Rodzaj
—
Kolbowy. Wszystkie ekspresy kolbowe działają w następujący sposób: podgrzana do wysokiej temperatury woda pod odpowiednim ciśnieniem (od 4 bar, a najlepiej 10 bar i powyżej) jest przepuszczana przez sito czyli "kolbę", w którym znajduje się mielona kawa. Dzięki temu uwalnia się maksymalna ilość substancji, które nadają kawie smak, zapach i właściwości zdrowotne, zapewniają również charakterystyczną piankę. W podobny sposób przygotowuje się kawę o tej samej nazwie — espresso, a na jego bazie — sporo innych napojów kawowych (patrz "programy"). Ręcznymi nazywają się ekspresy do kawy, w których kolbę można szybko odpiąć z grupy, a wszystkie wykonywane procesy są regulowane ręcznie: użytkownik musi sam odmierzyć odpowiednią ilość kawy, przesypać do kolby, ubić tamperem, zapiąć kolbę w grupie i wyczyścić po przygotowaniu. Kolba jest również nazywana portafiltrem, a takie ekspresy do kawy — ciśnieniowe ekspresy kolbowe. Parzenie kawy espresso ręcznie z jednej strony, wymaga pewnych umiejętności, z drugiej — pozwala baristom pokazać wszystkie swoje umiejętności i osiągnąć smak, którego nie da się osiągnąć w automatycznych ekspresach do kawy. Dlatego w większości kawiarni i restauracji korzysta się właśnie z ekspresów kolbowych, koneserzy kawy również wybierają je do użytku domowego .
—
Espresso (automatyczny). Rodzaj ekspresów do kawy (patrz wyżej), w których proces jest maksymalnie zautomatyzowany: użytko
...wnik musi tylko dodać kawę i wodę oraz nacisnąć start, wszystkie pozostałe operacje (dozowanie, ubijanie, czyszczenie po zakończeniu przygotowania) wykonuje ekspres do kawy. Automatyczne modele w odróżnieniu od ręcznych są łatwiejsze w użyciu: ilość dodatkowych czynności podczas parzenia kawy jest ograniczona do minimum, "czynnik ludzki" prawie nie ma wpływu na proces przygotowania i jakość napoju się nie zmienia. Z drugiej strony, dla wielu koneserów kawy te możliwości są wadami, a nie zaletami: jedni doceniają właśnie rytuał parzenia kawy, inni — możliwość eksperymentowania z różnymi opcjami (dozowanie, ubijanie itp.), osiągając idealny smak. Automatyczne ekspresy do kawy są droższe od ręcznych modeli o podobnych parametrach.
— Kapsułkowy. Zautomatyzowane urządzenia do przygotowywania kawy pakowanej w szczelne pojemniki — kapsułki. Wewnątrz takich opakowań umieszczana jest kawa mielona. Każda kapsułka zawiera precyzyjnie odmierzoną ilość kawy do otrzymania porcji konkretnego napoju. Z reguły jedna taka kapsułka wystarcza na przygotowanie porcji. Kapsułkowe ekspresy są niezwykle proste i łatwe w obsłudze: wystarczy włożyć kapsułkę, włączyć przygotowanie i poczekać na zakończenie procesu, a następnie wyjąć zużytą kapsułkę. Same kapsułki są zarówno jednorazowe, jak i wielokrotnego użytku. Zaletą pierwszego wariantu jest wyeliminowanie czynnika ludzkiego z procesu przygotowywania: każda kapsułka zawiera standardową porcję kawy, a każda kolejna filiżanka napoju nie różni się od poprzedniej. Dodatkowo jednorazowe kapsułki są hermetycznie zamykane foliowym wieczkiem i mogą być przechowywane przez długi czas bez utraty jakości, a także kapsułki zachwycają szeroką gamą smaków gotowych napojów. Ich wady to: wysoki koszt końcowy napoju (prawie dwukrotnie wyższy niż przy użyciu kawy ziarnistej lub mielonej), używania różnych odmian kapsułek przez różnych producentów ekspresów do kawy. Kapsułki wielokrotnego użytku można z kolei napełniać kawą mieloną według własnego uznania. Są tańsze, jednakże nie nadają się do długotrwałego przechowywania i wymagają dokładnego czyszczenia przy zmianie gatunku kawy.
