Teleskopy: specyfikacje, typy, rodzaje

Konstrukcja charakteryzuje ogólną zasadę układu optycznego teleskopu.

- Soczewki (refraktory). Jak sama nazwa wskazuje, za obrazowanie w tych teleskopach odpowiada system obiektywów. Ich główne zalety to prostota konstrukcji i użytkowania, a także bezpretensjonalność na wstrząsy, wstrząsy i niekorzystne warunki pogodowe (co ułatwia użytkowanie na zewnątrz, w tym w zimnych porach roku). Z drugiej strony ten schemat działania wymaga użycia długich rurek, co odpowiednio wpływa na wymiary konstrukcji, a średnica obiektywów (patrz niżej) w refraktorach jest na ogół zauważalnie mniejsza niż w reflektorach. Ponadto obiektywy są podatne na różne zniekształcenia – w szczególności aberrację chromatyczną, która prowadzi do pojawiania się kolorowych halo i obniża jakość obrazu. Jednak we współczesnych teleskopach często stosuje się różne sztuczki projektowe, aby zneutralizować te zniekształcenia. Refraktory doskonale nadają się do obserwacji stosunkowo bliskich obiektów, takich jak księżyc czy planety, a także do obserwacji przeglądowych przy stosunkowo małych powiększeniach. Ponadto ta opcja jest uważana za optymalną dla początkujących astronomów, m.in. dzieci.

- Lustro (odbłyśniki). W teleskopach tej konstrukcji rolę obiektywu pełni zwierciadło wklęsłe, które zapewnia główne powiększenie obrazu. Najprostszy i najpopularniejszy schem...at refleksyjny - teleskop Newtona - polega na połączeniu wklęsłego zwierciadła głównego z dodatkowym płaskim, które odbija obraz w okularze. Istnieją inne odmiany reflektorów, ale są one zauważalnie bardziej skomplikowane i droższe, a zatem nie są szeroko stosowane w astronomii amatorskiej. W każdym razie teleskopy tego typu, będąc prostsze, tańsze i bardziej kompaktowe niż refraktory, mają większe obiektywy i są mniej podatne na zniekształcenia, co umożliwia uzyskanie wysokiej jakości obrazu dość odległych obiektów. Ich główną wadą jest delikatność i trudność w obsłudze. W związku z tym lustra są wrażliwe na uderzenia i wstrząsy, optykę należy co jakiś czas regulować, a przed rozpoczęciem obserwacji należy poczekać na równowagę temperaturową - w przeciwnym razie różnica temperatur powietrza w tubie i na zewnątrz doprowadzi do utrata wyrazistości obrazu (ten sam efekt „zamglenia”, który można zaobserwować nad rozgrzanym asfaltem w letni dzień). Zwróć też uwagę, że większość reflektorów wytwarza zniekształcenia na krawędziach obrazu (tzw. „koma”), co zawęża rzeczywiste pole widzenia i utrudnia ich wykorzystanie w astrofotografii. Jednak w wielu modelach ta wada jest korygowana, w innych możliwe jest zastosowanie obiektywów korekcyjnych i innych podobnych akcesoriów, dzięki czemu reflektory są nadal najpopularniejszą opcją wśród astrofotografów.

- Soczewka lustrzana. Takie teleskopy są w rzeczywistości modelami lustrzanymi (patrz wyżej), zaprojektowanymi według określonych schematów i uzupełnionymi soczewkami korekcyjnymi w celu wyeliminowania różnych zniekształceń. Dzięki temu możliwa jest dalsza poprawa jakości „obrazu” w porównaniu z klasycznymi refraktorami, przy zachowaniu ich głównych zalet - przede wszystkim zwartości i stosunkowo niskiego kosztu. Wśród modeli obiektywów lustrzanych można znaleźć również kilka różnych systemów. Tak więc systemy Schmidta-Cassegraina są kompaktowe, niedrogie i nie tak wrażliwe na drobne wstrząsy jak klasyczne odbłyśniki newtonowskie; a systemy Maksutowa (Maksutow-Cassegrain dla bliskich obiektów i Maksutowa-Newtona dla zdalnych) są nieco droższe, ale uważane są za bardziej zaawansowane.

Typ standardowego mocowania przewidzianego w konstrukcji teleskopu. Montaż to zespół mechaniczny, który kieruje optykę do określonego punktu na niebie i zapewnia stabilność teleskopu po wycelowaniu. Takie systemy mogą należeć do jednego z następujących typów:

- Azimuthal. Najprostsza odmiana, podobna do systemów stosowanych w statywach fotograficznych i wideo. Pełna nazwa takiego montażu to alt azymut, ponieważ zapewnia prowadzenie wzdłuż dwóch oddzielnych osi - wysokości i azymutu. Systemy tego typu są proste, zwarte i niedrogie, całkiem nadają się do stosunkowo prostych obserwacji, ale mniej nadają się do astrofotografii niż równikowe. To drugie wynika z faktu, że każdy obiekt astronomiczny podczas fotografowania musi być „prowadzony” po niebie: astrofotografia wymaga długich naświetleń, a ruch ciał niebieskich niewidoczny dla ludzkiego oka prowadzi do ich „rozmazania” w kadrze podczas fotografowania obiektyw stałoogniskowy. A trajektorie takich obiektów są takie, że aby je śledzić, montaż azymutalny musi obracać teleskop wzdłuż dwóch osi jednocześnie z nierówną i nierównomierną prędkością, a nawet zapewniać korektę obrotu obiektu w kadrze. Wszystko to wymaga zastosowania złożonych systemów sterowania (patrz „Automatyczne prowadzenie”). Inną wadą tego typu montażu jest trudność obserwacji w zenicie: gdy obiekt przechodzi przez zenit, teleskop trzeba bardzo szybko obrócić w azymucie, a wiele konstrukcji w ogóle nie pozwala na monta...ż rury ściśle w pionie.

- Dobson. System Dobsona składa się z jednego lub dwóch wsporników pionowych zamontowanych na obrotowej podstawie; mocowanie teleskopu do tych wsporników odpowiada za pionowy ruch tubusu, a obrót podstawy odpowiada za ruch poziomy. Takie konstrukcje są zwarte, niezwykle proste, niedrogie i wygodne dla obserwatorów amatorów; są uważane za najlepszą opcję dla teleskopów zwierciadlanych, ale w refraktorach (patrz „Konstrukcja”) z wielu powodów nie są w ogóle używane.

- Równikowe. Mocowania równikowe, podobnie jak mocowania azymutalne, obracają teleskop w dwóch osiach. Jednak teleskop w takim układzie jest ustawiony w taki sposób, że oś jego "poziomego" (umownie) obrotu jest równoległa do osi obrotu Ziemi, a oś "pionowa" jest prostopadła do osi Ziemi. To znacznie upraszcza śledzenie obiektów astronomicznych poruszających się po niebie w wyniku obrotu Ziemi. Aby stale utrzymywać „cel” w obiektywie, wystarczy obracać teleskopem wokół jednej z osi ze stałą prędkością - nie wymaga to skomplikowanej elektroniki, wystarczy dość proste urządzenie, jak silnik elektryczny ze skrzynią biegów. Z drugiej strony mocowania równikowe są znacznie bardziej skomplikowane konstrukcyjnie i droższe niż mocowania azymutalne, a ponadto wymagają dostosowania do szerokości geograficznej miejsca obserwacji.

