Rodzaj
— Monitor. W tym przypadku mają się na myśli monitory przeznaczone głównie do klasycznego zastosowania - jako ekran do komputera osobistego. Ich funkcjonalność może być dość zróżnicowana - od ekranów dla początkujących z 1-2 wejściami do podłączenia, po modele wielofunkcyjne z wbudowanymi głośnikami, tunerami TV, pilotami itp. To samo dotyczy przekątnej. Większość tradycyjnych monitorów należy do przedziału 22-30” (te rozmiary są dziś uważane za optymalne dla ekranów, których odległość określa szerokość pulpitu), jednak są też urządzenia wielkoformatowe, których przekątna może przekraczać 32”.
—
Przenośny monitor. Oddzielna kasta monitorów przeznaczonych do podłączenia do laptopów. Wyróżniają się niewielką przekątną, nieprzekraczającą 18 cali, cienkim formatem i brakiem podstawy, dzięki czemu wyglądają jak tablety.
—
Monitor gamingowy. Monitory uważane za optymalne do gier. Niekoniecznie są to urządzenia specjalnie zaprojektowane do takiego stosowania (chociaż są też takie); jednak wszystkie monitory gamingowe mają szereg funkcji, które z pewnością docenią gracze. Po pierwsze, rozdzielczość (patrz poniżej) w takich modelach nie jest niższa niż Full HD. Po drugie, matryce charakteryzują się niskim czasem reakcji - nie większym niż 5 ms, co pozwala na wysokiej jakości wyświetlanie dynamicznych scen; a częstotliwość odświeżania często sięga 120 Hz lub nawet więcej (chociaż są dość skromne
...wartości). Po trzecie, urządzenia tego typu często mają specjalne funkcje do gier (patrz poniżej) i podobne funkcje - w szczególności większość monitorów gamingowych jest kompatybilna z technologiami FreeSync i/lub G-Sync (patrz „Funkcje i możliwości”).
— Panel LCD. Jedną z kluczowych cech odróżniających panele LCD od konwencjonalnych monitorów jest szeroka gama złączy: oprócz wyjść wideo zawiera dodatkowe porty, takie jak LAN lub RS-232 (patrz „Złącza (opcjonalne)”). Uważa się również, że panel LCD należy zawiesić na ścianie, ale ma to swoją specyfikę. Wiele urządzeń tego typu jest tak naprawdę przeznaczonych tylko do montażu na ścianie, a niektóre modele można łączyć w ścianę wideo, emitując jeden obraz na kilka ekranów. Ale poza tym istnieją rozwiązania wyposażone w podstawy, które mogą być używane na biurku (a czasem - ogólnie oryginalnie do niego zaprojektowane). Jednocześnie pierwsza wersja, „czysto naścienna”, może mieć niemal dowolną przekątną - w tym skromną 21-22", podczas gdy wymiary paneli „desktopowych" zaczynają się od 32", ponadto często mają one zaawansowane matryce jak IPS. W każdym razie takie ekrany są używane głównie w raczej określonych obszarach. Na przykład instalacja naścienna jest wygodna do organizowania tablic informacyjnych na dworcach, lotniskach, w centrach handlowych, do wykorzystania na stoiskach wystawienniczych, w salach konferencyjnych itp. Modele typu desktop są przydatne dla tych, dla których kluczowa jest duża wielkość i wysoka jakość obrazu. Wśród nich jest również wiele urządzeń z ekranami dotykowymi, co dodatkowo poszerza doznania użytkownika.