— Przelewowy (kropelkowy). Rodzaj ekspresów do kawy, cieszący się szczególną popularnością na kontynencie amerykańskim, jednak ostatnio coraz szerzej używany w Europie. Działa na podobnej do opisanych powyżej ekspresów do kawy zasadzie, jednak ma jedną kluczową różnicę: gorąca woda przechodzi przez filtr nie pod ciśnieniem, a tylko za pomocą grawitacji. Ponadto, wykorzystuje się jasno paloną i grubo zmieloną kawę. Ze względu na to napój (znany jako kawa filtrowana) jest mniej intensywny, niż espresso, bez charakterystycznej pianki, bardziej jednolity i posiada mniejszą ilość kofeiny (to się równoważy dzięki pojemności porcji — standardowo około 120 -150 ml). Co do ekspresów przelewowych, to tradycyjnym elementem ich wyposażenia jest przezroczysty dzbanek, do którego często mieści się 10 i więcej standardowych porcji, albo inna pojemność do gotowej kawy — np. kubek.
— Kombinowany. Modele, które jednocześnie łączą w sobie przelewowy ekspres i ekspres do espresso (zwykle ręcznego typu). O każdym rodzaju patrz wyżej, a ich połączenie zapewnia odpowiednią uniwersalność, co pozwala przygotowywać w jednym ekspresie i kawę filtrowaną, i napoje na bazie espresso. Z drugiej strony, takie połączeniu kosztują dość drogo, a prawdziwa potrzeba w takim urządzeniu występuje rzadko: krajowi miłośnicy kawy znacznie częściej preferują zwykłą "małą czarną" niż kawę filtrowaną. Dlatego model ten nie jest szeroko dystrybuowany.
— Makinetka. Oryginalnie "Moka", często nazywana również kupresem, kafetierką, kawiarką. Z wyglądu takie ekspresy do kawy przypominają czajniki zwężone w połowie. Pojemność takiego "czajnika" jest podzielona na dwie części: dolna - podstawa, do której wlewa się wodę oraz górna - komora, która przeznaczona jest do gotowego napoju; pojemniki są połączone lejkiem (w środku znajduje się sitko) do którego wsypujemy świeżo zmieloną (nieco grubiej niż do espresso) kawę. Podczas podrzewania ciśnienie w dolnej części naczynia zwiększa się, a wrząca woda przesącza się przez kawę w sitku i do kafetierki wypływa zaparzona kawa. To pozwala przygotować kawę prawie tej samej jakości co w ekspresie do kawy, choć makinetki mają prostszą konstrukcję, są łatwiejsze w obsłudze, tańsze, mniejsze i bezpieczniejsze. Ich wadą jest to, że woda może nagrzewać się do wysokich temperatur (powyżej 96 °C), co sprawi, że kawa będzie zbyt gorzka. Zresztą, w wielu modelach umieszczone są ograniczniki temperatury, które niwelują ten problem.
— Tygielek elektryczny. Elektryczny odpowiednik tygielka (dżezwa) to naczynie idealne do zaparzenia prawdziwej kawy po turecku. Jedna z zalet takiego urządzenia polega na tym, że w tygiełku elektrycznym jest automatyka, która wyłączy podgrzewanie po osiągnięciu optymalnej temperatury (a więc użytkownik nie musi tego pilnować). Pojemność tygiełków elektrycznych, jak i zwykłych, jest niewielka — około 300-400 ml; kawa musi być drobno mielona, wtedy napój będzie niezwykle nasycony smakiem, z dużą ilością fusów. Co prawda, niektórzy miłośnicy są sceptycznie nastawieni do tygielek elektrycznych i uważają, że one nie pozwalają osiągnąć "właściwy" smak; jednak jest to raczej związane z uprzedzeniami, niż z prawdziwymi walorami smakowymi kawy.