Średnica obiektywu teleskopu; parametr ten jest również nazywany „aperturą”. W modelach ogniotrwałych (patrz „Konstrukcja”) odpowiada średnicy soczewki wejściowej, w modelach z zwierciadłem (patrz tamże) - średnicy zwierciadła głównego. W każdym razie im większa apertura, tym więcej światła wpada do obiektywu, tym wyższa (przy ceteris paribus) apertura i powiększenie teleskopu (patrz poniżej) i tym lepiej nadaje się on do pracy z małymi, ciemnymi lub odległymi obiektami astronomicznymi (przede wszystkim ich fotografowanie). Z drugiej strony przy takiej samej konstrukcji, większy obiektyw jest droższy. Dlatego przy wyborze w oparciu o parametr ten należy brać pod uwagę rzeczywiste potrzeby i cechy zastosowania. Na przykład, jeśli nie planujesz obserwować i fotografować odległych obiektów („głębokie niebo”), nie ma potrzeby gnać za wysokim współczynnikiem apertury. Pamiętaj też, że rzeczywista jakość obrazu zależy od wielu innych czynników.

Projektowanie i produkcja dużych soczewek jest złożona i kosztowna, natomiast zwierciadła mogą być dość duże bez znacznego zwiększenia kosztów. Dlatego teleskopy refraktorowe klasy konsumenckiej praktycznie nie są wyposażone w obiektywy o średnicy większej niż 150 mm, lecz wśród urządzeń typu refleksyjnego wskaźniki 100-150 mm odpowiadają średniemu poziomowi, w najbardziej zaawansowanych modelach wskaźnik ten może przekroczyć 400 mm.

Ogniskowa obiektywu teleskopu.

Ogniskowa to odległość od środka optycznego obiektywu do płaszczyzny, na którą rzutowany jest obraz (ekran, film, matryca), przy której obiektyw teleskopu wytworzy najczystszy obraz. Im dłuższa ogniskowa, tym większe powiększenie może zapewnić teleskop; należy jednak pamiętać, że powiększenie jest również związane z ogniskową używanego okularu i średnicą obiektywu (więcej na ten temat poniżej). Ale to, na co parametr ten bezpośrednio wpływa, to wymiary urządzenia, a dokładniej długość rurki. W przypadku refraktorów i większości reflektorów (patrz „Konstrukcja”) długość teleskopu w przybliżeniu odpowiada jego ogniskowej, ale w modelach z lustrzanym obiektywem może być 3-4 razy krótsza od ogniskowej.

Zauważ też, że ogniskowa jest uwzględniana w niektórych wzorach charakteryzujących jakość teleskopu. Na przykład uważa się, że dla dobrej widoczności przez najprostszy rodzaj teleskopu ogniotrwałego - tzw. achromat - konieczne jest, aby jego ogniskowa była nie mniejsza niż D^2/10 (kwadrat średnicy obiektywu podzielony przez 10), a lepiej - nie mniej niż D^2/9.

Największe użyteczne powiększenie, jakie może zapewnić teleskop.

Rzeczywiste powiększenie teleskopu zależy od ogniskowych obiektywu (patrz wyżej) i okularu. Dzieląc pierwsze przez drugie otrzymujemy powiększenie: np. system z obiektywem 1000 mm i okularem 5 mm da 1000/5 = 200x (w przypadku braku innych elementów wpływających na powiększenie, takich jak Barlow obiektyw - patrz poniżej). Dzięki temu, instalując w teleskopie różne okulary, można zmieniać stopień jego powiększenia. Jednak zwiększanie powiększenia poza pewną granicę po prostu nie ma sensu: choć pozorne rozmiary obiektów wzrosną, to ich szczegółowość nie ulegnie poprawie, a zamiast małego i wyraźnego obrazu obserwator zobaczy duży, ale rozmazany. Maksymalne użyteczne powiększenie to dokładnie granica, powyżej której teleskop po prostu nie może zapewnić normalnej jakości obrazu. Uważa się, że zgodnie z prawami optyki wskaźnik ten nie może być większy niż średnica obiektywu w milimetrach pomnożona przez dwa: na przykład dla modelu z soczewką wejściową 120 mm maksymalne użyteczne powiększenie będzie 120x2 = 240x.

Zwróć uwagę, że praca na tym stopniu powiększenia nie oznacza maksymalnej jakości i wyrazistości obrazu, ale w niektórych przypadkach może być bardzo wygodna; więcej szczegółów patrz „Maks. powiększenie rozdzielczości "

Najwyższe powiększenie rozdzielcze, jakie może zapewnić teleskop. W rzeczywistości jest to powiększenie, przy którym teleskop zapewnia maksymalną szczegółowość obrazu i pozwala zobaczyć wszystkie detale, które w zasadzie można w nim zobaczyć. Przy zmniejszeniu powiększenia poniżej tej wartości zmniejszają się rozmiary widocznych detali, co pogarsza ich widoczność, przy powiększeniu zauważalne stają się zjawiska dyfrakcyjne, przez co detale zaczynają się zamazywać.

Maksymalne powiększenie rozdzielcze jest mniejsze od maksymalnego użytecznego (patrz wyżej) - wynosi około 1,4 ... 1,5 średnicy obiektywu w milimetrach (różne wzory dają różne wartości, nie da się jednoznacznie określić tej wartości, ponieważ wiele zależy od subiektywnych odczuć obserwatora i cechach jego wzroku). Warto jednak popracować z takim powiększeniem, jeśli chcesz zobaczyć maksymalną liczbę szczegółów - na przykład nierówności na powierzchni Księżyca lub podwójne gwiazdy. Stosowanie większego powiększenia (w zakresie maksymalnego użytecznego) ma sens tylko do oglądania jasnych, kontrastowych obiektów, a także w przypadku problemów ze wzrokiem obserwatora.

Najmniejsze powiększenie jakie zapewnia teleskop. Podobnie jak w przypadku maksymalnego przyrostu użytecznego (patrz wyżej), w tym przypadku nie mówimy o absolutnie możliwym minimum, ale o granicy, powyżej której nie ma to sensu z praktycznego punktu widzenia. W tym przypadku ograniczenie to związane jest z wielkością źrenicy wyjściowej teleskopu – z grubsza mówiąc, plamki światła rzucanej przez okular na oko obserwatora. Im mniejsze powiększenie, tym większa źrenica wyjściowa; jeśli staje się większa niż źrenica oka obserwatora, to część światła nie dostaje się do oka, a sprawność układu optycznego spada. Minimalne powiększenie to powiększenie, przy którym średnica źrenicy wyjściowej teleskopu jest równa wielkości źrenicy oka ludzkiego w nocy (7–8 mm); parametr ten jest również nazywany „równym powiększeniem źrenicy”. Nieuzasadnione jest stosowanie lunety z okularami zapewniającymi mniejsze wartości powiększenia.

Z reguły do określenia równego powiększenia źrenicy stosuje się wzór D/7, gdzie D jest średnicą obiektywu w milimetrach (patrz wyżej): na przykład dla modelu z aperturą 140 mm minimalne powiększenie będzie wynosić 140/7 = 20x. Jednak ta formuła jest ważna tylko do użytku w nocy; podczas obserwacji w ciągu dnia, gdy źrenica w oku zmniejsza się, rzeczywiste wartości minimalnego wzrostu będą większe - rzędu D / 2.