— Panel plazmowy. Urządzenia tego typu są bardzo podobne do opisanych powyżej paneli LCD, ale mają też pewne kluczowe różnice. Główną jest technologia zastosowana w ekranie: zamiast matrycy ciekłokrystalicznej panele plazmowe wykorzystują komórki wypełnione specjalnym gazem i pokryte świecącą substancją - luminoforem. Technologia ta zapewnia bardzo wysoką jakość obrazu z głębokim odwzorowaniem barw i kontrastem. Jednocześnie nie jest łatwo stworzyć małą komórkę plazmową, dlatego piksele na tego typu ekranach mają bardziej rygorystyczne ograniczenia minimalnego rozmiaru. W efekcie panele plazmowe w zasadzie nie są małe - 42" jak na taki ekran uważany jest za niemal minimalny rozmiar. Dodatkowo minusem opisywanych zalet jest też nieco krótsza żywotność i wyższy koszt niż w matryc LCD. W efekcie "plazma„ nie doczekała się zbyt dużego rozpowszechnienia, takie urządzenia kupowane są głównie nie do użytku „publicznego”, ale do osobistego - np. jako ekran kina domowego czy sprzęt dla zaawansowanego gracza.
— Ściana wizyjna. Modele przeznaczone do tworzenia ścian wizyjnych. Taka ściana składa się z dużej liczby blisko rozmieszczonych ekranów, które mogą współpracować i generować duży ogólny obraz; każdy ekran odpowiada za swój własny fragment obrazu. Takie konstrukcje używany są w szczególności na koncertach i innych imprezach publicznych, gdzie pojedyncze ekrany przestają wystarczać. Główną cechą monitorów do ścian wizyjnych jest bardzo wąska ramka - dzięki temu granice między stykami są prawie niewidoczne, a obraz odbierany jest jako jednolity.
— Wyświetlacz informacyjny. Urządzenia o wąskim przeznaczeniu, zakładające stacjonarny sposób montażu. Takie wyświetlacze montowane są na ścianach, wbudowywane w specjalne nisze lub otwory. Są wykorzystywane jako szyldy reklamowe, potrafią transmitować materiały reklamowe oraz odtwarzać rozmaite treści wideo. Poszczególne modele wyświetlaczy informacyjnych mogą obsługiwać sterowanie dotykowe, posiadać preinstalowany system operacyjny Smart i inne „inteligentne” funkcje. Z reguły do sterowania pracą takich urządzeń wykorzystywane jest specjalistyczne, autorskie oprogramowanie.Częstotliwość odświeżania
Maksymalna częstotliwość odświeżania obsługiwana przez monitor przy zalecanej (maksymalnej) rozdzielczości.
Im wyższa liczba klatek na sekundę, tym płynniejszy ruch będzie się pojawiał na ekranie, tym mniej zauważalne będzie szarpanie i rozmycie. Oczywiście rzeczywista jakość obrazu zależy również bezpośrednio od sygnału wideo, ale do normalnego oglądania wideo o dużej częstotliwości odświeżania monitor musi ją również obsługiwać.
Dokonując wyboru według tego parametru należy mieć na uwadze, że przy rozdzielczościach niższych niż maksymalna obsługiwana częstotliwość odświeżania może być wyższa. Na przykład model z matrycą 1920x1080 i deklarowaną częstotliwością odświeżania
60 Hz przy zmniejszonej rozdzielczości może dać 75 Hz; ale częstotliwość odświeżania
75 Hz jest podawana w specyfikacji tylko wtedy, gdy jest obsługiwana przez monitor o własnej (maksymalnej) rozdzielczości.
Zwróć również uwagę, że wysoka częstotliwość odświeżania jest szczególnie ważna w przypadku modeli do gier (patrz „Typ”). W większości z nich wskaźnik ten wynosi
120 Hz i więcej; wielu uważa
monitory o częstotliwości 144 Hz za najlepszą opcję pod względem stosunku ceny do jakości, ale są też wyższe wartości -
165 Hz i
240 Hz. A
monitory o częstotliwości 100 Hz...mogą być zarówno niedrogimi modelami do gier, jak i zaawansowanymi modelami domowymi.
Można oszacować wszystkie częstotliwości odświeżania, z którymi ten monitor może pracować, na podstawie częstotliwości skanowania pionowego zadeklarowanej w specyfikacji (patrz poniżej).Jasność
Maksymalna jasność zapewniana przez ekran monitora.