— Syfon kawowy. Ekspres do kawy, który parzy kawę metodą próżniową; podobna technologia przygotowywania kawy była popularna w XIX wieku, później prawie zapomniana, jednak od niedawna ponownie staje się coraz bardziej popularna. Dla przygotowania kawy taką metodą używane są dwa pojemniki, ustawione jeden nad drugim: do górnej części z filtrem wsypuje się zmieloną nie zbyt drobno kawę, do dolnej komory syfonu wlewa się wodę. Obie części syfonu są połączone rurką, woda zaczyna wrzeć, przemieszcza się w górę i zaparza kawę; kiedy cała górna część syfonu zostanie wypełniona wodą podgrzewanie wyłącza się i temperatura spada, gorąca woda przelewa się z powrotem do dolnej kolby, ponownie przechodzi przez filtr i zamienia się w kawę. Uważa się, że taka metoda pozwala przygotować napój o bardzo łagodnym i przyjemnym smaku. Konstrukcja syfonu kawowego i proces przygotowania kawy jest dość skomplikowany, dlatego takie urządzenia są produkowane w ograniczonych ilościach, głównie licząc na koneserów.Rodzaj kawy
Rodzaje kawy, do których ekspres do kawy jest przeznaczony od początku.
—
Mielona. Tradycyjna kawa mielona; najłatwiej jest kupić produkt gotowy do parzenia, w razie potrzeby można też samodzielnie zmielić ziarna. Jeśli opcja ta jest określona dla modeli z wbudowanym młynkiem do kawy (patrz wyżej) — oznacza to, że można załadować zarówno ziarna, jak i kawę mieloną.
—
Ziarnista. Opcja ta przewiduje, że ekspres do kawy wyposażony jest we wbudowany młynek do kawy, co oznacza, że ziarna można zmielić bezpośrednio przed parzeniem, co pozwala uzyskać maksymalny smak i aromat. Więcej informacji o innych zaletach tej opcji zobacz "Wbudowany młynek do kawy". Tutaj należy pamiętać, że w niektórych urządzeniach, które posiadają taką funkcję, można również używać kawy mielonej (patrz wyżej), inne działają wyłącznie z ziarnami i nie można wsypywać zmieloną wcześniej kawę.
— href="/list/95/pr-49877/">Kapsułki. Kawa mielona, zapakowana w specjalne kapsułki; zazwyczaj na przygotowanie jednej porcji napoju wykorzystuje się jedną taką kapsułkę. Ekspres do kawy na kapsułki jest bardzo łatwy i wygodny w użyciu: wystarczy włożyć kapsułkę, włączyć urządzenie i poczekać, aż proces się skończy, a potem usunąć zużyte opakowanie. Same kapsułki mogą być zarówno jednorazowe, jak i wielokrotnego użytku. Zaletą pierwszego wariantu jest to, że na proces parzenia kawy nie ma wpływu czynnik ludzki: każda kapsułka zawiera standardową porcję kawy, a każda następna filiżanka nie różni się od poprzedniej. Ponadto, jednorazowe kapsułki są hermetycznie zamknięte i mogą być przechowywane przez długi czas bez utraty jakości. Ich wadą jest ograniczona ilość smaków, wysoka cena napoju (prawie dwa razy droższy, niż kawa ziarnista lub mielona), oraz fakt, że różni producenci kawy używają kapsułek różnych formatów. W kapsułki wielokrotnego użytku można wsypywać mieloną kawę według własnego uznania, są one tańsze, ale nie nadają się do dłuższego przechowywania i jeśli chcemy zamienić rodzaj kawy musimy je dokładnie wyczyszczić.
—
Saszetki(cialde).... Drobno zmielona kawa jest pakowana w specjalne filtry, najczęściej papierowe; każdy taki filtr, jest przechowywany w zamkniętym opakowaniu. Z praktycznego punktu widzenia saszetki te są bardzo podobne do jednorazowych kapsułek (patrz wyżej). Z jednej strony, przygotowanie takiej kawy jest bardzo proste, wygodne i nie wymaga żadnych specjalnych umiejętności: wystarczy włożyć saszetkę, włączyć ekspres do kawy i poczekać aż kawa się przygotuje; szczelne opakowanie pozwala długo przechowywać taką kawę. Z drugiej strony saszetki te nie dają możliwości eksperymentowania z różnymi rodzajami, stopniami mielenia i szczegółami parzenia, a wybór odmian i smaków jest dość ograniczony. W przeliczeniu, jedna porcja kawy z saszetki kosztuje nieco taniej niż napój z jednorazowej kapsułki, jednak nadal jest droższa niż kawa mielona.