Stosunek apertury teleskopu charakteryzuje całkowitą ilość światła „przechwyconego” przez system i przekazanego do oka obserwatora. Pod względem liczb wartość przysłony to stosunek średnicy obiektywu do ogniskowej (patrz wyżej): na przykład w przypadku systemu z przysłoną 100 mm i ogniskową 1000 mm wartość przysłony będzie wynosił 100/1000 = 1/10. Wskaźnik ten jest również nazywany „aperturą względną”.

Przy wyborze według przesłony należy przede wszystkim wziąć pod uwagę cele, do których planowana jest luneta. Duża apertura względna jest bardzo wygodna w astrofotografii, ponieważ przepuszcza dużą ilość światła i umożliwia pracę przy dłuższych czasach otwarcia migawki. Ale do obserwacji wizualnych nie jest wymagany wysoki współczynnik apertury - wręcz przeciwnie, teleskopy o dłuższym ognisku (a tym samym o mniejszej aperturze) charakteryzują się niższym poziomem aberracji i umożliwiają stosowanie wygodniejszych okularów do obserwacji. Zwracamy również uwagę, że duża apertura wymaga zastosowania dużych obiektywów, co odpowiednio wpływa na wielkość, wagę i cenę teleskopu.

Przepuszczalność teleskopu to wielkość najsłabszych gwiazd, które można przez niego zobaczyć w idealnych warunkach obserwacji (w zenicie, w czystym powietrzu). Wskaźnik ten opisuje zdolność teleskopu do widzenia małych i słabo świecących obiektów astronomicznych.

Oceniając możliwości teleskopu dla tego wskaźnika, należy pamiętać, że im jaśniejszy obiekt, tym mniejsza jego jasność: na przykład dla Syriusza, najjaśniejszej gwiazdy na nocnym niebie, wskaźnik ten wynosi -1, a dla wielu ciemniejsza Gwiazda Polarna - około 2. Największa jasność widoczna gołym okiem to około 6,5.

Zatem im większa liczba w tej charakterystyce, tym lepiej teleskop nadaje się do pracy ze słabymi obiektami. Najskromniejsze nowoczesne modele są w stanie zobaczyć gwiazdy tak małe jak 10, a najbardziej zaawansowane systemy konsumenckie są w stanie widzieć ponad 15 – prawie 4000 razy słabsze niż minimum dla gołego oka.

Zauważ, że rzeczywista przepuszczalność jest bezpośrednio związana ze współczynnikiem powiększenia. Uważa się, że teleskopy osiągają maksimum dla tego wskaźnika, gdy używa się okularów zapewniających powiększenie rzędu 0,7D (gdzie D to średnica obiektywu w milimetrach).

Rozdzielczość teleskopu wyznaczona według kryterium Dawesa. Wskaźnik ten jest również nazywany „limitem Dawesa”. (Istnieje też czytanie Davesa, ale nie jest poprawne).

Rozdzielczość w tym przypadku jest wskaźnikiem charakteryzującym zdolność teleskopu do rozróżniania poszczególnych źródeł światła znajdujących się w bliskiej odległości, innymi słowy zdolność widzenia ich dokładnie jako oddzielnych obiektów. Wskaźnik ten jest mierzony w sekundach łukowych (1 '' to 1/3600 stopnia). W odległościach mniejszych niż rozdzielczość źródła te (na przykład gwiazdy podwójne) połączą się w solidny punkt. Tak więc im niższe liczby w tym punkcie, im wyższa rozdzielczość, tym lepiej teleskop nadaje się do oglądania blisko położonych obiektów. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku nie mówimy o możliwości widzenia zupełnie odrębnych obiektów od siebie, a jedynie o możliwości identyfikacji dwóch źródeł światła w wydłużonej plamce świetlnej, scalonej (dla obserwatora) w jedno. Aby obserwator mógł zobaczyć dwa oddzielne źródła, odległość między nimi musi być w przybliżeniu dwukrotnie większa od deklarowanej rozdzielczości.

Zgodnie z kryterium Dawesa rozdzielczość zależy bezpośrednio od średnicy obiektywu teleskopu (patrz wyżej): im większa apertura, tym mniejszy może być kąt między oddzielnie widocznymi obiektami i wyższa rozdzielczość. Ogólnie rzecz biorąc, wskaźnik ten jest podobny do kryterium Rayleigha (patrz „Rozdzielczość (Rayleigh)”), ale został wyprowadzon...y eksperymentalnie, a nie teoretycznie. Dlatego z jednej strony limit Dawesa dokładniej opisuje praktyczne możliwości teleskopu, z drugiej strony zgodność z tymi możliwościami w dużej mierze zależy od subiektywnych cech obserwatora. Mówiąc najprościej, osoba bez doświadczenia w obserwowaniu podwójnych obiektów lub mająca problemy ze wzrokiem może po prostu nie „rozpoznawać” dwóch źródeł światła w wydłużonym miejscu, jeśli znajdują się one w odległości porównywalnej z limitem Dawesa. Więcej informacji na temat różnicy między kryteriami można znaleźć w rozdziale Rozdzielczość (Rayleigh).

Rozdzielczość teleskopu wyznaczona według kryterium Rayleigha.

Rozdzielczość w tym przypadku jest wskaźnikiem charakteryzującym zdolność teleskopu do rozróżniania poszczególnych źródeł światła znajdujących się w bliskiej odległości, innymi słowy zdolność widzenia ich dokładnie jako oddzielnych obiektów. Wskaźnik ten jest mierzony w sekundach łukowych (1 '' to 1/3600 stopnia). W odległościach mniejszych niż rozdzielczość źródła te (na przykład gwiazdy podwójne) połączą się w solidny punkt. Tak więc im niższe liczby w tym punkcie, im wyższa rozdzielczość, tym lepiej teleskop nadaje się do oglądania blisko położonych obiektów. Należy jednak pamiętać, że w tym przypadku nie mówimy o możliwości widzenia zupełnie odrębnych obiektów od siebie, a jedynie o możliwości identyfikacji dwóch źródeł światła w wydłużonej plamce świetlnej, scalonej (dla obserwatora) w jedno. Aby obserwator mógł zobaczyć dwa oddzielne źródła, odległość między nimi musi być w przybliżeniu dwukrotnie większa od deklarowanej rozdzielczości.

Kryterium Rayleigha jest wartością teoretyczną i jest obliczane przy użyciu dość skomplikowanych wzorów, które uwzględniają, oprócz średnicy obiektywu teleskopu (patrz wyżej), również długość fali obserwowanego światła, odległość między obiektami a obserwatorem itp. . Oddzielnie widoczne, zgodnie z tą metodą, są uważane za obiekty znajdujące się w większej odległości od siebie niż dla opisanej powyżej granicy Dawesa; dlatego dla tego samego telesko...pu rozdzielczość Rayleigha będzie niższa niż rozdzielczość Dawesa (a liczby wskazane w tym punkcie są odpowiednio wyższe). Z drugiej strony wskaźnik ten jest mniej zależny od cech osobistych użytkownika: nawet niedoświadczeni obserwatorzy potrafią rozróżnić obiekty w odległości odpowiadającej kryterium Rayleigha.

Średnica przestrzeni w polu widzenia teleskopu pokryta jakimś elementem konstrukcyjnym.

Ekranowanie występuje wyłącznie w modelach z lustrami (odbłyśniki i soczewki lustrzane, patrz „Konstrukcja”): cechy ich konstrukcji są takie, że każdy element pomocniczy (na przykład lusterko kierujące światło w okular) z pewnością znajduje się na ścieżce światła wpadającego do obiektywu i nakładającego się na jego część. Ekranowanie według średnicy jest wskazywane jako procent rozmiaru obiektywu teleskopu (patrz wyżej): d / D * 100%, gdzie d to średnica ekranu, D to średnica obiektywu. Nazywany jest również „liniowym współczynnikiem ekranowania”.