Monitor o dużej jasności warto wybierać przede wszystkim wtedy, gdy urządzenie ma być używane w jasnym otoczeniu - na przykład gdy światło słoneczne wpada do miejsca pracy. Takie oświetlenie może „zagłuszyć” przyciemniony obraz, przez co praca jest niewygodna. W innych warunkach wysoka jasność ekranu bardzo męczy oczy.
Większość współczesnych monitorów jest w stanie zapewnić około 200 - 400 cd/m2 - to zwykle wystarcza nawet w słońcu. Jednak są też wyższe wartości: na przykład w panelach LCD (patrz „Rodzaj”) jasność może osiągać kilka tysięcy cd/m2. Jest to konieczne biorąc pod uwagę specyfikę takich urządzeń - obraz musi być wyraźnie rozpoznawalny z dużej odległości.
Kontrast dynamiczny
Dynamiczny kontrast zapewniany przez ekran monitora.
Dynamiczny kontrast to różnica między najjaśniejszą bielą przy maksymalnej jasności podświetlenia a najgłębszą czernią przy minimalnej. W ten sposób wskaźnik ten różni się od statycznego kontrastu, który jest wskazywany przy stałym poziomie podświetlenia (patrz powyżej). Dynamiczny kontrast można wyrazić bardzo imponującymi liczbami (w niektórych modelach ponad 100000000:1). Jednak w praktyce liczby te są słabo skorelowane z tym, co widzi widz: prawie niemożliwe jest osiągnięcie takiej różnicy w ramach jednej klatki. Dlatego kontrast dynamiczny jest częściej reklamą niż praktycznie istotnym wskaźnikiem, często jest wskazany właśnie w nadziei, że zrobi wrażenie na niedoświadczonym nabywcy. Jednocześnie zauważamy, że istnieją technologie inteligentnego podświetlenia, które pozwalają zmienić jego jasność w określonych obszarach ekranu i uzyskać wyższy kontrast w jednej klatce niż deklarowany statyczny; technologie te można znaleźć głównie w monitorach klasy premium.
Głębia koloru
Głębia koloru obsługiwana przez monitor.
Parametr ten charakteryzuje liczbę odcieni, które może wyświetlić ekran. I tu warto przypomnieć, że obraz we współczesnych monitorach budowany jest w oparciu o 3 podstawowe kolory - czerwony, zielony, niebieski (schemat RGB). Liczba bitów jest wskazana nie dla całego ekranu, ale dla każdego koloru podstawowego. Na przykład 6 bitów (minimalna głębia kolorów dla współczesnych monitorów) oznacza, że ekran jest w stanie wyprodukować 2^6, czyli 64 odcienie czerwieni, zieleni i koloru niebieskiego; całkowita liczba odcieni wyniesie 64*64*64 = 262 144 (0,26 mln).
8-bitowa głębia kolorów (256 odcieni dla każdego koloru podstawowego) daje już łącznie 16,7 mln kolorów; a dzisiejsze najbardziej zaawansowane monitory obsługują
10-bitowe kolory, umożliwiając pracę z ponad miliardem odcieni.
Osobna wzmianka dotyczy ekranów z obsługą technologii FRC; obecnie można znaleźć modele oznaczone „
6 bit + FRC” i „
8 bit + FRC”. Technologia ta została opracowana w celu poprawy jakości obrazu w sytuacjach, gdy przychodzący sygnał wideo ma większą głębię kolorów niż ekran - na przykład gdy 10-bitowe wideo jest podawane na 8-bitową matrycę. Jeśli taki ekran obsługuje FRC, obraz na nim będzie zauważalnie lepszy niż na zwykłym 8-bitowym monitorze (choć nieco gorszy niż na pełnoprawnym 10-bitowym, ale ekrany „8
...-bit + FRC” są dużo tańsze).