Należy pamiętać też o tym, że w niektórych modelach ekspresów do kawy można korzystać z wielu różnych rodzajów kawy, w zależności od życzeń użytkownika. Na przykład, do kolby niektórych ręcznych ekspresów do kawy (patrz "Rodzaj") może być załadowana jak porcja kawy mielonej, tak i saszetka.Przygotowanie napojów mlecznych
Sposób przygotowania napojów mleczno-kawowych (cappuccino, latte, latte macchiato itp. — patrz "Programy"), przewidziany w ekspresie do kawy. Różnica między metodami polega przede wszystkim na różnych sposobach spieniania mleka:
—
Ręczne. Użytkownik musi samodzielnie spienić mleko — ekspres do kawy tylko zapewnia niezbędną do tego gorącą parę pod ciśnieniem. Para leci z dyszy parowej, która zazwyczaj ma specjalną końcówkę "pannarello", która ułatwia spienianie mleka. Istnieją też modele bez takiej końcówki — są one przeznaczone głównie dla profesjonalistów. Ręczne systemy są proste i tanie, a do tego dają pewną "wolność wyobraźni", co pozwala eksperymentować z procesem przygotowania; jednak korzystanie z takich systemów wymaga pewnych umiejętności.
—
Półautomatyczne. Dla tego sposobu potrzebna jest pojedyncza dysza, z której leci gotowa mleczna pianka. Taką piankę ekspres do kawy przygotowuje samodzielnie, pobierając mleko z zewnętrznego naczynia przez specjalną rurkę (są też modele z wbudowanym pojemnikiem na mleko). Podczas korzystania z takiego urządzenia należy najpierw przygotować espresso, a następnie przenieść filiżankę pod "mleczną" dyszę i nacisnąć przycisk podawania piany (lub w odwrotnej kolejności, jeśli przygotowuje się latte macchiato). Otwory mogą znajdować się w pobliżu — wtedy nie trzeba ruszać filiżanki; kawę i piankę w takich urządzeniach nadal przygotowuje się oddziel
...nie. Nie mniej jednak sposób ten jest znacznie łatwiejszy i szybszy niż ręczny.
— Automatyczne. Maksymalnie zautomatyzowany proces, który umożliwia przygotowanie napoju z mleczną pianką dosłownie jednym kliknięciem: wystarczy umieścić filiżankę pod dyszą, włączyć program i ekspres do kawy automatycznie przygotuje espresso z odpowiednią ilością pianki. Zazwyczaj modele te są wyposażone we własne pojemniki na mleko (patrz poniżej). Ten sposób jest najbardziej wygodny, jednak warto pamiętać o tym, że różne sposoby przewidują inną kolejność: w trakcie przygotowania latte i cappuccino mleko wlewa się do kawy, podczas przygotowania latte macchiato — na odwrót. Opcja wyboru kolejność jest nie we wszystkich automatycznych ekspresach do kawy; niuans ten warto doprecyzować przed zakupem.
— Automatyczne i ręczne. Niektóre zaawansowane modele ekspresów do kawy zapewniają obie metody przygotowywania napojów mlecznych, zapewniając w ten sposób elastyczność w wyborze podejścia. Ręczny spieniacz do mleka może okazać się lepszym wyborem, jeśli chcesz mieć większą kontrolę nad procesem, natomiast automatyczny — to wygodna opcja dla tych, którzy cenią sobie łatwość obsługi.
Istnieją również ekspresy bez spieniacza. Ze względu na specyfikę swojej pracy znacznie oszczędzają one czas przygotowania napojów i nie wymagają starannej pielęgnacji. W systemie takich ekspresów nie ma przewodu mlecznego, któremu należy poświęcać najwięcej uwagi w zakresie regularnej i pracochłonnej konserwacji. Modele bez funkcji przygotowania cappuccino i innych napojów kawowo-mlecznych doskonale sprawdzają się w biurach i miejscach użyteczności publicznej.Regulacje
—
Stopień mielenia ziarna. Możliwość wyboru stopnia mielenia kawy. Od mielenia zależy moc i ogólna konsystencja gotowej kawy (im drobnej kawa zmielona, tym napój ma bogatszy smak), dla różnych rodzajów napojów kawowych optymalny stopień mielenia też będzie się różnić. Dla espresso i napojów na jego bazie (cappuccino, latte itp. - patrz "programy") kawa musi być drobno zmielona, dla kawy parzonej w tygielku — bardzo drobno zmielona, do kawy crema i kawy filtrowanej wykorzystuje się średnio zmieloną kawę, a dla tłokowego zaparzacza — grubo zmieloną.