Obcy obiekt w polu widzenia może zakłócać obserwację – np. w postaci ciemnej plamki, gdy luneta jest skierowana bezpośrednio na źródło światła. Jednak znacznie poważniejszym mankamentem jest zauważalny spadek kontrastu związany z dyfrakcją światła wokół ekranu, a co za tym idzie pogorszenie jakości obrazu. Liniowy współczynnik ekranowania jest głównym wskaźnikiem tego, jak bardzo ekran wpływa na jakość „obrazu”: wartości do 25% są uważane za dobre, do 30% - akceptowalne, do 40% - tolerowane, a ekranowanie ponad 40% średnicy prowadzi do poważnych zniekształceń.

Obszar przestrzeni w polu widzenia teleskopu, pokryty jakimś elementem konstrukcyjnym.

Ekranowanie występuje wyłącznie w modelach z lustrami (odbłyśniki i soczewki lustrzane, patrz „Konstrukcja”): specyfika ich konstrukcji jest taka, że każdy element pomocniczy (na przykład lustro ukośne, patrz poniżej) z pewnością znajduje się na ścieżce światło wpada do obiektywu i zachodzi na jego część. Obcy obiekt w polu widzenia może zakłócać obserwację – np. w postaci ciemnej plamki, gdy luneta jest skierowana bezpośrednio na źródło światła. Jednak znacznie poważniejszym mankamentem jest zauważalny spadek kontrastu związany z dyfrakcją światła wokół ekranu, a co za tym idzie pogorszenie jakości obrazu. Co więcej, im większy ekran, tym silniejszy wpływ na jakość „obrazu”.

Obszar ekranowania jest wskazywany jako procent całkowitej powierzchni obiektywu: s / S * 100, gdzie s to powierzchnia ekranu, S to powierzchnia obiektywu. W praktyce parametr ten jest używany znacznie rzadziej niż opisane powyżej ekranowanie średnicy, ponieważ zależność jakości obrazu od obszaru ekranu jest opisana bardziej złożonymi formułami, a sam obszar jest trudniejszy do określenia. Należy również pamiętać, że niektórzy producenci lub sprzedawcy detaliczni mogą wykorzystywać dane dotyczące osłony obszaru do celów marketingowych. Na przykład dla teleskopu z ekranowaniem o średnicy 30%, ekranowanie obszaru wynosi tylko 9%; druga liczba sprawia zwodnicze wrażenie małego rozmiaru ekranu, podczas...gdy w rzeczywistości jest dość duży i już zauważalnie wpływa na kontrast i jakość obrazu.

Typ szukacza dołączonego do teleskopu.

Poszukiwacz to urządzenie zaprojektowane do wycelowania urządzenia w określony obiekt niebieski. Potrzeba takiego urządzenia wynika z faktu, że lunety, ze względu na duże powiększenie, mają bardzo małe kąty widzenia, co znacznie komplikuje prowadzenie wzrokowe: tak mały obszar nieba jest widoczny w okularze, że można go Określone na podstawie tych danych dokładnie, gdzie skierowany jest teleskop i gdzie jest potrzebny, obracanie jest prawie niemożliwe. Prowadzenie „wzdłuż tuby” jest bardzo niedokładne, szczególnie w przypadku modeli lustrzanych o dużej grubości i stosunkowo krótkiej długości. Szukacz natomiast ma małe powiększenie (lub działa w ogóle bez powiększenia) i odpowiednio szerokie kąty widzenia, pełniąc tym samym rolę swoistego „celownika” dla głównego układu optycznego teleskopu.

We współczesnych teleskopach można zastosować następujące typy szukaczy:

- Optyczne. Najczęściej szukacze te mają postać małego monokularu skierowanego równolegle do osi optycznej teleskopu. W polu widzenia monokularu stosuje się zwykle oznaczenia, które pokazują, który punkt w widzialnej przestrzeni odpowiada polu widzenia samego teleskopu. W większości przypadków celowniki optyczne zapewniają również pewne powiększenie - zwykle rzędu 5 - 8x, dlatego przy pracy z takimi układami z reguły nadal wymagane jest wstępne skierowanie lunety "wzdłuż tuby". Zaletami optyki w porównaniu z szukacza...mi LED są prostota konstrukcji, niski koszt, a także dobra przydatność do obserwacji w mieście, na przedmieściach i innych warunkach przy dość jasnym niebie. Ponadto takie urządzenia są niezależne od źródeł zasilania. Na tle ciemnego nieba oznaczenia mogą być słabo widoczne, ale w takich przypadkach istnieje specyficzny rodzaj szukaczy - z podświetlanym celownikiem. Co prawda podświetlenie wymaga baterii, ale nawet przy ich braku oznaczenia pozostają widoczne - jak w konwencjonalnym, niepodświetlanym szukaczu. Nasadki tego typu są oznaczone tradycyjnym dla optyki indeksem dwóch liczb, z których pierwsza odpowiada krotności, druga średnicy obiektywu - np. 5x24.

- Z prowadzeniem punktowym (LED). Celowniki tego typu są w zasadzie podobne do celowników kolimatorowych: niezbędnym elementem konstrukcyjnym jest okienko obserwacyjne (w postaci charakterystycznego szkła w ramie), na które rzutowany jest znacznik ze źródła światła. Ten znak może mieć formę punktu lub innego kształtu - krzyża, pierścienia z kropką itp. Urządzenie takiego szukacza jest takie, że położenie znaku w oknie zależy od położenia oka obserwatora, ale ten znak zawsze wskazuje punkt, w który skierowany jest teleskop. Celowniki LED są wygodniejsze od celowników optycznych w tym sensie, że użytkownik nie musi zbliżać oczu do okularu - znak jest dobrze widoczny z odległości 20-30 cm, co ułatwia celowanie w niektórych sytuacjach ( na przykład, jeśli obserwowany obiekt znajduje się blisko zenitu). Świetnie sprawdzają się również na ciemnym niebie. Zwykle nie mają powiększenia, ale nie można tego nazwać jednoznaczną wadą – dla poszukiwacza często ważniejsze od przybliżenia jest szerokie pole widzenia. Ale jedną z jednoznacznych praktycznych mankamentów jest konieczność posiadania źródła zasilania (najczęściej baterii) – bez nich system zamienia się w bezużyteczny kawałek szkła. Ponadto kolimatory na ogół są znacznie droższe od klasycznej optyki, a na tle rozświetlonego nieba znak może się zgubić.

Zwróć uwagę, że istnieją teleskopy, które w ogóle nie mają szukaczy – są to modele o małej średnicy obiektywu, w których minimalne powiększenie (patrz wyżej) jest niewielkie i zapewnia dość szerokie pole widzenia.

Rodzaj wyciągu okularowego (mechaniczna jednostka odpowiedzialna za ogniskowanie obrazu) przewidziany w konstrukcji lunety. Procedura ogniskowania polega na przesunięciu okularu teleskopu względem obiektywu; różne typy wyciągów okularowych różnią się rodzajem mechanizmu, który zapewnia taki ruch.

