są zwykle dość krótkie, do 10 cm - w przeciwieństwie do wariantów ogólnego przeznaczenia. Dlatego warto wybierać model bazując na tym parametrze, biorąc pod uwagę pracę, do której planuje się użyć noża.

Po drugie, wymiary ostrza określają ogólne wymiary samego noża. Jest to szczególnie ważne w przypadku modeli turystycznych (patrz „Rodzaj”): chociaż nóż jest zwykle noszony w stanie złożonym, w charakterystyce standardowo wskazuje się jego rozmiar w stanie rozłożonym. A na podstawie długości ostrza można dość wyraźnie oszacować długość złożonego noża: zwykle jest ona 1,5 - 1,7 razy dłuższa niż samo ostrze, w żadnym wypadku nóż nie może być krótszy niż jego własne ostrze.

Po trzecie, długość ostrza może być (i jest w wielu krajach WNP) jednym z kryteriów oceny, czy nóż jest bronią białą. Zazwyczaj w dokumentacji jest wskazywana pewna minimalna wartość długości: krótsze ostrza nie należą do kategorii broni białej, niezależnie od ich konstrukcji, a dla dłuższych ostrzy obowiązują określone kryteria oceny (twardość materiału, kształt końcówki, grubość ostrza itp.).

Jednocześnie należy mieć na uwadze,...że długość ostrza można mierzyć na różne sposoby: od czubka do początku rękojeści, od czubka do kołka służącego do otwierania itp. W praktycznym zastosowaniu nie odgrywa to decydującej roli, może jednak stwarzać problemy natury prawnej: np. metody ekspertyz państwowych mogą nie uwzględniać kołka. Jeśli więc masz co do tego wątpliwości, najlepiej kupić nóż, który posiada oficjalny certyfikat, że dany model nie jest bronią białą.

Grubość ostrza noża w najgrubszym miejscu (zwykle na kolbie). Za pomocą tego parametru można do pewnego stopnia oszacować wytrzymałość ostrza na obciążenia poprzeczne: duża grubość daje odpowiedni margines wytrzymałości. Jednocześnie należy pamiętać. że „żywotność” noża jako całości zależy od wielu innych cech jego konstrukcji, a porównywać można tylko grubość ostrzy wykonanych z materiałów o podobnych właściwościach. Lecz to, na co wskaźnik ten bezpośrednio wpływa, to waga wyrobu.

Również grubość ostrza może wiązać się z kwestiami prawnymi, które określają przynależność noża do broni białej oraz odpowiednimi zasadami kupowania, przenoszenia i przechowywania. Odpowiednie przepisy mogą na przykład określać, że ostrza o grubości większej niż określona wartość nie mogą być zaklasyfikowane jako broń biała, niezależnie od innych cech.

Całkowita waga noża. Należy oceniać wskaźnik ten w zależności od rodzaju (patrz wyżej) i przeznaczenia: np. dla kompaktowego modelu turystycznego zazwyczaj zaletą jest niewielka waga, wśród myśliwych i wędkarzy wszystko zależy od specjalizacji, a maczety z definicji, powinny być ciężkie - w przeciwnym razie cięcie takim ostrzem będzie po prostu niewygodne.