—
Wstępne zwilżanie. Możliwość wstępnie zwilżyć zmieloną kawę gorącą wodą przed przygotowaniem napoju. Zazwyczaj jest to opcja włączana albo wyłączana na życzenie użytkownika, choć zdarzają się wyjątki. W każdym razie taka możliwość występuje w modelach przeznaczonych do kawy mielonej lub kapsułek (patrz "Wykorzystywana kawa"). Rola wstępnego zwilżania polega przede wszystkim na tym, aby w pełni odkryć smak i aromat kawy i uzyskać maksymalnie intensywny napój. A w przypadku kapsułek zabieg ten usuwa dwutlenek węgla, który jest używany podczas pakowania kapsułek i chroni zawartość przed utlenianiem i zapobiega ekstrakcji.
—
Moc napoju. Możliwość ręcznej regulacji mocy uzyskiwanego napoju. Taka regulacja może odbywać się w różny sposób: poprzez zmianę ilości kawy na porcję, temperatury wody, prędkości jej przejścia itp. Ilo
...ść ustawień może być różna: najprostsza opcja — dwie ("twardy" i "miękki"), ale może też być większa ilość opcji. W każdym razie funkcja ta daje dodatkowe możliwości zmiany smaku napoju według osobistych preferencji.
— Objętość napoju. Opcja wyboru objętości gotowego napoju według własnego życzenia. Sposoby takiego wyboru w różnych modelach mogą się różnić: w jednych są stałe ustawienia (20 ml, 35 ml, itp.), z których użytkownik wybiera opcję dla siebie, w innych objętość można ustawiać ręcznie, a nawet "na oko". Ta cecha pozwala nie tylko dostosować standardowe programy pod swoje preferencje, ale i daje dodatkowe możliwości do eksperymentowania z różnymi oryginalnymi przepisami.
— Regulacja temperatury. Opcja regulacji temperatury wody wykorzystywanej do parzenia kawy. Od tego wskaźnika zależy końcowy smak napoju: im wyższa temperatura, tym bardziej intensywny jest smak; jednak podczas silnego podgrzewania (96 °c i powyżej) zaczynają uwalniać się substancje, które nadają więcej goryczy. Optymalna temperatura do parzenia kawy mieści się w granicach 92 – 95 °c, jednak w ekspresach do kawy może być ustalony szerszy zakres regulacji. Istnieje opinia, że nawet różnica zaledwie 1 °C może znacznie wpłynąć na właściwości gotowego napoju, więc regulacja ta będzie bardzo ważna dla osób, którym zależy na najmniejszych niuansach smaku i aromatu kawy.
— Twardości wody. Opcja ustawienia urządzenia w zależności od twardości używanej wody. Podczas pracy ekspresu do kawy grzałki nieuchronnie pokrywają się kamieniem i od czasu do czasu wymagają czyszczenia. Im twardsza woda, tym szybciej pojawia się kamień i tym częściej wymagane jest czyszczenie. Ekspres do kawy ocenia stan grzałek nie według rzeczywistej ilości kamienia, a według wpisanej w ustawienia twardości wody i czasu pracy od ostatniego czyszczenia. A więc, żeby usuwać kamień w odpowiednim terminie trzeba prawidłowo zmienić ustawienia twardości wody, w innym przypadku komunikaty o konieczności czyszczenia będą pojawiać się albo zbyt często, albo z opóźnieniem. W zestawie ekspresu do kawy z tą funkcją, zazwyczaj jest wskaźnik do pomiaru twardości wody oraz są przewidziane cztery ustawienia: woda bardzo miękka, miękka, twarda i bardzo twarda.Liczba przygotowanych filiżanek (jednocześnie)
Ilość filiżanek kawy, które można przygotować w ekspresie za jednym razem.