- Stojak. Jak sama nazwa wskazuje, takie wyciągi okularowe wykorzystują mechanizm zębatkowy, który jest poruszany poprzez obrót zębnika; a ten bieg z kolei jest powiązany z pokrętłem ustawiania ostrości. Główne zalety systemów regałowych to prostota i niski koszt. Jednocześnie takie mechanizmy nie są zbyt dokładne, a ponadto często mają luzy. Dlatego wyciągi okularowe tego typu są typowe głównie dla niedrogich teleskopów klasy podstawowej.

- Crayforda. Wyciągi okularowe systemu Crayforda wykorzystują mechanizmy rolkowe, w których nie ma zębów, a ruch okularu odbywa się dzięki sile tarcia pomiędzy rolką a ruchomą powierzchnią. Są uważane za znacznie bardziej zaawansowane niż zębatka i zębnik - w szczególności ze względu na brak luzów i płynne ustawianie ostrości. Jedyną poważną wadę „Crayfordów” można nazwać pewnym prawdopodobieństwem poślizgu; jednak ze względu na użycie specjalnych materiałów i innych poprawek projektowych prawdopodobieństwo to jest praktycznie zredukowane do zera. Z tego powodu ten typ wyciągu okularowego można znaleźć nawet w najbardziej zaawansowanych teleskopach profesjonalnych.

- Gwintowany. Konstr...ukcja wyciągu gwintowanego opiera się na dwóch tubach – jednej wsuwanej w drugą i osadzonej na gwincie. Ruch okularu potrzebny do ogniskowania odbywa się poprzez obrót wokół osi podłużnej - podobnie jak śruba porusza się w gwincie. Takie wyciągi okularowe są niezwykle proste i niedrogie, ale są podatne na zauważalne luzy i wymagają regularnego smarowania. Poza tym są dość niewygodne dla astrofotografii: podczas ustawiania ostrości trzeba obracać kamerą podłączoną do okularu. Dlatego tego typu mechanizm ustawiania ostrości jest dość rzadki, głównie w małych i stosunkowo niedrogich teleskopach.

W tym punkcie wyszczególniono okulary znajdujące się w standardowym zakresie dostawy teleskopu, a dokładniej ogniskowe tych okularów.

Mając te dane i znając ogniskową teleskopu (patrz wyżej), można określić powiększenia, jakie urządzenie może dać po wyjęciu z pudełka. W przypadku teleskopu bez soczewek Barlowa (patrz niżej) i innych dodatkowych elementów o podobnym przeznaczeniu, powiększenie będzie równe ogniskowej obiektywu podzielonej przez ogniskową okularu. Na przykład optyka 1000 mm wyposażona w „oczy” 5 i 10 mm będzie w stanie uzyskać powiększenia 1000/5=200x i 1000/10=100x.

W przypadku braku odpowiedniego okularu w zestawie, można go zazwyczaj dokupić osobno.

Rozmiar gniazda na okular, przewidziane w konstrukcji teleskopu. We współczesnych modelach wykorzystuje się gniazda standardowych rozmiarów - najczęściej 0,96", 1,25" lub 2".

Parametr ten przyda się, jeśli chcesz dokupić okulary osobno: średnica ich gniazda musi odpowiadać specyfikacji teleskopu. Gniazda 2" pozwalają jednak na montaż okularów 1,25" poprzez specjalny adapter, lecz wariant odwrotny nie jest możliwy. Zwróć uwagę, że teleskopy o średnicy gniazda 2" są uważane za najbardziej zaawansowane, ponieważ oprócz okularów, dla tego rozmiaru produkowanych jest wiele akcesoriów dodatkowych (korektory dystorsji, fotoadaptery itp.), a same okulary 2" zapewniają szersze pole widzenia (choć są też droższe). Z kolei „oczy” na 1,25” stosuje się w stosunkowo niedrogich modelach, a na 0,96” – w najprostszych teleskopach klasy podstawowej z małymi obiektywami (zwykle do 50 mm).

Krotność powiększenia soczewki Barlowa, przewidziana w teleskopie.

Taki przyrząd (z reguły jest zdejmowany) reprezentuje sobą soczewkę rozpraszającą lub układ soczewek, montowany przed okularem. W rzeczywistości soczewka Barlowa zwiększa ogniskową teleskopu, zapewniając większy stopień powiększenia (i mniejszy kąt widzenia) przy tym samym okularze. Jednocześnie krotność powiększenia z soczewką można obliczyć mnożąc „natywne” powiększenie danego okularu przez powiększenie samej soczewki: na przykład, jeśli teleskop z okularem 10 mm zapewniał powiększenie 100x, następnie przy montażu soczewki Barlowa 3x wskaźnik ten będzie wynosić 100x3=300x. Oczywiście ten sam efekt można osiągnąć przy montażu okularu o zmniejszonej ogniskowej. Jednakże po pierwsze, taki okular nie zawsze jest dostępny w sprzedaży; po drugie, jedna soczewka Barlowa może być używana ze wszystkimi okularami, pasującymi do teleskopu, poszerzając arsenał dostępnych krotności. Możliwość ta jest szczególnie wygodna w tych przypadkach, gdy obserwator potrzebuje rozbudowanego zestawu wariantów stopnia powiększenia. Przykładowo zestaw z 4 okularów i jednej soczewki Barlowa daje 8 wariantów powiększenia, a praca z takim zestawem jest wygodniejsza niż z 8 pojedynczymi okularami.

Krotność soczewki prostującej, przewidzianej w teleskopie.

Bez zastosowania takiej soczewki teleskop z reguły daje odwrócony obraz obserwowanego obiektu. W obserwacjach astronomicznych i astrofotografii w większości przypadków nie jest to krytyczne, jednak w przypadku obiektów naziemnych takie położenie „obrazu” powoduje poważne niedogodności. Soczewka prostująca zapewnia odwrócenie obrazu, dzięki czemu obserwator może zobaczyć prawdziwe (nie odwrócone, nie lustrzane) położenie obiektów w polu widzenia. Funkcja ta występuje głównie w stosunkowo prostych teleskopach o niskim współczynniku powiększenia i małym rozmiarze obiektywu - uważa się je za najbardziej odpowiednie do obserwacji naziemnych. Zwróć uwagę, że oprócz „czystych” soczewek, istnieją również układy prostujące, oparte na pryzmatach.

Jeśli chodzi o powiększenie, to jest ono bardzo małe i zwykle waha się od 1x do 1,5x - minimalizuje to wpływ na jakość obrazu (zwiększenie ogólnego stopnia powiększenia można osiągnąć innymi sposobami - np. za pomocą opisanych powyżej soczewek Barlowa) .

Obecność powłoki antyodbiciowej na powierzchni soczewek, a czasem także na pryzmatach lunety. Taka powłoka tworzy charakterystyczne kolorowe refleksy lub opalizujące plamy na powierzchni szkła.

Znaczenie oświecenia jest jasne już z nazwy: funkcja ta poprawia ogólną transmisję światła, zapewniając w ten sposób jaśniejszy, wyraźniejszy i wyższej jakości obraz. Jest to szczególnie ważne w przypadku teleskopów, ponieważ takie instrumenty są używane głównie w nocy i radzą sobie z bardzo małą ilością światła. Ogólna zasada powłok antyrefleksyjnych polega na tym, że zmniejszają one współczynnik odbicia soczewki/pryzmaty, pozwalając na przepuszczanie większej ilości światła. W praktyce realizuje się to w następujący sposób: światło przechodzi przez powłokę do szyby głównej, jest od niej odbijane, jednak zamiast rozpraszać się, dociera do granicy między powłoką a powietrzem i jest od niej odbijane, zawracając „z powrotem” w pierwotnym kierunku. Podobnie, możliwe jest zmniejszenie strat światła w wyniku odbicia z 5% (soczewka niepowlekana) do 1% przy pojedynczej warstwie i 0,2% lub nawet mniej przy wielowarstwowym antyodbiciu; jednocześnie dzięki mikroskopijnej grubości powłoki takie nie wprowadzają zniekształceń geometrycznych w widzialny obraz.