Wysoka głębia kolorów jest ważna przede wszystkim w przypadku profesjonalnej pracy z grafiką i innych zadań wymagających dużej dokładności odwzorowania barw. Z drugiej strony, takie cechy znacząco wpływają na koszt monitora. Ponadto warto pamiętać, że jakość odwzorowania barw zależy nie tylko od głębi kolorów, ale także od innych parametrów - w szczególności od przestrzeni barw (patrz poniżej).Przestrzeń barw (NTSC)
Przestrzeń barw monitora według modelu kolorów NTSC.
Dowolna przestrzeń barw jest wskazywana w procentach, ale nie w odniesieniu do całej gamy widocznych kolorów, ale w odniesieniu do warunkowej przestrzeni barw (modelu kolorów). Wynika to z faktu, że żaden współczesny ekran nie jest w stanie wyświetlić wszystkich kolorów widocznych dla ludzi. Niemniej jednak im większa przestrzeń barw, tym szersze możliwości monitora, tym lepsze odwzorowanie barw.
W szczególności NTSC jest jednym z pierwszych modeli kolorów stworzonych w 1953 r. wraz z pojawieniem się telewizji kolorowej. Nie jest używany do produkcji nowoczesnych monitorów, ale często jest używany do ich opisu i porównania. NTSC obejmuje szerszą przestrzeń barw niż standard sRGB w sprzęcie komputerowym: na przykład pokrycie tylko 85% w NTSC daje około 110% w sRGB. A więc przestrzeń barw dla tego modelu podawana jest najczęściej w celach reklamowych - jako potwierdzenie wysokiej klasy monitora; bardzo dobry wskaźnik w takich przypadkach to
75% lub więcej.
Złącza (opcjonalnie)
-
Wejście mini-Jack (3,5 mm). Wejście audio ze standardowym złączem mini-Jack 3,5 mm. Z reguły wygląda jak gniazdo, do którego podłączona jest wtyczka mini-Jack ze źródła sygnału. Sam sygnał z takiego wejścia może być doprowadzony albo do wbudowanych głośników monitora, albo do wyjścia audio (patrz poniżej).
-
Wyjście mini-Jack (3,5 mm). Analogowe wyjście audio za pomocą standardowego gniazda mini-Jack 3,5 mm. Zwykle jest uniwersalne, można je wykorzystać zarówno do podłączenia słuchawek, jak i jako wyjście
liniowe dla głośników komputerowych lub innej aktywnego sprzętu audio. Obecność gniazda audio na monitorze jest wygodna, ponieważ taki port jest zwykle bliżej użytkownika niż wyjścia karty dźwiękowej i łatwiej jest podłączyć słuchawki lub głośniki bezpośrednio do monitora niż przeciągać przewód do jednostki systemowej.
-
LAN. Standardowe złącze do przewodowego połączenia z sieciami komputerowymi. Obecność takiego wejścia w większości przypadków zmienia monitor w urządzenie sieciowe: każdy użytkownik sieci z odpowiednimi prawami dostępu może wyświetlać na nim obraz. Innym zastosowaniem LAN jest bezpośrednie połączenie z innym urządzeniem. Przykładowo w ten sposób można podłączyć laptopa z wyjściem LAN bez odłączania monitora od komputera stacjonarnego (do którego można go podłączyć np. poprzez interfejs DVI). Niektór
...e szczególnie zaawansowane modele mają wbudowane narzędzia programowe, które umożliwiają korzystanie z sieci lokalnej do przeglądania zawartości urządzeń podłączonych do tej sieci, a nawet korzystanie z niektórych usług internetowych bezpośrednio z monitora, bez korzystania z komputera jako takiego.