Znaczenie tej cechy może być różne, w zależności od konstrukcji ekspresu do kawy. Jeśli urządzenie nie należy do makinetek lub tygielków elektrycznych (patrz "Typ"), a także nie ma własnego dzbanka (zbiornika do zaparzonej kawy), liczba porcji zależy od liczby wylewek. Dużą popularność wśród takich modeli zyskały urządzenia na dwie wylewki, czyli
na dwie filiżanki: są one przydatne nie tylko podczas przygotowywania kawy dla dwóch osób, ale i dla przepisów, w których wymagana jest podwójna porcja espresso. Modele na
jedną wylewkę występują znacznie rzadziej, są to głównie niewielkie i dość tanie modele.
Z kolei, w tygielkach i makinetkach ilość porcji zależy od pojemności zbiornika na wodę (patrz poniżej), a w modelach z własnym dzbankiem — od pojemności dzbanka (która jest prawie taka sama, jak pojemność zbiornika). Podlicza się również na różne sposoby. W tygiekach, makinetkach oraz ekspresach do kawy espresso, które mają pojemność do gotowej kawy, jedna porcja zazwyczaj wynosi 60 g napoju — maksymalna pojemność jednej filiżanki klasycznego espresso; dla ekspresów przelewowych — dwa razy więcej 120 – 125 g (standardowa pojemność porcji kawy filtrowanej). W każdym razie ilość porcji może wynosić
trzy i więcej, a wiele dzbanków do kawy w ogóle mieszczą w sobie 10 – 12 porcji.
Pojemnik na wodę
Pojemność zbiornika wody, przewidzianego do ekspresu; dla kawiarek (patrz "Typ") w tym punkcie podaje się właściwą pojemność kawiarki.
Im większy zbiornik, tym więcej kawy można zaparzyć, nie doładowując urządzenie; z drugiej strony, duża pojemność odpowiednio wpływa na wymiary, wagę i cenę urządzenia. Dlatego o tej opcji producenci decydują zgodnie z ogólnym poziomem ekspresu i szczegółów zamierzonego zastosowania. W domowym użyciu rzadko zdarza się parzyć kawę więcej niż dla dwóch filiżanek kawy jednocześnie, i 300 – 400 ml w takich przypadkach zazwyczaj jest wystarczająco. Do użytku w kawiarni lub restauracji, gdzie kawę przygotowuje się często i sporo, produkowane są
wielkogabarytowe urządzenia, pojemność których mierzy się w litrach; zalecenia dotyczące objętości kawiarek do profesjonalnego użytku można znaleźć w odpowiednich źródłach.
Ciśnienie
Ciśnienie wytworzone w zbiorniku ekspresu do kawy w normalnym trybie pracy.
Parametr ten odnosi się do ekspresów do kawy espresso i makinetek — to właśnie w takich urządzeniach kawa się parzy przy podwyższonym ciśnieniu pary. Przy czym w drugim przypadku na parametr ten można nie zwracać szczególnej uwagi — w makinetkach substancje rozpuszczalne ekstrahowane z ziaren kawy głównie z powodu wysokiej temperatury. A dla ekspresów do kawy espresso ciśnienie jest kluczowe. Biorąc to pod uwagę, wszystkie urządzenia te można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza – modele na poziomie początkowym, w których ciśnienie wynosi zaledwie 4 – 5 bar. Taki skromny wynik kompensuje się wysoką temperaturą pary, przez co aromat kawy okazuje się stosunkowo słaby, ale w napoju jest dość dużo kofeiny. Bardziej zaawansowane ekspresy do kawy zapewniają
15 barów, a nawet więcej (
19 barów i
20 barów); znacząco wpływa to na koszt, lecz kawa okazuje się być tak pyszna i aromatyczna, jak to tylko możliwe.
Pobór mocy
Zużycie prądu przez ekspres do kawy. Zazwyczaj wskaźnik ten jest porównywany z mocą nagrzewnicy zainstalowanej w urządzeniu.
Opcję tą wybiera producent uwzględniając też inne parametry (typ urządzenia, pojemność zbiornika, dodatkowe funkcje, itp.), licząc w taki sposób, aby ekspres do kawy skutecznie radził sobie ze swoimi zadaniami. W praktyce więc moc ma drugorzędne znaczenie: przy wyborze warto uwzględniać przede wszystkim inne praktyczne opcje, a potem moc. Im większa moc ekspresu, tym krócej trwa proces parzenia kawy, jednak i kosztować takie urządzenie będzie drożej.