Z reguły rodzaj oświecenia jest ponadto określony w dokumentacji producenta, a czasem bezpośrednio w charakterystyce. W sumie istnieją 4 główne typy, oto ich główne cechy:

- Pojedyncza warstwa (C). Jedna war...stwa powłoki na poszczególnych (nie wszystkich) elementach optycznych, a najczęściej - i w ogóle tylko na zewnętrznej powierzchni soczewki. Jest to najprostsza i najtańsza opcja, stosowana głównie w niedrogich modelach, które nie są przeznaczone do poważnych zadań. Wynika to z faktu, że na ogół powłoka jednowarstwowa działa tylko na część widma widzialnego, przez co jest gorsza od powłoki wielowarstwowej zarówno pod względem wydajności, jak i niezawodności oddawania barw (czasami mogą bardzo zauważalne). I w tym przypadku taka powłoka również nie jest nakładana na wszystko, a tylko na poszczególne części układu optycznego. Tak więc, chociaż jednowarstwowa powłoka jest lepsza niż żadna, nadaje się głównie do zastosowań rozrywkowych.

- Pełna pojedyncza warstwa (FC). Powłoka jednowarstwowa nałożona na wszystkie elementy optyczne teleskopu. Zasadniczo zapewnia najwyższą wydajność dostępną dla takich powłok. Ponieważ jednak ten rodzaj pokrycia jest skuteczny tylko dla stosunkowo niewielkiej części widma widzialnego, jakość oddawania barw jest nadal niższa niż w systemach wielowarstwowych.

- Wielowarstwowy (MC). Powłoka składająca się z kilku warstw o różnych współczynnikach załamania, nakładana na jeden lub więcej elementów optycznych (jednak nie wszystkie). Liczba warstw może być różna – od 2 – 3 w stosunkowo niedrogich rozwiązaniach do 6 – 8 i więcej w teleskopach z wyższej półki. Jednak nawet stosunkowo proste powłoki wielowarstwowe pokrywają prawie całe spektrum widzialne i przewyższają kilkakrotnie powłoki jednowarstwowe pod względem redukcji odbić. Jeśli więc ważna jest dla Ciebie dobra jasność i niezawodne odwzorowanie kolorów, ta opcja będzie bardziej preferowana niż nawet pełne jednowarstwowe oświecenie, nie wspominając już o niepełnym. Z drugiej strony taka optyka jest droższa niż rozwiązania z jedną warstwą powłoki antyodbiciowej.

- Pełna wielowarstwowa. Najbardziej zaawansowany rodzaj powłoki: powłoka wielowarstwowa nałożona na wszystkie elementy układu optycznego. Ta opcja zapewnia niezwykle wysoką przepuszczalność światła i dokładne odwzorowanie kolorów, jednak jest kosztowna. Dlatego można go znaleźć głównie wśród teleskopów z wyższej półki; a warto poszukać konkretnie modelu o takim oświeceniu, gdy zarówno jasność obrazu, jak i wierność kolorów ma dla Ciebie fundamentalne znaczenie.

Obecność filtra słonecznego w zakresie dostawy teleskopu.

Przeznaczenie tego akcesorium jest już odzwierciedlone w nazwie: jest przeznaczone do bezpiecznych obserwacji Słońca. Surowo zabrania się patrzenia na „nasze rodzime światło” przez niezabezpieczony teleskop: nawet krótkie spojrzenie przez okular może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia oka, ponadto sama optyka szybko się przegrzewa i może ulec awarii. W związku z tym stosuje się specjalne filtry, które przepuszczają bardzo mało światła - setne, a nawet tysięczne procenta; w przypadku Słońca jest to w zupełności wystarczające dla normalnej widoczności, podczas gdy obserwacja staje się całkiem bezpieczna.

Większość nowoczesnych teleskopów wyposażona jest w filtry noszone na obiektywie – chronią one zarówno oko przed poparzeniem, jak i samo urządzenie przed przegrzaniem. Są też filtry okularowe - są bardziej kompaktowe i tańsze, ale nie zapewniają ochrony optyce i same w sobie są podatne na szybkie przegrzanie i awarię. Konkretny rodzaj akcesorium powinien być wyjaśniony zgodnie z dokumentacją producenta, a czasem można to zrobić nawet na podstawie zdjęć produktu.

Dostępność filtra księżycowego w standardowym wyposażeniu teleskopu.

To przydatne akcesorium zmniejsza jasność i kontrast światła pochodzącego z Księżyca, pozwalając obserwatorowi uzyskać wyraźniejszy obraz powierzchni satelity Ziemi. Filtry księżycowe mają zazwyczaj różny stopień zaciemnienia i są dostępne w różnych wersjach (neutralny szary, zielony, polaryzacyjny itp.). Wybór konkretnej opcji zależy od warunków obserwacji i preferencji użytkownika.

Korzystanie z filtra księżycowego pozwala na wygodniejsze i bardziej szczegółowe badanie różnych cech powierzchni Księżyca, takich jak kratery, góry i doliny, zapobiegając nadmiernemu oświetleniu i łagodzeniu kontrastu. Większość współczesnych teleskopów wyposażona jest w filtry umieszczane na obiektywie, dostępne są również filtry okularowe - są bardziej kompaktowe i tańsze.

Rodzaj zwierciadła zainstalowanego w teleskopie zwierciadlanym lub kombinowanym (patrz „Konstrukcja”).

Przypomnijmy, że zwierciadło w takich modelach pełni tę samą funkcję, co soczewka obiektywu w klasycznych teleskopach refrakcyjnych - czyli jest bezpośrednio odpowiedzialne za powiększanie obrazu. Rodzaj zwierciadła wskazuje jego ogólny kształt:

- Sferyczne. Najpopularniejszy wariant, co wynika przede wszystkim z łatwości produkcji, a co za tym idzie niskiego kosztu. Z drugiej strony zwierciadło sferyczne z technicznego punktu widzenia nie jest w stanie skoncentrować wiązki światła tak skutecznie, jak robi to zwierciadło paraboliczne. Powoduje to zniekształcenia znane jako aberracje sferyczne; mogą one prowadzić do zauważalnego pogorszenia ostrości, a efekt ten jest najbardziej zauważalny przy dużych powiększeniach. Wprawdzie istnieją teleskopy, na które to zjawisko prawie nie ma wpływu - chodzi o modele długoogniskowe, w których ogniskowa jest 8 - 10 razy większa od średnicy zwierciadła; jednak takie urządzenia są nieporęczne i ciężkie. W związku z tym warto szukać modeli z tego rodzaju zwierciadłami głównie w dwóch przypadkach: albo jeśli teleskop ma być używany przy stosunkowo małym powiększeniu (np. do obserwacji Księżyca, planet, konstelacji), lub jeśli nie jesteś zaniepokojony wymiarami i wagą.