- Kompozytowe. Jedno z najprostszych i najpopularniejszych analogowych wejść audio/wideo. Podobnie jak komponentowe, wykorzystuje trzy przewody i w standardowej postaci składa się z trzech złączy RCA; w niektórych monitorach oba interfejsy mogą być nawet realizowane za pomocą jednego zestawu złączy, przełączanych w ustawieniach w tryb „komponentowy” lub „kompozytowy”. Osobliwością tego standardu jest to, że pozwala na przesyłanie zarówno obrazu, jak i dźwięku: jeden z przewodów służy do analogowego sygnału wideo, a dwa pozostałe odpowiadają za lewy i prawy kanał stereo. Co prawda, interfejs kompozytowy jest uważany za przestarzały: ze względu na transmisję wideo jednym kablem jakość i odporność na zakłócenia obrazu są niskie i w ogóle nie ma mowy o rozdzielczościach HD. Z drugiej strony, takie wyjścia są nadal dość popularne w sprzęcie wideo - zarówno nowoczesnym, jak i przestarzałym (jak magnetowidy VHS). Możliwość jednoczesnego podłączenia obrazu i dźwięku jest bardzo wygodna. Jeśli jednak monitor nie ma ani wyjść audio, ani wbudowanych głośników, zwykle dostarcza okrojoną wersję tego złącza - „composite video”, z jednym gniazdem RCA.
- Koncentryczne (S/P-DIF). Wersja elektryczna interfejsu S/P-DIF: przez jedno złącze koncentryczne RCA (tulipan) w postaci cyfrowej jest przesyłany dźwięk, w tym wielokanałowy. Złącze to występuje głównie w wielkoformatowych panelach plazmowych i LCD (patrz „Rodzaj”), gdzie pełni rolę wyjścia do podłączenia zewnętrznych systemów audio - głównie kina domowego i innych zaawansowanych zestawów urządzeń wielokanałowych.
- Liniowe. Interfejs liniowy to standardowy interfejs audio do przesyłania sygnałów audio w formacie analogowym. Ogólnie rzecz biorąc, najpopularniejszym zastosowaniem tego złącza jest przesyłanie dźwięku do aktywnych głośników i/lub zewnętrznego wzmacniacza. Jednak monitory mogą zawierać zarówno wyjścia, jak i wejścia tego typu. W tym sensie interfejs liniowy jest podobny do opisanego powyżej złącza 3,5 mm; ponadto w niektórych modelach właśnie mini-Jack pełni rolę złącza liniowego.
- Optyczne. Inny rodzaj złącza S/P-DIF, oprócz opisanego powyżej wyjścia koncentrycznego. Służy do tego samego celu - do wyprowadzania wielokanałowego dźwięku na zewnętrzny sprzęt audio - jednak wykorzystuje nie kabel elektryczny, ale optyczny (światłowodowy), dzięki czemu takie połączenie absolutnie nie podlega zakłóceniom elektrycznym. Z drugiej strony, z włóknem światłowodowym należy obchodzić się ostrożnie, ponieważ może pękać w wyniku załamań lub silnego nacisku. Warto również zauważyć, że w przeciwieństwie do koncentrycznego, wyjście optyczne znajduje się zarówno w dużych, jak i stosunkowo małych monitorach.
- Port COM (RS-232). Uniwersalny interfejs cyfrowy do przesyłania różnych danych. W monitorach pełni zwykle rolę pomocniczą: pozwala na sterowanie ustawieniami ekranu z podłączonego komputera lub innego urządzenia, a w modelach z ekranami dotykowymi może służyć również do przesyłania danych z czujnika do komputera. Jest znacznie mniej rozpowszechniony niż USB, praktycznie nie jest używany w laptopach, ale ma przewagę w maksymalnej długości kabla - 15 m wobec 5 m.Funkcje i możliwości
Wbudowane głośniki
Monitor ma własne
wbudowane głośniki. Takie modele w rzeczywistości łączą ekran i głośniki, co może uchronić użytkownika przed koniecznością zakupu oddzielnego sprzętu audio. W przypadku modeli z tunerem telewizyjnym (patrz wyżej) funkcja ta jest prawie obowiązkowa. Co prawda, należy mieć na uwadze, że moc takich głośników i jakość ich dźwięku są stosunkowo niskie, więc taki system raczej nie nadaje się dla wymagających słuchaczy. Niemniej jednak wbudowane głośniki zwykle brzmią co najmniej tak dobrze, jak niedrogie głośniki zewnętrzne i zajmuje znacznie mniej miejsca.