- Paraboliczne. Zwierciadła w formie paraboloidy obrotowej niemal idealnie skupiają promienie wpadające do t...eleskopu we właściwym, punkcie układu optycznego. Dzięki temu reflektory z tym wyposażeniem zapewniają bardzo wyraźny obraz nawet przy dużych powiększeniach i niezależnie od ogniskowej. Główną wadą tego rodzaju zwierciadeł jest dość wysoki koszt związany ze złożonością produkcji. Warto więc zwrócić uwagę na reflektory paraboliczne przede wszystkim, gdy opisywane zalety jednoznacznie przeważają; typowym przykładem jest poszukiwanie stosunkowo kompaktowego teleskopu do obserwacji obiektów głębokiego kosmosu.

Obecność zwierciadła diagonalnego w konstrukcji lub zestawie z teleskopem.

To akcesorium jest używane w połączeniu z teleskopami soczewkowymi i zwierciadlanymi (patrz „Konstrukcja”). W takich osi optycznej teleskopu; w niektórych sytuacjach – na przykład przy modelach okular znajduje się na końcu rury i jest skierowany wzdłuż obserwacji obiektów w pobliżu zenitu – takie ustawienie może być bardzo niewygodne dla obserwatora. Zwierciadło diagonalne pozwala na skierowanie okularu pod kątem do osi optycznej, co zapewnia komfort we wspomnianych sytuacjach. Co prawda obraz zwykle okazuje się lustrzany (od prawej do lewej), jednak przy obserwacji obiektów astronomicznych trudno to nazwać poważną wadą. Zwierciadła diagonalne mogą być zarówno zdejmowane, jak i wbudowane, istnieje również możliwość zmiany kąta obrotu okularu.

Obecność korektora komy w zestawie z teleskopem.

Koma to specjalny rodzaj zniekształceń (aberracji), któremu podlegają głównie reflektory systemu Newtona. Koma prowadzi do tego, że na krawędziach obrazu punktowe źródła światła (głównie gwiazdy) zaczynają się rozmywać i upodabniać do komet, których ogony skierowane są od środka obrazu; a im większa odległość od tego środka, tym silniejszy jest efekt. Nie jest to szczególnie krytyczne dla obserwacji, jednak może zauważalnie "uprzykrzyć życie" astrofotografowi - zwłaszcza, że do fotografowania pożądane jest używanie teleskopów z dużą aperturą, a zwiększenie apertury prowadzi do wzmocnienia komy.

Do wyeliminowania tego zjawiska stosuje się korektory. Takimi przyrządami są soczewki o specjalnej konstrukcji, zainstalowane za zwierciadłem głównym (patrząc w kierunku światła). Co więcej, jeśli wyeliminowanie komy jest dla Ciebie zasadnicze, najlepiej kupić model, który jest początkowo dostarczany z podobną soczewką: zagwarantuje to, że teleskop jest w zasadzie kompatybilny z korektorem, a także oszczędzi Ci kłopotów z wyszukiwaniem i doborem takiego akcesorium.

Obecność sterowania elektronicznego w konstrukcji teleskopu.

Funkcja ta jest wskazana dla modeli, które posiadają możliwość sterowania teleskopem z pilota i są standardowo wyposażone w takie piloty. Z reguły takie sterowanie pozwala na wycelowanie lunety z pilota, a w niektórych modelach może być również dostarczony elektryczny napęd wyciągu okularowego (co jest bardzo wygodne przy astrofotografii). W każdym razie sterowanie elektroniczne daje dodatkowe możliwości i może sprawić, że praca z teleskopem będzie bardziej komfortowa i wydajna, ale znacząco wpływa na koszt i zależy od źródeł zasilania (z reguły stosowane są baterie).

Zwróć uwagę, że istnieje sporo teleskopów zmotoryzowanych, które nie są wyposażone w pilota. Formalnie nie należą do modeli ze sterowaniem elektronicznym, ale je obsługują – tylko pilot należy dokupić osobno. Dlatego przed zakupem teleskopu, w którym nie zadeklarowano sterowania elektronicznego, warto osobno wyjaśnić, czy jest on kompatybilny z pilotem - zwłaszcza jeśli wybrany model jest zauważalnie droższy niż jego analogi bez oczywistych zalet pod względem właściwości.

Obecność systemu automatycznego naprowadzania w konstrukcji teleskopu.

Taki system (zwany również „Go-To”) pozwala automatycznie skierować obiektyw teleskopu do punktu na niebie o określonych współrzędnych: wystarczy ustawić te współrzędne w systemie i rozpocząć automatyczne naprowadzanie. Jest to o wiele wygodniejsze i bardziej niezawodne niż ręczne wyszukiwanie żądanego punktu. Zauważamy również, że wiele takich systemów ma wbudowane katalogi ciał niebieskich, co jeszcze bardziej ułatwia wykrywanie niektórych obiektów. Główne wady takich teleskopów są tradycyjne - wysoki koszt i zapotrzebowanie na zasilanie.

Funkcja autonaprowadzania występuje tylko w modelach ze sterowaniem elektronicznym (lub obsługą takiego sterowania - więcej szczegółów powyżej); zauważ, że jego obecność z definicji oznacza obsługę automatycznego śledzenia (patrz poniżej).

Obecność funkcji automatycznego śledzenia w teleskopie.

Ta cecha pozwala teleskopowi na „prowadzenie” wybranego obiektu po niebie, utrzymując go przez cały czas w polu widzenia. Jest to ważne przede wszystkim w astrofotografii, gdy stosuje się długie naświetlanie; Podczas naświetlania fotografowany obiekt może przebyć dość długą drogę po niebie (ze względu na obrót Ziemi), w wyniku czego, gdy teleskop jest nieruchomy, obraz jest rozmyty. Automatyczne śledzenie pozwala uniknąć takich problemów. Istnieją inne możliwości wykorzystania tej funkcji - na przykład podczas długotrwałych obserwacji tego samego obiektu, aby za każdym razem nie odnajdywać go ponownie.

W modelach z mocowaniem azymutalnym (patrz „Mocowanie”) automatyczne śledzenie jest możliwe tylko wtedy, gdy dostępne są elektroniczne systemy sterowania i automatycznego naprowadzania (patrz wyżej). Ale przy użyciu montażu paralaktycznego systemy te nie są wymagane: w takich przypadkach teleskop obraca się podczas śledzenia tylko wokół jednej osi i równomiernie, a ruch ten może zapewnić prosty silnik elektryczny lub nawet mechanizm zegarowy.

Aktywne systemy chłodzenia to systemy, które zapewniają wymuszone odprowadzanie ciepła (oprócz zjawisk naturalnych - konwekcji, wymiany ciepła i promieniowania). Klasycznym przykładem takiego systemu jest wentylator, takie urządzenia tradycyjnie montuje się w teleskopach z aktywnym chłodzeniem.

Aby uzyskać obraz najwyższej jakości, teleskop musi mieć taką samą temperaturę jak otoczenie - w przeciwnym razie mogą wystąpić zniekształcenia (spowodowane nagrzewaniem się granicznej warstwy powietrza przy obiektywie, zwierciadle i innych powierzchniach). Jednak naturalne schłodzenie może zająć dużo czasu; ponadto w tym przypadku najwolniej chłodzi się warstwa graniczna, co ma największe znaczenie dla wysokiej jakości obrazu. Aktywne chłodzenie pozwala poprawić sytuację i znacznie przyspieszyć proces. Należ zauważyć, że sensowne jest używanie takich systemów tylko w reflektorach i teleskopach kombinowanych; lecz refraktory, po pierwsze, stygną zauważalnie szybciej, a po drugie często mają zamknięte tubusy, które w zasadzie nie nadają się do instalowania wentylatorów.

Zwracanie uwagi na modele z aktywnym chłodzeniem ma sens wtedy, gdy teleskop ma być utrzymywany w cieple (na przykład w mieszkaniu) i używany na zewnątrz w zimnych porach roku. Na przykład przy gradiencie temperatury (różnicy) 30 °C (+20 °C w domu, -10 °C na zewnątrz), czas naturalnego stygnięcia urządzenia może wahać się od ponad 40 minut do prawie 10 godzin, w zal...eżności od cech konstrukcyjnych. Czekanie przez cały ten czas na mrozie to wątpliwa przyjemność. Z drugiej strony specjalny system chłodzenia nieuchronnie zwiększa koszt urządzenia; większość użytkowników nadal prowadzi obserwacje w mniej lub bardziej ciepłej porze roku; i wentylatory do teleskopów są również produkowane jako oddzielne urządzenia, które można dokupić w razie potrzeby. W związku z powyższym — obecnie istnieje nie wiele modeli, które początkowo mają podobne wyposażenie.

Możliwość montażu aparatu fotograficznego pozwala na wykorzystanie teleskopu do astrofotografii bez wprowadzania dodatkowych zmian w w konstrukcji.

Dla mocowania aparatu w teleskopach zwykle przewiduje się standardowe połączenie gwintowane „T-mount” (a dokładniej mocowanie typu "T” ma mniejsze wymiary: obecnie jednak prawie nigdy nie występuje). To połączenie pozwala na montaż nie tylko specjalistycznych aparatów „astronomicznych”, ale także konwencjonalnych aparatów z wymienną optyką (lustrzanki i bezlusterkowce). Co prawda w przypadku współczesnego aparatu cyfrowego będziesz potrzebował adaptera, ponieważ początkowo takie modele w większości wykorzystują inne rodzaje mocowań obiektywu; jednak znalezienie takiego adaptera zwykle nie stanowi problemu. Niektóre przestarzałe aparaty (głównie filmowe) początkowo wykorzystują T2-mount i mogą być montowane bezpośrednio, bez adaptera.

Przypominamy również, że astrofotografia często implikuje długie naświetlania i w takich warunkach najlepszym rozwiązaniem będzie montaż paralaktyczny (patrz „Montaż”).

Przyrząd, pozwalający na zamontowanie smartfona na teleskopie, dzięki czemu kamera urządzenia „widzi” obraz w okularze. Adapter do smartfona umożliwia robienie zdjęć i nagrywanie wideo smartfonem, a także wykorzystanie jego ekranu jako okularu – np. jeśli chcesz pokazać obraz kilku osobom naraz.

Sposób mocowania rurki do montażu dostarczonego w lunecie.

Obecnie stosuje się trzy główne takie metody: pierścienie, śruby, płyty. Oto bardziej szczegółowy opis każdego z nich:

- Pierścienie mocujące. Para pierścieni zaciskanych śrubami montowanych na drążku do podważania. Wewnętrzna średnica pierścieni odpowiada w przybliżeniu grubości rury, a dokręcenie śrub zapewnia ciasne dopasowanie. W tym przypadku tubus teleskopu z reguły nie posiada żadnych specjalnych ograniczników i jest utrzymywany w pierścieniach wyłącznie siłą tarcia. W praktyce pozwala to, poprzez poluzowanie śrub, przesunąć rurę do przodu lub do tyłu, wybierając optymalną pozycję do konkretnej sytuacji. Trzeba tu jednak uważać: zbyt duże przemieszczenie mocowania od środka, szczególnie w refraktorach o dużej długości tubusu, może zaburzyć równowagę całej konstrukcji.
Tak czy inaczej, pierścienie są dość proste, a jednocześnie wygodne i praktyczne, a kompatybilność z nimi jest ograniczona wyłącznie średnicą rurki. W związku z tym ten konkretny rodzaj zapięcia jest obecnie najbardziej popularny. Do jego wad należy konieczność samodzielnego dobrania odpowiednio stabilnej pozycji lunety, a także dopilnowania, aby śruby były dobrze dokręcone – ich odkręcanie może doprowadzić do zsunięcia się tubusu, a nawet wypadnięcia z pierścieni.

- Płyta montażowa. W rzeczywistości mówimy o mont...ażu na jaskółczy ogon. W tym celu na korpusie teleskopu przewidziana jest specjalna szyna, a na mocowaniu przewidziana jest platforma z rowkiem. Podczas montażu rury na uchwycie szynę wsuwa się od końca w rowek i mocuje za pomocą specjalnego urządzenia, takiego jak zatrzask lub śruba.
Jedną z kluczowych zalet płyt montażowych jest łatwość i szybkość montażu i demontażu lunety. Tak więc odkręcenie i dokręcenie pojedynczej śruby ustalającej jest łatwiejsze niż majstrowanie przy mocowaniu śrub lub pierścieniach zaciskowych - zwłaszcza, że w wielu modelach śrubę tę można skręcić ręcznie, bez specjalnego narzędzia. I nie ma co mówić o zatrzaskach. Wadę tej opcji można nazwać dokładnością jakości materiałów i dokładnością wykonania – w przeciwnym razie może pojawić się luz, który może znacząco „zrujnować życie” astronoma. Dodatkowo taki montaż ma bardzo ograniczone możliwości przesuwania teleskopu tam iz powrotem na montażu, a nawet ich nie posiada; a paski i rowki mogą różnić się kształtem i rozmiarem, co nieco utrudnia wybór mocowań innych firm.

- Śruby mocujące. Montaże z takim montażem posiadają gniazdo w kształcie litery Y, pomiędzy „rogami” których montuje się lunetę. Jednocześnie jest przymocowany do rogów z obu stron za pomocą śrub wkręcanych bezpośrednio w rurę; śruby są przewidziane dla co najmniej dwóch z każdej strony, aby rura nie mogła obracać się niezależnie wokół punktu mocowania.
Ogólnie rzecz biorąc, ta opcja mocowania jest wysoce niezawodna i wygodna w procesie użytkowania teleskopu. Śruby mocno trzymają rurę, bez luzów; kiedy są osłabione, może pojawić się ten sam luz, ale to wszystko; dodatkowo teleskop pozostanie na montażu i nie spadnie, jeśli chociaż jedna śruba pozostanie przynajmniej częściowo dokręcona. Dodatkowo punkt wpinania zazwyczaj znajduje się w obszarze środka ciężkości, co domyślnie zapewnia optymalne wyważenie i eliminuje konieczność samodzielnego odnalezienia przez użytkownika punktu wpięcia. Z drugiej strony instalowanie i usuwanie rury w tych mocowaniach jest bardziej czasochłonne i kłopotliwe niż w systemach opisanych powyżej; Rozmieszczenie otworów na śruby i gwinty montażowe zwykle różnią się w zależności od modelu, a tego typu konstrukcja zwykle nie jest wymienna.

Całkowita waga całego teleskopu, wliczając montaż i statyw.

Niewielka waga jest wygodna przede wszystkim do „polowego” użytkowania i częstych ruchów z miejsca na miejsce. Natomiast minusem jest skromna wydajność, wysoki koszt, a czasem jedno i drugie. Dodatkowo podstawka niweluje wstrząsy i wibracje gorzej, co może mieć znaczenie w niektórych sytuacjach (np. jeśli punkt obserwacji znajduje się w pobliżu torów kolejowych, przez które często przejeżdżają pociągi towarowe).